خطا کنیم و جریمه شویم و خوش باشیم؟!

در سال ۱۹۶۲ سازمان جهانی بهداشت در رابطه با خطاهایی که در رانندگی سبب بروز تصادفات می‌شوند تحقیقی انجام داد. طبق این تحقیق هر راننده به‌طور متوسط در هر مایل (معادل ۶/۱ کیلومتر) …

در سال ۱۹۶۲ سازمان جهانی بهداشت در رابطه با خطاهایی که در رانندگی سبب بروز تصادفات می‌شوند تحقیقی انجام داد. طبق این تحقیق هر راننده به‌طور متوسط در هر مایل (معادل ۶/۱ کیلومتر) ۲۰۰ مرتبه به اطراف نگاه می‌کند و ۲۰ تصمیم می‌گیرد و این در حالی است که از هر ۴۰ تصمیم راننده، لااقل یک مورد اشتباه است یعنی به عبارتی ۵/۲ درصد تصمیمات یک راننده در هر سه کیلومتر اشتباه است. تعداد این اشتباهات در اثر خستگی، صحبت با سرنشینان، مصرف دارو و... افزایش می‌یابد. به عبارتی دیگر می‌توان این‌گونه برداشت کرد که هر راننده با ۶۰ کیلومتر سرعت در ساعت هر پنج یا شش دقیقه دچار یک اشتباه و با ۸۰ کیلومتر در ساعت هر سه تا چهار دقیقه دچار یک اشتباه می‌شود...

رانندگی مساله‌ای بسیار پیچیده است و در آن باید رابطه‌ای عمیق بین راننده، اتومبیل، جاده و محیط اطراف برقرار شود. یک راننده وظایفی مهم و حساس بر عهده دارد. کارشناسان می‌گویند هر راننده ۴۵ وظیفه اصلی و ۱۷۰۰ وظیفه فرعی در حین رانندگی دارد که تمامی آنها را می‌توان در سه دسته تقسیم‌بندی کرد.وظایف استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی، تصمیمات استراتژیک شامل تجزیه و تحلیل مسیر و انتخاب مسیرهای کوتاه‌تر است، تصمیمات تاکتیکی شامل سبقت گرفتن، ویراژ رفتن و... است و تصمیمات عملیاتی نیز به سرعت راننده بازمی‌گردد.

رانندگی با چشمان باز

هر راننده برای گرفتن تصمیمات و انجام وظایف نیاز به گرفتن یک سری اطلاعات دارد. اکثر اطلاعات (۹۰ درصد) از طریق بصری به راننده منتقل می‌شود. تحقیقات بی‌شماری نشان داده است. ۳۰ تا ۶۰ درصد تصادفات ناشی از تفسیر اشتباه اطلاعات بصری است. این موضوع به این معنی نیست که اکثر تصادفات به دلیل ندیدن است بلکه به دلیل دریافت اطلاعات و تفسیر غلط است.

یک آمار جالب‌تر نشان می‌دهد راننده‌ای که ۵۰ سال تجربه رانندگی دارد به‌طور متوسط مرتکب ۱۰ تصادف با خسارات مادی شده است. یک‌چهارم اشتباهات او می‌توانسته سبب زخمی شدن فردی در حین رانندگی شود و یک شصت‌وپنجم اشتباهاتش می‌توانسته سبب مرگ یک نفر شود.

اشتباهات رایج رانندگی را بشناسید

به گفته مربی یکی از آموزشگاه‌های رانندگی در تهران رانندگان ایران توجه بسیار کمی به علایم رانندگی دارند و به همین دلیل مرتکب خطاهای بسیار واضحی می‌شوند. مثلا بدون توجه به خط ممتد، اقدام به دور زدن می‌کنند که این امر خود سبب بروز تصادفات می‌شود یا وقتی در فرعی هستند، اهمیتی به تابلوی ایست نمی‌دهند. تعداد کمی از افراد به تابلوی عبور ممنوع یا یک طرفه توجه دارند و اکثر رانندگان تازه‌کار بدون توجه به آینه اقدام به گردش به چپ یا انحراف ناگهانی می‌کنند اما از تمام این خطاهای ریز و درشت که بگذریم طبق تحقیقی بین‌المللی شایع‌ترین خطاهای رانندگی در ایران و در سراسر جهان رعایت نکردن فاصله ایمنی است.

فاصله ایمنی را رعایت کنید

موسسه تحقیقاتی اسمیت، در تگزاس، پس از ۵۰ سال تحقیق روی ۱۰۰هزار راننده اعلام کرد اکثر رانندگان یک یا دو ثانیه عقب‌تر از اتومبیل جلویی حرکت می‌کنند. در حالی که طبق قوانین راهنمایی رانندگی این فاصله باید حداقل چهار ثانیه باشد.

آزمایشات گوناگون روی رانندگان در حین برخورد با مانع متحرک یا ثابت نشان داده است این حداقل زمانی است که یک راننده پس از مواجهه با یک حادثه‌ای می‌تواند قدرت فکر، تصمیم‌گیری و عکس‌العمل‌ داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است حوادث ناگواری پیش آید. طبق قوانین راهنمایی بین‌الملل چهار ثانیه حداقل زمانی است که باید با اتومبیل مقابل فاصله داشته باشید. این زمان در جاده‌های نامناسب، پرشیب یا آ‌ب و هوای نامساعد و زمانی که اتومبیل شما سنگین است، باید افزایش یابد.

خطاهای انسانی

یک مطالعه جامع در مورد ایمنی خیابان‌ها و جاده‌ها نشان می‌دهد خطاهای انسانی عامل ۵۷ درصد از همه تصادفات هستند. در مقابل تنها ۴/۲ درصد مربوط به عوامل و مشکلات مکانیکی خودرو و تنها ۷/۴ درصد به دلیل مشکلات محیطی و خرابی‌های مربوط به جاده و خیابان‌هاست.

اما چرا انسان‌ها سبب بروز چنین مشکلاتی هستند؟ جواب دقیقا مشخص نیست. انسان به دلیل محدودیت‌ در سه عملکرد درک، توجه و حافظه ناگزیر از فرار از تصادف می‌شود که به ‌آنها خطاهای انسانی گفته می‌شود. بسیاری از راننده‌ها با جریانی از اطلاعات بمباران می‌شوند مانند بسیاری از اطلاعات که قابل دیدن هستند، خود جاده‌ها، سایر خودروها، افراد پیاده، علایم راهنمایی و رانندگی و... راننده باید به همه این عوامل توجه کند و گاه علاوه بر این گوش کردن به رادیو و یا موسیقی در داخل خودرو، صحبت با تلفن همراه، صحبت و یا حتی بحث و جدل با سایر مسافران همه و همه در سرعت تصمیم‌گیری و عکس‌العمل نشان دادن در هنگام رانندگی در حافظه و دقت او تاثیر منفی می‌گذارد.

علاوه بر اینها، سرعت در رانندگی، عدم رعایت فاصله با خودروی مقابل، دید ضعیف او در مه و هوای ابری و بارانی، سن، مصرف داروها، خستگی و نوع خودرو و وسایل و امکانات آن از جمله عوامل موثر در بروز حوادث خواهند بود.

محمدرضا علیزاده