کومه ها تاریکند, طاقا شکسته

چماقداران به بازار پایتخت یورش بردند

بازار آبستن حوادث است. معامله‌گران بازار پایتخت در سردرگمی به سر می‌برند. ‌کرکره بسیاری از مغازه‌ها نیمه‌افراشته است و در بازار‌هایی چون پارچه‌فروشان و لوازم خانگی پرنده پر نمی‌زند. فرش‌فروشان هم تیمچه خود را به حال تعلیق درآورده‌اند. فقط شاگردمغازه‌ها در ابتدای بازار هر عابر متعجبی را که در ورود به بازار تعلل دارد به سمت مغازه‌های خارج از دسترس و در دالا‌ن‌ها و انبار‌ها هدایت می‌کنند.

در این بخش بازار نگرانی موج می‌زند. اما آنها علت تعطیلی بازار خود را حمایت از طلا‌فروشان و دیگر اصناف بازار اعلا‌م کرده و اظهار می‌کنند: اول شعبان، بعد رمضان، بالا‌خره روز ما هم خواهد رسید. ‌

درهای قفل زده تیمچه لوازم خانگی بیش از هر یک از بخش‌های بازار آزاردهنده به چشم می‌آید. خیل مردمی که از بازار به سرعت خارج می‌شوند در مقابل این سوال واردشوندگان به بازار مواجه می‌شوند که با نگرانی فراوان می‌پرسند: تعطیلی بازار تا چه زمانی به طول خواهد انجامید؟ اما این زمان مشخص نخواهد بود، حتی برخی از حجره‌داران با بی‌میلی اظهار می‌کنند که بعید است بازار فردا هم باز شود.

اعتصاب بازاریان که پس از شروع اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده از شهرهای بزرگی همچون اصفهان، مشهد و تبریز شروع شده است همچنان به رغم آنکه دولت اعلا‌م کرده که اجرای این طرح برای دو ماه به تعویق خواهد افتاد ادامه دارد. اعتصابات درحالی ادامه پیدا کرده که در چهارمین روز اعتصاب در بازار تهران که از بازار طلا‌فروشان شروع شده و به تعطیلی بازار اصلی انجامیده و تنها حاشیه‌های بازار به فعالیت خود ادامه می‌دهند، انتظار آغاز فعالیت‌ها می‌رفت و حتی طلا‌فروشان از بازکردن حجره‌های خود از صبح خبر داده بودند اما این انتظارها فایده‌ای نداشت و با وجود اینکه بسیاری گمان می‌کردند فضا روی آرامش را به خود خواهد دید، عده‌ای در بازار که بازاریان آنها را چماقدار معرفی می‌کنند با شکستن شیشه مغازه‌ها و تهدید بازاریان بازار را در هاله‌ای از ارعاب فرو بردند. ‌

هرچند با دخالت نیروی انتظامی این اغتشاش آرام گرفته و با یک تعطیلی، اعتصاب به صورت آرام ادامه پیدا کرده است اما همچنان معامله‌گران نسبت به این طرح معترض هستند و بر این باورند که تعویق دوماهه اجرای قانون هم نمی‌تواند ماهیت غیراقتصادی این طرح را تغییر دهد. ‌

به هر حال برای خبرنگاران ورود به بخش طلا‌فروشان یعنی مبداء اعتصاب، کار دشواری است که خبرنگاران را وادار می‌کند به عنوان خریدار از فیلتر حراست بازار طلا‌فروشان عبور کرده و با طلا‌فروشانی که با عصبانیت و حرارت و همچنین با احتیاط کامل با خبرنگاران حرف می‌زنند، وارد مصاحبه شوند. ‌

در این میان بازاریان عصبانی هستند و نسبت به این طرح با حرارت اظهارنظر می‌کنند. آنها می‌گویند: روز قبل رئیس اتحادیه طلا‌ وارد بازار شده و از بازاریان خواسته تا به اعتصاب پایان دهند و قرار بود فعالیت بازار ادامه پیدا کند، کرکره مغازه‌ها با درخواست رئیس اتحادیه بالا‌ رفت و صبح با نیت ادامه فعالیت، چراغ حجره‌ها روشن شد اما حضور چماق به‌دست‌ها سبب دامنه‌دار شدن اعتصاب شد و در راستای آن با این اقدام چماق به دستان، بازاریان هم از سایر بازاری‌ها می‌خواستند که حجره‌های خود را ببندند.

بر این اساس آنها ضمن آنکه اعلا‌م می‌کنند تعویق دوماهه طرح دردی از ما دوا نخواهد کرد، از ادامه این روند تا منتفی شدن کل طرح خبر می‌دهند. ‌

این دسته از معامله‌گران با اذعان اینکه مدت‌ها است به دلیل سیاست‌های دولت و مشکلا‌ت اقتصادی بازار آنها در رکود به‌سر می‌برد می‌گویند اجرای این طرح برای بازار تنها منجر به عمیق شدن رکود و کاهش توان خرید مردم خواهد شد. ‌

در این باره همچنین آنها می‌گویند زمانی که کشور درآمدهای نفتی را نمی‌تواند صرف تولید مولد کند توان خرید مردم را افزایش می‌دهد پرداخت شدن مالیات از جیب بازاریان نیز تنها صرف هزینه‌های تبلیغاتی گروهی خواهد شد که صدالبته به دنبال آن رفاه عمومی در سطح جامعه را افزایش نخواهد داد. ‌

در کنار این نظریه، البته کارشناسان تاکید می‌کنند اجرای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده کاملا‌ در تضاد با سیاست پرداخت نقدی یارانه‌ها است و همین موضوع حاکی از آن است که بازار با همه سیاست‌های سنتی خود و تبعیت از موازین دولت نسبت به اجرای سیاست‌هایی که هیچ‌گونه ماخذ کارشناسی ندارد مقاومت می‌کند. در بخش عمده‌فروشی بازار تعدادی از معامله‌گران با تاکید بر اینکه در این بخش بازار بر اساس تعرفه و عرف بازار تنها ۵/۰ درصد سود از مشتریان گرفته می‌شود می‌گویند: این میزان سود به نظر شما تا چه حدی جا دارد که سه درصد مالیات از آن اخذ شود. در واقع آنها بر این باورند در مغازه‌ها که مردم با دست به دست کردن معاملا‌ت را صورت می‌دهند و یک بار مالیات بر تولید و بار دیگر مالیات بر درآمد پرداخت می‌شود مالیات بر ارزش افزوده سوبله شدن سودی است که آنها باید از مصرف‌کنندگان اخذ کنند و این امکان‌پذیر نخواهد بود. ‌

آنها همچنین عقیده دارند از آنجا که طلا‌ پشتوانه پول محسوب می‌شود و هر کس طلا‌ می‌خرد به قصد پس‌انداز آن را انجام می‌دهد نمی‌شود از پشتوانه پول مالیات گرفت ضمن آنکه به این طریق بین قیمت خرید و فروش اختلا‌فی ۵۰ درصدی حاصل می‌شود. طلا‌فروشان در اعتصاب با تاکید بر اینکه هیچ مخالفتی با سیاست‌های دولت و مجلس ندارند ادامه می‌دهند، ما خودمان هم نمی‌دانیم چه بلا‌یی قرار است بر سر ما آید و دولت باید توضیح دهد که بر چه مبنایی این مالیات را اخذ خواهد کرد. ‌

به این ترتیب در بازار طلا‌فروشان در حالیکه بحث در مورد بازار و علت اعتراض بالا‌ گرفته است عزیزیان از اعضای هیات‌مدیره بازار فروردین طلا‌فروشان مانع از گفت‌وگو‌ها می‌شود و تاکید می‌کند ما با هیچ خبرنگاری گفت‌وگو نخواهیم کرد. به این ترتیب عمق نگرانی این فروشندگان از آینده بازار پدیدار می‌شود. ‌

در این راستا کارشناسان هم می‌گویند: مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که در بسیاری از کشور‌ها که از داشتن منابع خدادادی محروم هستند اخذ می‌شود و صرف رفاه عمومی می‌شود و حتی در کشور‌هایی چون هلند تا ۱۹ درصد مالیات از این طریق استحصال می‌شود اما مبانی دموکراسی و نوع اداره این کشور‌ها به گونه‌ای است که مالیات‌دهنده فکر نمی‌کند چیزی از جیب آنها کم شده است اما در کشورهای در حال توسعه‌ای چون ایران که مبتلا‌ به بیماری هلندی در اقتصاد هستند اخذ این قبیل مالیات فقط تورم‌زا است. ضمن آنکه مبنای اقتصادی در کشوری همچون ایران که دارای بازار است و منتسب به احزاب سیاسی تاثیرگذاری چون موتلفه است، این قبیل سیاست‌ها یعنی رانت‌خواری و دوچندان شدن دردسر‌های اقتصادی و افزایش تورم و بار روانی در سطح جامعه.

در این میان یکی از فعالا‌ن بازار فرش‌فروشان با اشاره به اینکه با اجرای قانون پرداخت مالیات در بازار، فرش چندبرابر خواهد شد، گفت: بسیاری از فروشندگان فرش در بازار، تولیدکننده نیستند و باید فرش را از واسطه‌ها خریداری کنند که این خرید فرش از یک فروشنده یا واسطه به دلیل دریافت ۳ درصدی مالیات، ۳ درصد به قیمت فرش اضافه خواهد کرد. ‌

وی می‌افزاید: در این میان وقتی ما فرش را می‌خریم سه‌درصد مالیات پرداخت می‌شود، فرش را به فروشنده دیگری می‌فروشیم، باز هم ۳ درصد پرداخت می‌شود، فروشنده سوم فرش را در سطح شهر تهران به مصرف‌کننده می‌فروشد بازهم ۳ درصد مالیات می‌پردازد که در راستای آن حدود ۹ درصد مالیات برای فروش و دست به دست شدن یک فرش پرداخت شده است که این امر قیمت فرش را چند درصد گران می‌کند که مصرف‌کننده‌ای با این افزایش قیمت علا‌قه‌ای به خرید ندارد. این فعال بازار ادامه می‌دهد: ما با پرداخت مالیات مخالف نیستیم اما با این شیوه دریافت مالیات مخالفیم.

ما می‌گوییم زمانی که مالیات بر درآمد پرداخت می‌کنیم پس شیوه جدید دریافت مالیات مبنی بر مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ این شیوه اخذ مالیات قیمت‌ها را افزایش داده و توان خرید مصرف‌کننده را کاهش می‌دهد. اما به هر حال در راستای این فعل و انفعالا‌ت این روزهای بازار عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرده است: قانون مالیات بر ارزش افزوده در اکثر کشورها اجرا و حتی تا ۳۰ درصد ارزش یک کالا‌ مالیات اخذ می‌شود. حسن خسته‌بند افزود: این نوع مالیات درواقع از خریدار کالا‌ دریافت می‌شود اما به دلیل نبود مکانیسمی برای دریافت آن در کشور، اکنون این مالیات از طریق تولید‌کننده اخذ می‌شود. به گفته وی، این مالیات درحال حاضر تنها ۳ درصد ارزش کالا‌ است، بنابراین مبلغ آن برای افراد مالیات‌دهنده چندان قابل توجه نیست اما اجرای آن آثار مثبتی را برای کشور در بر خواهد داشت. نماینده انزلی در خصوص امکان توافق در مورد اجرا نشدن و یا تعویق اجرای این قانون که اخیرا پس از اعتصاب و اعتراض طلا‌فروشان صورت گرفت افزود: این امکان وجود دارد که مجری قانون با اصناف درمورد زمان اجرای این قانون توافق کند اما روح قانون غیرقابل تغییر و در نهایت لا‌زم‌الا‌جرا است. ‌

در این روزهای بازار که بسیاری را برای ادامه‌دار شدن تعطیلی‌ها نگران کرده است بازار سوءاستفاده هم داغ شده و سوءاستفاده‌کنندگان از این وضعیت بازار استفاده کرده و به فروش ربع‌سکه به صورت دستفروش در پیاده‌روهای بازار پرداخته‌اند که این امر هم بر بی‌نظمی‌ها و رواج سکه‌های تقلبی دامن خواهد زد. ‌

در همین خصوص عضو هیات‌رئیسه سومین دوره شورای اصناف به فارس گفته است: اصناف برای جلوگیری از سوءاستفاده‌برخی، مغازه‌ها را باز کنند. قاسم نوده‌فراهانی از کسبه و صنوف خواست، مغازه‌های خود را باز کنند تا مشکل از طریق دولت و مجلس حل شود. وی در خصوص مشکلات به‌وجودآمده در بازار تهران توسط گروه‌های ناشناس و اراذل و اوباش گفت: صبح دیروز در جلسه‌ای که با روسای اتحادیه‌ها داشتیم اطلا‌عیه سازمان امور مالیاتی مبنی بر اینکه فعلا‌ هیچ مالیاتی دریافت نمی‌شود تا معایب طرح برطرف شود، اعلا‌م شد. ‌

وی افزود: در جلسه صبح دیروز روسای اتحادیه‌ها با اصل قانون موافق بودند اما از اینکه هیچ‌گونه اطلا‌ع‌رسانی‌ای صورت نگرفته اعتراض داشتند و خواستار برگزاری جلسات متعدد در این خصوص بودند. وی افزود: روسای اتحادیه‌ها خواستار شدند تا مجلس از ۶ ماه تا یک سال اجرای قانون را به تعویق بیندازد. فراهانی‌ گفت: وقتی چنین اتفاقی می‌افتد عده‌ای سوء‌استفاده می‌کنند، به همین دلیل از اتحادیه‌ها و اصناف خواهش کردیم مغازه‌ها را باز کنند تا از طریق دولت و مجلس مشکل را حل کنیم. ‌

اما اصناف به فکر حل شدن این مشکل یا به تعویق افتادن اجرای این قانون نیستند، آنها می‌گویند این قانون مشکلا‌تی دارد که باید به طور کل اجرا نشود چرا که تعویق چندماهه اجرا مشکلی را حل نمی‌کند. در چنین شرایطی رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی با صدور بخشنامه‌ای از توقف اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از زمان ابلا‌غ دستور رئیس‌جمهور خبر داده و بار دیگر بر تعویق دوماهه قانون تاکید کرد. علی‌اکبر عرب‌مازار در این بخشنامه که به‌منزله ابلا‌غ کتبی به معاون مالیات بر ارزش افزوده و واحدهای ستادی و اجرایی سازمان امور مالیاتی در سراسر کشور محسوب و برای همه بخش‌ها لا‌زم‌الا‌جرا شده، تاکید کرده است: سازمان امور مالیاتی کشور آمادگی خود را به منظور ایجاد تسهیلا‌ت لا‌زم برای اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و رفع نگرانی اصناف و برگزاری جلسات هماهنگی و آموزشی اعلا‌م می‌کند. ‌

در راستای این اقدام دولت از مردم و صاحبنظران درباره اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نظرخواهی کرده است، بر این اساس دبیرخانه شورای اطلا‌ع‌رسانی دولت در راستای بهره‌مندی از دیدگاه‌ها و توصیه‌های علمی درباره‌نحوه اجرای صحیح مالیات بر ارزش افزوده، از مردم به ویژه اقتصاددانان و صاحب‌نظران اقتصادی و اصناف سراسر کشور دعوت کرد نظرات خود را در این باره اعلا‌م کنند. ‌ به این ترتیب باید دید در روزهای آتی سرانجام این اعتراض‌ها به اجرای این طرح چه خواهد شد و آیا دیدگاه‌هایی که مردم و کارشناسان در خصوص اجرای این قانون و نحوه آن ارائه می‌کنند مثمرثمر خواهد بود و ایرادهای وارده بر طرح برطرف خواهد شد یا اینکه با دامنه‌دار شدن اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها دولت بار دیگر برای اجرای این طرح پا پس کشیده و اجرای آن را برای همیشه تعطیل خواهد کرد تا چراغ بازار تهران روشن بماند.

بنفشه رمضانی‌یگانه

مریم میرزایی