ایران عضو جدید باشگاه هسته ای

صحت آنچه در تیتر آمده از سوی آژانس انرژی اتمی تأیید شده است و بازرسی های همیشگی آن, گواه این ادعاست

صحت آنچه در تیتر آمده از سوی آژانس انرژی اتمی تأیید شده است و بازرسی های همیشگی آن، گواه این ادعاست.

انرژی هسته ای مقوله ایست که استفاده از آن در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی مطرح شد و با ایجاد سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۹۷۴ (۱۳۵۳)، پروژه راکتور اتمی بوشهر و مشارکت مالی ایران در طرح های فناوری سوخت اتمی فرانسه آغاز شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ این مقوله متوقف شد. جنگ ایران و عراق منجر به تغییر موضع کشورهای غربی که مخالف این انقلاب بودند، شد.

تلاش آمریکا برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری هسته ای با توجیه برخورداری از منابع نفتی و گازی در حالی ادامه دارد که چهار دهه پیش ایران اولویت یک در خاورمیانه برای استفاده از این فناوری معرفی شده بود و آلمان نیز نیروگاه بوشهر را تقریباً به نیمه رساند. در بحبوحه جنگ ایران و عراق و کمبود شدید منابع نیرو در کشور، ایران با روی آوردن به اسپانیا و ژاپن در تکمیل پروژه بوشهر کوشش کرد که موفقیت آمیز نبود سپس قراردادی با روسیه برای به انجام رساندن کار نیروگاه بوشهر امضا شد که کار آن هنوز ادامه دارد و چند بار زمان پایان پروژه به تعویق افتاده است. لازم به ذکر است که ایران در سال ۱۹۵۸، به عضویت آژانس بین المللی انرژی اتمی درآمد.

ایران در سال ۱۹۶۸، پیمان عدم تکثیر سلاح های هسته ای را پذیرفت و در سال ۱۹۷۰، آن را در مجلس شورای ملی به تصویب رساند؛ البته در رابطه با مفاد و غرض از ایجاد این پیمان نیز بحث های مختلفی وجود دارد؛ نظر هند و پاره ای از کشورهای جهان سوم این بود که پیمانی در حال شکل گرفتن است که هدف عمده آن، بستن دست و بال کشورهای فاقد فناوری هسته ای است. از نظر هند کشورهای غربی فناوری هسته ای را به دست آورده بودند و حتی بمب هسته ای هم داشتند و حال که نوبت کشورهای جهان سوم رسیده بود که فناوری هسته ای به دست آورند، غربی ها سعی داشتند، مانع این امر شوند. هند در نهایت، پیمان را امضا نکرد. به تبعیت هند، پاکستان هم پیمان را امضا نکرد. همان طور که می دانید هر دو این کشورها امروز قدرت های هسته ای هستند.

اگرچه از دیدگاه قوانین آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین از نقطه نظر پیمان نامه منع گسترش سلاح های هسته ای، ایران حق تحقیق و استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای را دارد اما کشورهای غربی به رهبری آمریکا تلاش پیگیری را آغاز کرده اند که ایران را برای همیشه از هرگونه استفاده از فناوری انرژی هسته ای منع کنند.

● آغاز عمل به تعهدات بین المللی (ویژه ایران)

مشکل ایران در واقع بعد از حمله به ظاهر تروریست ها، در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ (۱۱ شهریور ۱۳۸۰) به آمریکا و سخنرانی مهم سالیانه بوش شروع شد.

بلافاصله پس از سخنرانی بوش درمورد خطر هسته ای ایران، گروهک منافقین با برگزاری کنفرانس مطبوعاتی، به ارائه گزارش هایی از فعالیت های هسته ای ایران پرداخت که با همکاری سرویس های جاسوسی اسرائیل به دست آمده بود.

فاطمه حقیقت جو، نماینده اصلاح طلب مجلس ششم، در سخنرانی خود در دانشگاه ماساچوست آمریکا در این باره می گوید: فعالیت های هسته ای ما محرمانه بود، نخستین بار در دولت خاتمی بود که این فعالیت ها علنی شد. از آنجا که در فعالیت های هسته ای طبقه بندی خاصی وجود داشت، حتی رئیس جمهور هم از برخی موارد مطلع نبود، چه برسد به نمایندگان مجلس، اما مجلس ششم این موضوع را علنی کرد.

در واکنش به علنی شدن بخشی از فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، دولت وقت ایران تصمیم گرفت تا سیاست آشکارسازی فعالیت هسته ای را درپیش گیرد.

این رویکرد نسبت به سیاست های جدید دولت بوش، سبب شد در ایران، سیاستگذاران سیاست خارجی دولت اصلاحات، به امید درامان ماندن از تهدیدهای دولت نومحافظه کار بوش، در قالب یک نامه، تن به ارائه تعهدات و تضمین هایی به آمریکا بدهند که به نامه ۲۰۰۳ صادق خرازی معروف شد. اما این نامه که به سفیر سوییس در تهران تحویل داده شده بود، به جهت اعلام آمادگی تهران برای ازدست دادن اکثر منابع قدرت خود در برابر خواسته های ابتدایی، آنچنان غیرقابل باور به نظر آمد که با تردید طرف آمریکایی مواجه شده و از سوی آمریکا پذیرفته نشده؛ درعوض آمریکا برای افزایش فشار، اعضای اتحادیه اروپا را به همراه البرادعی به ایران فرستاد.

● مذاکرات یک طرفه سعدآباد

تهدید یوشکا فیشر، نماینده انگلیس در مذاکرات سعدآباد، در مقابل مقاومت تیم مذاکره کننده هسته ای برای تعلیق فعالیت های هسته ای، سبب تغییر مسیر مذاکرات در سعدآباد شد. چنانکه سید محمد خاتمی در این باره می گوید: گفتیم حالا که شما به توافق نمی رسید، همه چیز را واگذار کنیم به تفسیری که آژانس از تعلیق ارائه می کند.

برای پی بردن به ماهیت مذاکرات، همین کافی است که بدانیم، تونی بلر طی سخنانی در جمع سربازان انگلیسی در بصره با اشاره به نشست سعدآباد از نتیجه بخش بودن تهدید ایران این گونه یاد کرد که ما میوه پیروزی در عراق را در سعدآباد چیدیم!

اما این تصمیمات در حالی اتخاذ می شد که دانشجویان با ترتیب دادن تجمعات اعتراضی در مقابل سعدآباد و زنجیره های انسانی در مقابل مراکز هسته ای ایران، آشکارا با اقدام های تیم هسته ای ایران به مخالفت برخواسته و خواستار احقاق حقوق هسته ای ایران شدند.

با این وجود مجلس ششم، مصمم به تعلیق بود و سرانجام تیم مذاکره کننده به پاریس رفته و تعلیق کامل فعالیت های هسته ای حتی در حد فرآوری و تحقیقات را نیز پذیرفت. پذیرش این توافقنامه که به تعطیلی همه مراکز هسته ای ایران منجر شد، فضای ناامیدکننده ای را در میان دانشمندان هسته ای ایران به وجود آورد؛ فضایی که دکتر قنادی، رئس پژوهشگاه انرژی هسته ای، آن را بسیار غم انگیز می خواند.

● عقب نشینی، هرگز!

این اتفاقات که با ماه های پایانی فعالیت دولت سیدمحمد خاتمی همزمان بود، کار را به جایی رساند که رهبر معظم انقلاب مستقیماً وارد موضوع شدند. ایشان در جمع دانشجویان دانشگاه های یزد در دی ماه ۸۶ فرمودند: «البته این فرآیند به ملت ایران و افکار عمومی جهان نشان داد که وعده های غرب توخالی است چراکه تعلیق موقت و داوطلبانه ایران، با سوءاستفاده دشمنان، در حال تبدیل شدن به حذف فعالیت های هسته ای در کشور بود که بنده همان موقع هم تأکید کردم اگر روند مطالبه پی درپی طرف های هسته ای ادامه یابد، وارد میدان می شوم، همین کار را هم کردم. بنده گفتم که باید این روند عقب نشینی متوقف شود و تبدیل شود به روند پیشروی و اولین قدمش هم باید در همان دولتی انجام بگیرد که این عقب نشینی در آن دولت انجام گرفته بود و همین کار هم شد.»

● دولت جدید و حق مسلم!

با روی کار آمدن دولت نهم، احمدی نژاد با تلاش برای مردمی کردن جنبش هسته ای، به عنوان اصلی ترین اهرم سیاست هسته ای اش، روند را عوض کرد. چنانکه دیگر در هر جای ایران شعار «انژری هسته ای حق مسلم ماست»، شنیده می شد.

با تغییر روند سیاست هسته ای جمهوری اسلامی، ایران توانست در ۲۰ فروردین ۸۵، جشن تکمیل چرخه سوخت هسته ای را در مشهد مقدس و در حضور نمایندگان کشورهای مختلف جهان برگزار کند.

این تغییر رویکرد سبب شد، آمریکا با تغییراتی در تیم سیاست خارجی خود، تهدیدهای نظامی علیه ایران را با هدف تحت فشار قرار دادن ایران افزایش دهد، اما جنگ ۳۳ روزه و پیروزی حزب الله لبنان که تحلیلگران، آن را نمونه کوچکی از جنگ احتمالی ایران و آمریکا معرفی کردند، بسیاری از معادلات را به سود ایران تغییر داد. در نهایت، آمریکا با تغییر لحن، از پیشنهاد مذاکره با ایران با پیش شرط تعلیق مقطعی فعالیت های هسته ای خبر داد که سرانجام با تدبیر هوشمندانه دولت، ماهیت این تصمیم دورغین آمریکا رو شد. پس از این مقطع، علی لاریجانی از سمت خود استعفا کرد و سعید جلیلی دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی شد که وی همزمان با انتشار گزارش ۱۶ نهاد اطلاعاتی در آمریکا با موضوع تأیید صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران و گزارش نسبتاً مثبت البرادعی درباره این فعالیت ها، از اثبات حقانیت ایران در موضوع هسته ای کشورمان سخن گفت. راهی که با عزم مردم و دولتمردان و در سایه رهبری، همیشه استوار خواهد ماند.

علی نودهی