گوشَت را به همسرت بسپار

یكی از دلایلی كه باعث می شود بسیاری از ازدواج ها منجر به شكست شوند, ناتوانی در برقراری ارتباط و درك هر یك از دو طرف نسبت به طرف مقابل است نداشتن گوش شنوا, یكی از دلایل مهمی است كه باعث می شود همسران, یكدیگر را عصبانی و آزرده سازند

یكی از مهارت‏های مهم اجتماعی، توانایی برقراری ارتباطی مؤثر و مناسب با دیگران است. این مهم، حاصل نمی‏شود؛ مگر با توجه به دیگران كه یكی از راه‏های آن، خوب گوش كردن است. درك نظرات و احساسات دیگران و تمركز همراه با احترام به آن چه می‏گویند، یكی از مهم‏ترین روش‏های برقراری ارتباط میان افراد است. علاوه بر این، شنونده خوب بودن، كلید حل بسیاری از مسائل و مشكلات ما در زندگی است.

این امر، در زندگی زناشویی، از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ به گونه‏ای كه حتی می‏توان گفت یكی از دلایلی كه باعث می‏شود بسیاری از ازدواج‏ها منجر به شكست شوند، ناتوانی در برقراری ارتباط و درك هر یك از دو طرف نسبت به طرف مقابل است. نداشتن گوش شنوا، یكی از دلایل مهمی است كه باعث می‏شود همسران، یكدیگر را عصبانی و آزرده سازند.

● تعریف گوش كردن‏

گوش كردن، به معنای شنیدن صدا نیست. شنیدن، یك فرآیند فیزیولوژیكی است كه عبارت است از ارتعاش امواج در گوش میانی و فرستادن محرك‏های الكتروشیمیایی، از گوش میانی به ساختار مركزی شنوایی مغز؛ اما گوش كردن، شامل توجه دقیق به صدا و دریافت چیزی است كه می‏شنویم.

● عوامل مؤثر در خوب گوش ندادن‏

۱) مشغله ذهنی‏

داشتن مشغله ذهنی، یكی از عوامل گوش ندادن به سخن شخص مقابل است. بارها برایمان پیش آمده كه ذهن، درگیر یك مطلب علمی یا مشكلی است و در این زمان، اگر ما مورد خطاب واقع شویم، غالباً یا متوجه نمی‏شویم یا اینكه درصد دقت و گوش كردن ما بسیار پایین است.

۲) بی‏رغبتی‏

بی‏رغبتی نیز موجب گوش نكردن می‏شود. بی‏رغبتی عوامل مختلفی دارد كه برخی از آنها عبارتند از:

الف) تنفر از ظاهر و قیافه شخص گوینده؛ گاهی اوقات، عدم آراستگی ظاهر، موجب بی‏رغبتی در شنیدن می‏شود. از این رو، در اسلام، توصیه‏هایی در این‏باره، به زنان و مردان شده است.

ب) دائمی بودن محرك؛ برای مثال، همسرانی كه مرتب نق می‏زنند.

ج) استفاده از كلمات نامأنوس.

ه) بی‏علاقگی به موضوع بحث.

۳) عدم تمركز

مغز به طوری باورنكردنی، قوی و فعال است. ما در دقیقه، ۱۲۰ تا ۱۵۰ كلمه بر زبان می‏آوریم؛ اما مغز می‏تواند در هر دقیقه، ۴۰۰ تا ۸۰۰ كلمه تولید كند. این امر، می‏تواند گوش دادن را به نظر خیلی راحت و آسان جلوه دهد؛ اما در حقیقت، این مسئله، تأثیر معكوس دارد؛ چون ممكن است سرگرم گوش كردن كلمات گوینده‏ای شویم؛ اما هنوز مقداری از زمان مغز اضافه بیاید. گاهی ممكن است همسری به علت آرام صحبت كردن همسر خود، دچار عدم تمركز گردد.

۴) پیش‏داوری‏های غلط و پرش به سوی نتایج‏

گاهی اوقات همسران بدون توجه به صبحت‏های طرف خود، پیش‏داوری كرده، به سرعت نتیجه می‏گیرند. به بیان دیگر، حرف در دهان گوینده می‏گذارند. این امر، یكی از دلایلی است كه موجب می‏شود ما هنگام صحبت با افرادی كه به آنها نزدیك هستیم، به ویژه همسران، ارتباط ضعیفی برقرار كنیم؛ چون مطمئن هستیم كه چه می‏خواهند بگویند و به آن چه می‏گویند، به دقت توجه نمی‏كنیم و حتی گاهی اوقات اصلاً نمی‏شنویم كه چه می‏گویند.

شما باید سعی كنید كه به جای تمام این پیش‏داوری‏ها، شنونده خوبی باشید و قبل از پایان سخنان طرف مقابل، در مورد او، پیش‏داوری و قضاوت نكنید. لازم است عقاید همسر خود را قبل از اینكه در مورد او قضاوت كنید، به خوبی درك كنید؛ یعنی ابتدا خوب گوش كنید و وقتی مطمئن شدید كه متوجه منظور طرف مقابل شده‏اید، آن وقت آنها را ارزیابی كنید.

● چگونه شنونده بهتری شویم؟

برای تحقق این كار، امور زیر را انجام دهید:

۱) پیام‏های مهم طرف مقابل را كشف كنید.

هنگام صحبت كردن همسرتان، كاملاً به حرف‏های او گوش دهید و اگر نكته مبهمی بود، حتماً سؤال كنید؛ چون از این طریق، هیچ نقطه ابهام و سوءتفاهمی باقی نمی‏ماند.

۲) گوش دادن را جدی بگیرید.

همیشه نخستین قدم برای رشد و توسعه، آگاهی فردی است. كوتاهی‏ها و قصور خود را در نقش یك شنونده، تحلیل كنید و تصمیم بگیرید كه بر آنها فائق آیید. شنوندگان خوب، به همین صورت متولد نشده‏اند؛ بلكه آنها در زمینه آموزش گوش كردن مؤثر و قوی، كاركرده‏اند. خوب گوش كردن، مثل هوش، فرهنگ یا موقعیت اجتماعی، دست به دست، منتقل نمی‏گردد؛ بلكه این مسئله مانند هر مهارت دیگر، از تمرین و انضباط فردی به دست می‏آید.

۳) از مهارت توجه استفاده كنید.

مهارت توجه، یعنی توجه جسمی و غیركلامی به طرف مقابل كه به او نشان دهد دقیقاً به صحبت‏های او گوش می‏دهید. هنگام گوش دادن، با بدنی مایل به جلو و در فاصله‏ای مناسب، رودرروی گوینده قرار بگیرید؛ به طوری كه نگاهتان تا شعاع نیم متری صورت گوینده باشد. در این حال، ضمن پرهیز از رفتارهای حواس پرت كن، مانند بازی با كلید و غیره، سعی كنید شنونده‏ای خشك و بی‏حركت نباشید و محیط را از عوامل مزاحم دور كنید. بنابراین، با نشان دادن عكس‏العمل‏های مناسب، مانند تكان دادن سر، نگاه كردن به گوینده و ابراز كلماتی مانند آره، بله و.. نشان دهید كه با تمام وجود، به همسرتان گوش می‏دهید. مردان باید به این نكته توجه بیشتری داشته باشند؛ زیرا آنها عادت دارند در سكوت به مطلبی گوش دهند و از ابراز عكس‏العمل، غافل می‏شوند. این سكوت، بر زن‏ها گران تمام می‏شود و تصور می‏كنند كه همسرشان به آنها گوش نمی‏دهد. بنابراین، آقایان برای این كه متهم به بی‏توجهی نشوند، باید دقت بیشتری كنند!

۴) مهارت پی‏گیری را به كار برید.

گاهی گوینده، نگران و هیجان‏زده است كه این موضوع، در حالت‏های چهره، تُن صدا و رفتارهای او نمایان است. در این صورت، بایستی بدون زورگویی، او را به صحبت كردن دعوت كنیم؛ برای مثال، از عبارت‏های خوب، بعد چی شد، ادامه بده، درسته و یا از سؤال‏های كوتاه استفاده كنید. گاهی حتی سكوت توأم با توجه و مشاهده، می‏تواند این موانع را از میان بردارد.

۵) مهارت انعكاسی را مورد استفاده قرار دهید.

مهارت انعكاس، یعنی انعكاس توضیحات، احساسات و معانی درك شده از گوینده به خود او به گونه‏ای كه نشان دهنده درك، فهم و پذیرش او نزد شنونده باشد. گاهی اوقات، این كار، باعث رفع سوءتفاهم می‏گردد.

۶) برخی مواقع، فقط گوش كنید.

یكی از ویژگی‏های فطری زنان این است كه به ارتباط، بهای زیادی می‏دهند. گاهی اوقات، زنان بر خلاف مردان، نیازمند صحبت در مورد مشكلاتشان هستند و در پی دریافت راه‏حل از سوی همسران خود نیستند. مردانی كه دوست دارند زندگی شیرینی داشته باشند، باید به این نكته مهم، توجه داشته باشند. حضرت علی علیه‏السلام می‏فرماید:

از نشانه‏های بزرگواری و آقایی این است كه انسان نسبت به گوش سپردن به شكایت و ناله دردمند، تحمل و صبر داشته باشد».

۷) به تماس چشمی بیشتر توجه كنید.

شاید مهم‏ترین علامت توجه شنودی شما به همسرتان، تماس چشمی باشد؛ البته باید از افراط و تفریط دوری كنید و نباید به گوینده خیره شوید كه از آن، تعبیر به رفتار تهاجمی شود. از طرف دیگر، نباید به طوری مستمر، به این طرف و آن طرف یا بالا و پایین نگاه كنید كه به عدم علاقه تفسیر گردد. شنوندگان مؤثر، به طور مستمر، خیره نمی‏شوند؛ ولی تماس چشمی بیشتری نسبت به شنوندگان نامؤثر، برقرار می‏كنند.

۸) از سدها و موانع ارتباطی زیر، به طور جدی پرهیز كنید:

الف) دستور دادن، تهدید كردن و ترساندن.

ب) موعظه، نصیحت و سخنرانی كردن.

ج) قضاوت و انتقاد كردن.

د) ارائه دلایل منطقی و راه حل.

و) تحقیر، توهین و ناسزا.

در پایان، باید متذكر شد كه وقتی واقعاً هنر گوش دادن را فرا می‏گیرید، افكار و احساسات خودتان را كنار بگذارید تا آن چه همسرتان می‏گوید، بشنوید و در راه نگریستن به چیزها، از دیدگاهی متفاوت گام بردارید. هر رابطه، از دو فرد متفاوت درست می‏شود. باید تصمیم بگیرید و سعی كنید كه خود را به جای همسرتان بگذارید و فقط یك دقیقه، آن گونه كه او می‏بیند، بنگرید. واكنش شما نسبت به آن چه او می‏بیند، متفاوت است. خوب شنیدن و خوب فهمیدن، نزدیكی را بهبود می‏بخشد.

وقتی زن بداند شما احساس او را درك می‏كنید نه این كه تنها به سخنش گوش می‏دهید. احساس رضایت خواهد داشت. در این حال، او نیز در مقابل، می‏خواهد كاری كه از دستش برمی‏آید، انجام دهد تا شما را خشنود كند.

برای مطالعه بیشتر، به كتاب‏های زیر مراجعه كنید.

۱) مبانی مدیریت رفتار سازمانی، علی رضاییان.

۲) هنر سخنرانی، ترجمه ساده حمزه و باباطاهر علی‏زاده.

۳) همسر اگر این گونه می‏بود، راضیه محمدزاده.

۴) چراغ دل زنت را روشن كن، الن كریدمن، ترجمه عباس چینی.

ز. روحانی‏