پیامک های مزاحم

خرید و فروش هر شماره تلفن همراه برای تبلیغات به قیمت ۵ ریال

فروش شماره های تلفن همراه برای تبلیغات در اینترنت، همیشه امری عادی بوده است؛ تا زمانی که این امر عادی در یکی از رسانه ها به شکل دقیق تری به تصویر کشیده شد و این خبر، نقطه بی اعتمادی مشترکان به اپراتورها است. موضوع ارسال پیامک های تبلیغاتی برای مشترکان تلفن همراه پدیده ای است که علیرغم ظاهر زیبای اطلاع رسانی، به مقوله ای دردسر ساز و نوعی مزاحمت تبدیل شده است. از سوی دیگر چندی پیش خبری با عنوان فروش اطلاعات شخصی مشترکان اپراتورهای تلفن همراه و دسترسی شرکت های ارسال کننده پیامک های تبلیغی به بانک اطلاعات مشخصات مشترکان منتشر شد. انتشار این خبر، واکنش های مختلفی را در برداشت و برخی موضوعات که تا همین چند روز پیش عادی و کم اهمیت بودند، را زیر ذره بین برد.

● معاون رگولاتور: فروش شماره مشترکان قانونی، اما فروش اطلاعات شخصی و نقض حریم شخصی غیر قانونی است

در اصل موضوع، حسن رضوانی، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات در خصوص اینکه آیا اساساً فروش بانک اطلاعاتی مشترکان توسط اپراتورهای تلفن همراه، به منظور ارسال پیامک های تبلیغاتی صحیح است، اظهار داشت: ارسال پیامک تبلیغاتی روی تلفن همراه، امری عادی در دنیا است. وی گفت: فروش بانک اطلاعاتی مربوط به شماره های مشترکان منع قانونی ندارد؛ اما اگر در این کار، اطلاعات شخصی مشترکان فروخته شود و نقض حریم شخصی صورت گیرد، این کار مجاز نیست. معاون رگولاتوری با ذکر مثالی تصریح کرد: برای مثال اگر شماره مشترک، در اختیار شرکت های تبلیغاتی قرار گیرد منع ندارد؛ اما اگر شماره مشترک، همراه با ذکر نام و نام خانوادگی، آدرس محل، شغل و کد پستی ارائه شود، این کار نقص حریم شخصی است و مجاز نیست.

● نقض حریم شخصی و بدبینی مشترکان به اپراتورها

البته اخبار فروش اطلاعات به شرکت های تبلیغاتی، به سرعت و صراحت از سوی اپراتورهای تلفن همراه، تکذیب شد؛ اما از زمان انتشار آن تاکنون واکنش های مختلفی را در بر داشته و پس لرزه های آن هنوز نیز دیده می شود؛ قطعاً نیز تا سال ها به عنوان خاطره ای بد در ذهن مشترکان و تمام کسانی که این خبر را شنیده اند، خواهد ماند.

● همراه اول: پیمانکاران ارسال پیامک نیز حتی به شماره مشترکان دسترسی ندارند

در این رابطه همراه اول، نخستین واکنش را نشان داد و روز بعد از پخش این خبر، در اطلاعیه ای رسمی اعلام کرد که به عنوان پیشتاز عرضه سیم کارت در کشور که از ۱۹ مردادماه سال ۱۳۷۳، خدمت رسانی به مشترکان در سراسر کشور را آغاز کرده است، از همان ابتدا تاکنون خود را موظف به حفظ کامل حریم خصوصی مشترکان دانسته و به هیچ وجه اجازه دسترسی به اطلاعات خصوصی مشترکان شامل «شماره تلفن، نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، جنسیت، شغل، میزان تحصیلات، کد ملی، کد پستی و آدرس»، را نداده است؛ تا آنجا که به عنوان مثال قبوض مشترکین دائمی همراه­اول با پاکت توزیع می شود که تا حد ممکن این گونه اطلاعات حتی در دسترس توزیع کنندگان و همسایگان نیز قرار نگیرد. این شرکت در اطلاعیه خود، تاکید کرده که پیمانکاران ارسال پیامک انبوه شرکت ارتباطات سیار ایران نیز تنها امکان ارسال پیامک به مخاطبین بر مبنای انتخاب «نوع سیم کارت (دائمی و اعتباری)، استان و شهر»، آن هم بدون دسترسی به شماره تلفن مشترک را دارند.

● ایرانسل: اطلاعات مشترکان حتی به شرکت پست و وزارت بهداشت داده نشده است

در این راستا، شرکت ایرانسل نیز دو روز بعد، طی اطلاعیه ای رسمی تاکید کرد که خود را ملزم به حفاظت از اطلاعات حریم شخصی مشترکین می داند و بانک اطلاعاتی شماره ها، مشخصات و یا کد پستی مشترکین ایرانسل، به هیچ وجه و به هیچ شکل، در اختیار هیچ شرکت ثالث و یا پیمانکاران ارسال پیامک های تبلیغاتی قرار نگرفته و منحصراً در اختیار ایرانسل قرار دارد. در اطلاعیه ایرانسل آمده است: این شرکت حتی به درخواست رسمی شرکت پست جمهوری اسلامی ایران برای بهره برداری از اطلاعات بخشی از مشترکین ایرانسل به منظور کاربردهای تجاری، به طور رسمی پاسخ منفی داده و اعلام کرده که شرکت پست، حتی به منظور امور پستی نیز حق استفاده از آن بخشی از اطلاعات مشترکین ایرانسل را که برای تحویل سیم کارت های هدیه، شماره طلایی و یا صورتحساب مشترکین در اختیار داشته هم ندارد. ایرانسل در اطلاعیه خود تصریح کرده که این شرکت در پاسخ رسمی به درخواست شرکت پست، تاکید نموده که به دفاتر و اشخاص زیرمجموعه پست ابلاغ شود که می بایست در حفظ اسرار مشترکین دقت لازم را به عمل آورند و در مورد دیگری هم که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواستار دریافت یک نمونه تصادفی اندک از اطلاعات مشترکین ایرانسل به منظور انجام نظرسنجی در خصوص ماموریت های محوله به این وزارتخانه بوده نیز ضمن عدم موافقت با درخواست فوق، موضوع را به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارجاع داده است. در این اطلاعیه تاکید شده ایرانسل نه فقط در بخش بانک اطلاعاتی مشترکین، بلکه در حفاظت از کلیه موارد مربوط به اطلاعات حریم شخصی مشترکین، حساسیت فوق العاده ای داشته و همواره مطابق با موازین قانونی عمل می کند.

● خط و نشان اپراتورها با مدعیان دروغین

از سوی دیگر نیز به دلیل سر و کار داشتن با تعداد زیادی از مردم، انتشار اخباری از این دست با جامعه مخاطب ۳۸ میلیونی همراه اول و ۲۰ میلیونی ایرانسل سروکار دارد. بدیهی است که از این رو، هر یک از اپراتورها نسبت به این موضوع حساسیت ویژه ای دارند و این حساسیت در اطلاعیه هر دو اپراتور مشهود است؛ به طوری که به نظر می رسد هر دو اپراتور خواسته اند تا از این طریق، به کسانی با اخبار غیرواقعی، جامعه میلیونی مشترکان آن ها را درگیر نگرانی و بدگمانی می کنند، اخطار جدی داده باشند. همراه اول در پایان اطلاعیه خود آورده که ضمن رد کامل ادعاهای مرتبط با خود در بخش خبری مذکور، خواستار معرفی مدعیان مربوطه از سوی بخش خبری بیست و سی، برای پیگیری های قضایی شده است. همچنین ایرانسل نیز، از مسئولین بخش خبری بیست و سی سیمای جمهوری اسلامی ایران خواسته که اسامی شرکت های مورد ادعا در گزارش خود را در اختیار مراجع قانونی قرار دهند تا صحت و سقم ادعاهای شرکت های فوق در مورد این اپراتور مشخص و جهت جلوگیری از تشویش اذهان عمومی، نتیجه به اطلاع عموم برسد.

● جولان فروشندگان بانک شماره های تلفن همراه در اینترنت

آن سوی خبرها و اطلاعیه های رسمی مسئولان دولتی و مدیران خصوصی، شاهد مثال سهل و در دسترسی برای مخاطبان وجود دارد.انتشار فروش بانک اطلاعاتی مشترکان تلفن همراه، در حالی خبر ساز شد که همیشه تبلیغات فروش بانک اطلاعاتی تلفن همراه در اینترنت به چشم می خورد و با جست و جویی در اینترنت، به تعداد زیادی از تبلیغات این چنینی مواجه خواهید شد.

● بانک اطلاعاتی شماره ها، دارای نام نیست

یکی از نتایج این جست وجو، آگهی فروش بانک اطلاعاتی تلفن های همراه شهر تهران و دیگر استان ها به تفکیک منطقه بندی شهرداری و یا به تفکیک کد پستی (شامل مناطق کوچک، خیابان ها، کوچه ها) است. در این آگهی ذکر شده که این اطلاعات بر اساس قبض های ارسالی به در منازل و اصناف تهیه شده و آخرین به روز رسانی هر شش ماه به صورت رایگان در اختیار مشتریان قرار می گیرد. شماره تلفن آگهی دهنده در این آگهی درج شده است؛ آقایی که پشت خط قرار دارد، در خصوص آگهی این طور توضیح داد: بانک اطلاعاتی مناطق، منطبق بر کد پستی، تنها حاوی شماره تلفن ها است و برای هر منطقه حدود ۳۰۰ هزار شماره دارد. وی ادامه داد: اما یک بانک اطلاعاتی مدیران کارخانه های سراسر کشور به همراه نام، نام کارخانه و آدرس، نیز داریم که در یک بسته با ۵۵ هزار شماره ای، ۲۸ هزار تومان قیمت دارد.

● نام صاحبان شماره ها را نداریم

آگهی دیگری نیز، فروش کامل ترین و ناب ترین بانک شماره موبایل مدیران کارخانجات، پزشکان، وکلا، اصناف، پیمانکاران ساختمانی و بانک موبایل مناطق تهران و کل کشور را تبلیغ کرده است. شخص پاسخ گو در این آگهی نیز گفت که بانک اطلاعاتی آن ها، تنها حاوی شماره تلفن است و نامی از دارندگان شماره ندارد.

● تهیه بانک اطلاعاتی از آگهی های اینترنتی

یک آگهی دیگر نیز، بانک شماره های تلفن همراه مناطق و مشاغل کشور را برای فروش ارائه کرده است. در این آگهی در توضیح روش جمع آوری بانک اطلاعاتی گفته شده که این بانک شامل شماره موبایل اشخاصی است که در سایت های اینترنتی نیازمندی و آگهی از جمله سایت های ایستگاه، ایران تجارت، نیاز روز و پیام سرا، شماره تلفن همراه خود را نوشته اند و این شماره ها بر اساس صنف، شغل و مدیران دسته بندی شده است. این آگهی همچنین در پاسخ به سوال احتمالی مخاطبان در خصوص اینکه «شماره موبایل های یک محدوده خاص چگونه تهیه شده است»، این طور توضیح داده که: برای بدست آوردن شماره تلفن های همراه هر منطقه و محله ای از شهر تهران و دیگر استان ها، کافی است شماره کد پستی آن محدوده داده شود تا تمامی شماره های موبایل آن منطقه در قالب یک فایل متنی برای مشتری تهیه شود تا مشتری با استفاده از آن ها، تبلیغات خود را در محله مورد نظر هدفمند کند.

● توضیح ضرب الاجلی یک فروشنده

یکی دیگر از فروشندگان بانک شماره های موبایل نیز، در جنجال خبری اخیر، توضیحی را روی آگهی خود اضافه کرده است. این شرکت فروشنده اعلام کرده که: به دلیل حساسیت موضوع لازم دانسته تا در مورد فروش بانک های طبقه بندی شده شماره تلفن همراه توضیحی ارائه کند؛ مبنی بر اینکه فروشنده هیچ نوع بانک اطلاعاتی طبقه بندی شده بر اساس جنسیت، شغل، تحصیلات و ... از شماره های مشترکین اپراتورهای تلفن همراه کشور نیست و تنها امکان ارسال پیامک به شماره های تلفن همراه استان و شهرستان های کشور را با تفکیک اعتباری و دائمی دارد. این سایت در ادامه بانک به روز رسانی شده سال ۱۳۹۰ شماره تلفن همراه مناطق سراسر کشور به تفکیک استان، شهرستان، اعتباری و دایمی را به صورت رایگان، روی پنل ارسال پیامک سامانه پیام کوتاه خود قرار داده است.

● قیمت فروش هر شماره موبایل، ۵ ریال

آگهی دیگری که بانک شماره های تلفن همراه شهر تهران را به تفکیک کد پستی ارائه داده است، گفته که این بانک بر اساس کد پستی محل تحویل قبض دسته بندی شده است. بانک شامل تمامی مناطق تهران است؛ قیمت هر شماره ۵ ریال، قیمت هر منطقه به صورت جدا ۲۵ هزار تومان و قیمت بانک به صورت کلی ۲۰۰ هزار تومان است. پاسخ گوی این تبلیغ در تماس تلفنی در پاسخ به این سوال که این بانک شماره همراه با کد پستی از کجا تهیه شده، گفت: ما از همراه اول نمایندگی فروش شماره داریم و به صورت مستقیم شماره ها را از همراه اول می گیریم و شماره ها بر اساس کد پستی ۵ رقمی است.

● شماره ها را از همراه اول می گیریم

وی در پاسخ به این سوال که آیا در این کد پستی ها آدرس های دارندگان سیم کارت نیز مشخص است، گفت: خیر؛ آدرس ها مشخص نیست؛ زیرا کد پستی ۵ رقمی است؛ در گذشته کد پستی های ۱۰ رقمی بود که دیگر اجازه فروش آن را نداریم. وی ادامه داد: کد پستی ۵ رقمی تا محدوده شهرداری را مشخص می کند. این فروشنده شماره های تلفن همراه افزود: در حال حاضر شرکت ها شماره ها را از خود همراه اول می گیرند؛ ما نیز شماره ها را به شرکت های تبلیغاتی ثبت شده که پنل ارسال پیامک دارند، می فروشیم. وی ادامه داد: این شرکت ها نیز ثبت قانونی دارند و نمی توانند برای کسی مزاحمت ایجاد کنند.

● پله نخست فروش سلسله مراتبی اطلاعات مشترکان

اما موضوع فروش و دست به دست شدن اطلاعات مشترکین اپراتورهای تلفن همراه، برای استفاده از منظورهای تبلیغاتی، که طی روزهای اخیر، داغ شده، از چند شرکت که در یکی از مزایده های مخابرات برنده شده اند، آغاز می شود. یکی از این شرکت ها از آن دسته شرکت های دولتی است که علیرغم دولتی بودن، ردیف بودجه دولتی ندارد و جز شرکت هایی هستند که باید خصوصی شوند، اما هنوز این کار انجام نشده است.این سه شرکت سال ها پیش در یکی از مزایده های شرکت مخابرات، برای انتخاب پیمانکاران پیامک انبوه، برنده شده اند و لینک های ارتباطی خود را به طور مستقیم از مخابرات می گیرند. چندی پیش با جدا شدن خدمات ارزش افزوده از تبلیغات، مزایده دیگری برگزار شد که در نتیجه آن از سه شرکت قبلی، تنها یک شرکت توانست برنده مزایده شود.

اما علیرغم برگزاری این مزایده، فعالیت ۲ شرکت دیگر نیز تاکنون ادامه دارد. به این ترتیب هم اکنون این ۳ شرکت، به شرکت های کوچک تر و خصوصی فعال در زمینه ارسال پیامک های تبلیغی (ریسورها) سرویس می دهند؛ سرویس دهی این شرکت ها نیز به معنی فروش بانک های اطلاعاتی به آن ها است.

این شرکت ها سپس به عنوان واسط، اطلاعات را به شخص سومی که همان شرکت های نرم افزاری هستند، می فروشند.این شرکت های نرم افزاری نیز، بر حسب تقاضای مشتریان خود، نرم افزاری را طراحی و اطلاعات خریداری شده را در آن به کار می برند و نرم افزار را به مشتریان می فروشند.

شرکت خصوصی که در نمایشگاه الکامپ، محصول خود را معرفی کرد، دیتابیسی طراحی و ارائه کرده بود که بر مبنای امکان جست و جو، روی داده های مشترکان تلفن همراه استوار است.در این نرم افزار با وارد کردن کد پستی یک منطقه، شماره سیم کارت هایی که در آن منطقه ثبت شده اند، به همراه اطلاعات مربوط به جنس مشترک و تاریخ تولد مشترک را نمایش می دهد.پس از آن مشتری، می تواند انتخاب کند که پیام تبلیغی وی برای همه، مردان یا زنان یا چه رنج سنی از مشترکان ارسال شود. همچنین بخش جالب کاربرد این نرم افزار، کسب اطلاع از اطلاعات مشترکین خصوصی است؛ به گونه ای با وارد کردن کامل کد پستی یک منزل خاص، شماره تلفن سیم کارت هایی که با آدرس آن منزل به ثبت رسیده اند؛ نمایش داده خواهند شد.بر اساس تجربه عملی یک خبرنگار از این نرم افزار، با وارد کردن کد پستی منزل وی، شماره تلفن همراه اعضای خانواده وی که سیم کارت به آدرس منزل ثبت شده، به همراه تاریخ تولد و جنسیت آن ها، نمایش داده شده است.

● جریمه سنگین اپراتورها در صورت اثبات تخلف فروش اطلاعات مشترکان

در آخرین اظهار نظر، حسن رضوانی، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات، اظهار داشت: موضوع تخلف احتمالی اپراتورها در روش فروش شماره مشترکان به شرکت های تبلیغاتی، هنوز در دست بررسی است و هنوز نتیجه قابل اعلامی حاصل نشده است. وی افزود: پس از انتشار این موضوع، در این زمینه مکاتباتی با اپراتورهای تلفن همراه انجام شده تا مشخص شود که آیا در نحوه کار، تخلفی صورت گرفته یا خیر.وی با بیان اینکه همچنان در حال پیگیری این موضوع هستیم، ادامه داد: اگر در بررسی ها مشخص شود که اپراتورها آدرس کاملی از مشترک را به شرکت های ارسال پیامک داده اند، نقض حریم خصوصی و تخلف صورت گرفته و حتماً جریمه زیادی خواهد داشت.

نویسنده: فاطمه سامعی