آیا می تواید برای صدها سال جوان بمانید

برای بسیاری از افراد این سؤال وجود دارد که آیا می تواند فردی هزار و اندی سال عمر کند و از سویی دیگر این فرد در چهره, یک جوان دیده شود, علی رغم این عمر طولانی

برای بسیاری از افراد این سؤال وجود دارد که آیا می‌تواند فردی هزار و اندی سال عمر کند و از سویی دیگر این فرد در چهره، یک جوان دیده شود، علی‌رغم این عمر طولانی؟

تمام کسانی که امام عصر(عج) را ملاقات نموده‌اند علی‌رغم هزار و اندی که از عمر شریفشان می‌گذرد، ولی ایشان را در چهره جوانی دیده و توصیف کرده‌اند. اگر چه این امر را هر فرد شیعه به صورت اعتقادی و تعبدی قبول داشته و امری بدیهی است، اما برای یقین بیشتر و از دید علمی، آیا این مسئله امکان‌پذیر است یا نه؟

نکته اول آن‌که پدیده پیری، پدیده‌ای است کاملاً قابل تسهیل و تأخیر. چنان‌چه کودکانی وجود دارند که به علت پیری زودرس[۱] در سنین ۱۴ تا ۱۶ سالگی در حالی فوت کرده‌اند که برآورد سنی آنها از نظر تخریب بافت و فرسودگی آن، در معادل سنی ۸۰ تا ۱۰۰ سالگی بوده است، پدیده‌ای که نمایان‌گر تسهیل در پیری است. این بیماری که منشأ کاملاً ناشناخته دارد و تا سال ۱۸۸۶م ناشناخته بود، ابتدا به وسیله هوچین‌سون[۲] و سپس در سال ۱۹۰۴م به وسیله گیلفورد۳ معرفی شد، لذا به آن "پیری زودرس یا سندروم هوچین‌سون گیلفورد"۴ گفته می‌‌‌‌‌شود.

کودکانی که مبتلا به پیری زودرس هستند، فرآیند سنی در آن‌ها ده برابر افراد معمولی است. این افراد در سال اول عمر کاملاً طبیعی هستند اما خیلی سریع بیماری شروع شده و پیشرفت می‌کند. با هر یک سال عمر، چنان است که بیش از ده سال پیر شده‌اند. با از دست دادن موها، چربی گونه‌ها و شکل صورت، کاملاً پیر می‌شوند (چنانچه در عکس‌ها می‌بینید)، رشد قد کاهش یافته و در نهایت مسن بودن و پیری کاملاً مشهود می‌شود. درد‌های شدید مفاصل، ارتروز و تقریباً کلیه حالت‌ها و بیماری‌هایی که یک فرد مسن دارد، وی پیدا می‌کند و در نهایت در اثر حمله قلبی فوت می‌کند.

بیماری پیری زودرس یک بیماری فوق‌العاده نادر است و هم‌اکنون ۳۶ فرد به این بیماری مبتلا هستند، ارزیابی‌ها بیان می‌کند که از هر ۱۰ میلیون فرد که متولد می‌شوند، ۱ نفر به این بیماری مبتلا می‌شود.

این بیماری در همه جای دنیا دیده شده و رنگ پوست، مذهب، منطقه جغرافیایی، نژاد و... در شیوع آن نقش نداشته و ارثی نیست، علت این بیماری کاملاً ناشناخته است. تعریفی که از این بیماری می‌شود آن است که فرد قبل از زمان خودش پیر می‌شود[۳].

در مورد گزارش پزشکی یکی از بیماران به نام جان تاکت[۴] آمده است؛ او درحالتی فوت کرد که فقط ۱۶ سال سن داشت اما در حالتی مرد که بیش از ۱۰۰ سال عمر برای او برآورد شد و مرگ او در اثر حمله قلبی رخ داد.

سؤال: ما با یک پدیده نادر اما واقعی روبرو هستیم. در این پدیده، پیری تسهیل شده است، هر سال عمر معادل آن است که فرد ۱۰ سال و یا بیشتر عمر کرده باشد. آیا از نظر عقلی نمی‌توانیم بپذیریم که همان عامل می‌تواند باعث وقفه و کند شدن روند پیری طبیعی شود؟

یک عامل کاملاً ناشناخته باعث تسهیل پیری شده است. آیا همین عامل نمی‌تواند باعث عکس شدن روند پیری(کند شدن پیری) و یا حتی توقف پیری شود؟ ما در جامعه همین را می‌بینیم که در خیلی از افراد سن و روند طبیعی پیر شدن متناسب نیست. برای بیماری پیری زودرس تئوری‌های زیادی وجود دارد مثل ساعت درونی بدن، تغییرات ژن و.... اما هر کدام که علت آن باشد در حقیقت علت پیر شدن است و می‌توان مانع آن شد، آن‌را کند و یا متوقف کرد. ما در جامعه امروز شهر‌نشینی و صنعتی افرادی را می‌بینیم که علی‌رغم سن زیاد هنوز چهره‌ای شاداب و بدون آن‌که پدیده پیری در آنها مشاهده شود، در حال زندگی هستند. این پدیده‌ها نشان می‌دهد که پیری واقعاً پدیده‌ای قابل تسهیل و سریع شدن، کند شدن و حتی متوقف شدن است، همان‌گونه که پدیده پیری زودرس، یک واقعیت عینی است.نکته دوم؛ به طور کلی تئورسین‌های علوم پزشکی از ۵ هزار سال قبل تاکنون در موضوع ضد پیری[۵] (جلوگیری از پیری) به دو مقوله پرداخته‌اند:

۱) تغذیه مناسب و تأثیر آن در جلوگیری از پیری و

۲) بهداشت (بهداشت روانی و ...)

در پاسخ به این سؤال که چرا ما پیر می‌شویم؟ و چه عواملی باعث پیری می‌شود؟

عواملی که باعث پیری می‌شوند ۲ دسته هستند:

۱) عوامل داخلی۴ و مربوط به بدن : رادیکال‌های آزاد، ‌Glycosylation و چلیت‌کننده و...

۲) فاکتورهای خارجی۵: تغذیه نامناسب، رفتارهای اشتباه، استرس‌ها و...

با توجه به این واقعیت که برخی از عوامل می‌توانند پیری را تسهیل کنند مانند:

۱) در معرض مواد سمی و شیمیایی قرار گرفتن

۲) برخی از بیماری‌ها

۳) استرس‌ها، مشکلات زندگی، ضعف سیستم ایمنی، مشکل در خواب و...

۴) وزن زیاد

۵) تغذیه نامناسب و بد

۶) مقادیر زیاد مصرف دارو

با نتیجه‌گیری از این مسئله در مورد تئوری‌های ایجادکننده پیری ۲ تئوری اصلی بیان شده است:

۱) تئوری Program

۲) تئوریRandom – events

در تئوری Program بحث ساعت درونی بدن۶ و فعالیت خاص این ساعت طرح می‌شود. اگرچه هنوز به مکان این ساعت پی‌نبرده‌اند اما شواهد زیادی درمورد آن وجود دارد که در قسمت اول و بحث بیماری پیری زودرس به آن پرداختیم. در تئوری Random – events، عامل اصلی پیری، رادیکال‌های آزاد، اتصال این رادیکال‌ها به بافت و DNA و ژن‌های خاص که در کهولت و سنین خاص فعال شده و با بیوسنتز و ساخت اشتباه و یا پروتئین‌های خاص باعث پیری می‌شوند.

تأثیر رادیکال‌های آزاد بر رویDNA میتوکندری[۶] و تداخل در تولید انرژی را عامل اصلی در پیر شدن می‌داند. آنچه مسلم است در سنین بالاتر از۵۰ سال، تجمع سموم در طول زمان در درون سلول‌ها و بافت‌های بدن باعث تخریب سلول‌ها و بافت‌ها و به دنبال آن مرگ سلولی،‌ کاهش سیستم ایمنی بدن و افزایش حملات آنتی‌بادی‌های خودی به بافت و... عامل اصلی پیری است.

در یک نتیجه‌گیری کلی ما هر دو این فرضیه‌ها را باید بپذیریم. ما در زندگی روزمره خود افرادی را می‌بینیم که مسن‌تر از سن واقعی خود هستند و برخی دیگر نسبت به سن واقعی خود جوان‌تر هستند و آنچه مسلم و قطعی است بهداشت مناسب مخصوصاً بهداشت روانی، تغذیه مناسب و متناسب، محیط و شرایط مناسب آب و هوایی که در آن زندگی می‌کنیم، در سرعت و تأخیر پیری کاملاً مؤثر و مشهود است.

و بدین ترتیب که بسیاری از مراکز در دنیا بر روی پدیده ضد پیری کار می‌کنند و به نتایج مثبت هم رسیده‌اند. همان طور که گفته شد مهم‌ترین فعالیت در جلوگیری از پیری استفاده از تغذیه مناسب است. مواد غذایی که این امکان را فراهم کند و فعالیت سلولی متناسب شود، چیزی است که تحت نام Essential-nutrient خوانده می‌شود. که عبارت از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسید آمینه و... عصاره‌های گیاهی خاص و موادی مانند:

ترکیباتی که در تولید ATP نقش مؤثر داشته باشند، بدن ما نیاز به همه این ترکیبات دارد اما در مقادیر مشخص و معین و به صورت متعادل شده.

بحث بعدی در پدیده ضد پیری چگونگی جلوگیری از پیری، برنامه تأمین هورمون‌های مورد نیاز[۷] است. هم‌اکنون بحث وسیعی در جوامع علمی در مورد هورمون GH.H Genf ۲۰ و تأثیر آن بر جلوگیری از پیری وجود دارد. این هورمون باعث کاهش چربی، افزایش بافت عضله، افزایش دانسیته استخوان، جلوگیری از پوکی استخوان، ترمیم و بهتر‌سازی پوست بدن و افزایش قوای مغزی، نگهداری حافظه، نگهداری سطح پایه فعالیت‌های جنسی، نگهداری سطح تفکر و خلق در حد مطلوب و بهتر شدن وضعیت خواب می‌شود. اکنون فرآورده‌هایی از این هورمون به صورت خوراکی توسط مجامع علمی مانند سازمان دارو و غذای آمریکا[۸] مورد پذیرش قرار گرفته و در بازار به فروش می‌رسد و به عنوان یک ماده به تأخیرانداز پیری بسیار مؤثر شناخته شده است.

فرآورده دیگر ضدپیری که به شدت مورد بحث و پذیرش مراکز علمی جهان قرار گرفته است، ترکیباتی از مولتی ویتامین به همراه ترکیباتی هم‌چون Coq–۱۰ است که معتقد هستند در مورد پیری و جلوگیری از آن از طریق جلوگیری از بروز بیماری‌های قلبی، آترواسکلروز، تأمین انرژی درون سلول و فعالیت مغزی، بسیار مؤثر هستند. در برخی از مراکز علمی مجموعه تغییراتی که در روند پیری دخالت دارند را لیست کرده‌اند. چیزی در حدود ۱۰۱ تغییر، فرسایش بافتی و بیماری، مجموعه‌ای است که ما آن‌ را پیری می‌نامیم (بر اساس نظریه این مراکز). این مراکز اعتقاد دارند از طریق تغذیه مناسب، استفاده از هورمون‌درمانی جانشین، ایجاد یک محیط راحت از نظر روانی و بهداشت مناسب، ورزش‌های خاص به راحتی می‌توان بر پیری و پیر شدن غلبه کرد و این پدیده را به گونه‌ای مهار کرد که پایانی را برای زندگی تصور نکرد و فرد سال‌های سال جوان و شاداب باقی بماند

نام نویسنده :

دکتر سید منصور هاشمی‌فشارکی- ریاست دفتر تحقیقات کاربردی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم ‌پزشکی ‌اصفه