سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
ردیف کلید درک موسیقی کلاسیک ایران
رابیندرانات تاگور فیلسوف هندی در مورد موسیقی ایرانی میگوید: «ایران را با موسیقیاش شناختم نظیر این موسیقی را با این وسعت و زیبایی تاکنون در هیچ جای دنیا نه دیده و نه شنیدهام.» آیا این اظهار نظر تاگور همراه با ملاحظات است یا بهواقع موسیقی ایرانی اینگونه است. در تأیید این نظر، ساسان سپنتا هم در اظهارنظری مشابه و البته از منظر اجتماعی موسیقی ایران را همراه با نهاد اجتماع دانسته و در هیچ دورهای آن را ایستا ندیده است. به واقع همانطور که در کتاب مردان موسیقی سنتی و نوین ایران هم آمده «ایرانیها در شناخت و دریافت موسیقی به آنجا رسیدهاند که هر برگ و هر جفای خار و جست و جوی پیوسته جویبار و همهمه جنگل و سکوت سنگ در آغوش کوهستان خاموش، نعره نخجیر جفت جوی، بوی گل و هیاهوی بیامان بلبل برای او در حکم پردههایی از سمفونی بزرگ طبیعت و آفرینش است.»
اما چگونه میتوان تمام آواها و نغمههای موسیقی ایرانی را شنید و از یاد نبرد؟ چگونه میشود به درک درستی از موسیقی ایرانی رسید و آن را آموزش داد؟ و یا چگونه میشود موسیقی ایرانی را موضوع یک پژوهش قرار داد؟ شاید؛ برای اینکه بتوانیم به این پرسشها پاسخ دهیم، باید کمی عمومیتر به موضوع نگاه کنیم. طبیعی است که اگر ما به عنوان «فاعل شناسا»، بخواهیم به کندوکاو درباره موضوعی بپردازیم، نخست؛ آن را صورتبندی میکنیم، تا دریابیم کلیت موضوع چیست و در چند بخش و فصل میتوان آن را بررسی کرد. درباره موسیقی هم این امر میتواند شمولیت داشته باشد. موسیقی ایرانی برای اینکه در یک چارچوب قرار گرفته و نظم و نظامی بیابد مُردّف شده و در دستگاه (آوازی و سازی) و گوشه مورد بررسی قرار میگیرد.
در واقع پراکندگی موسیقی ایرانی در ردیف به تجمیع رسیده و دارای شکل و فرم شده است. به این معنا که «ملودیهای موسیقی ایرانی از اواسط قرن سیزدهم هجری شمسی با عنوان ردیف نظم و ترتیب یافتند و راه تدریس موسیقی ایرانی را که رونقی تازه گرفته بود هموار کردند. پیش از این تاریخ هر موسیقیدانی مجموعهای از ملودیها را به خاطر داشت و از آنها در اجرا یا تعلیم شاگردانش بهره میجست. کهنترین ردیفها ساخته دو استاد موسیقی ایرانی میرزا عبدالله و آقا حسینقلی است.»
«زونیس» نیز در مهمترین کتابی که درباره ردیف به زبان انگلیسی نوشته میگوید: «هنر موسیقی ایران برپایه مجموعهای عظیم از ملودیها قرار دارد که این مجموعه عظیم ردیف نامیده میشود». از این تعریف این طور استنباط میشود که ردیف، شالوده موسیقی ایرانی است و انواع دیگر موسیقی هستند که از آن به وجود میآیند. مطالعاتی که توسط ژان دورینگ و هرمز فرهت درباره ساختار موسیقی کلاسیک ایران انجام شده نیز چنین جایگاهی را برای ردیف نشان میدهد. اما همان طور که از عنوان مطلب هم برمیآید در اینجا مسئله این است که آیا شناخت ردیف، کلید درک موسیقی کلاسیک ایران در قرن معاصر است؟
میدانیم که ردیف حاوی الگوهایی از انواع گامها و نیز ملودیها و انگارههاست که در یک سیستم واحد گردآوری شدهاند، بهطوری که رابطه درونی آنها با هم بسیار پیچیده است، پس برای درک راز و رمز موسیقی ایرانی باید نخست راز این ملودیهای پراکنده را که در ردیف آمدهاند، کشف کرد. ردیف و راویان آن در واقع راویان صادق کلیت موسیقی ایرانیاند. اگر پژوهشگر یا علاقهمند به موسیقی میخواهد به درک درستی از ساختار موسیقی ملی کشور نائل شود، میباید ردیفهای موسیقی ایرانی را بشناسد. اما برای شناسایی ردیف باید اجزای تشکیل دهنده آن را نیز شناخت و با بررسی اجزا به شناخت کلیت رسید. ردیف به عنوان یک مصداق کلی (همانگونه که ذکر شد) مصادیق جزئیای مانند دستگاه و گوشهها دارد که شناخت آنها به معنای شناخت دقیق موسیقی کلاسیک ایرانی است.
ساسان کهن پور
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سیدابراهیم رئیسی سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور رئیسی سقوط بالگرد رئیسی ایران سقوط بالگرد بالگرد حسین امیرعبداللهیان دولت سیزدهم شهادت رئیسی شهادت سید ابراهیم رئیسی
کنکور مشهد هواشناسی تهران امتحانات نهایی تعطیلی مدارس هلال احمر سیل قوه قضاییه سیل مشهد بارش باران آموزش و پرورش
شهادت رئیس جمهور بورس قیمت خودرو یارانه قیمت دلار قیمت طلا خودرو دلار بازار خودرو ایران خودرو حقوق بازنشستگان قیمت
تلویزیون سینما هنرمندان سینمای ایران لیلا حاتمی شعر نمایشگاه کتاب رسانه ملی علی حاتمی
قرآن تجهیزات پزشکی تلسکوپ فضایی هابل
اسرائیل رژیم صهیونیستی ترکیه امیرعبداللهیان روسیه سوریه غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه چین حماس
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر باشگاه پرسپولیس فدراسیون فوتبال لیگ برتر ایران لیگ برتر انگلیس لیورپول بازی تراکتور منچسترسیتی
هوش مصنوعی سامسونگ تبلیغات اپل موبایل نمایشگاه ایران هلث هواپیما اینترنت
رژیم غذایی بارندگی مردان آلزایمر زیبایی شادی استرس فشار خون افسردگی