سالمندان پشت فرمان

مخاطرات و ملاحظات رانندگی در دوران سالمندی

برای یک فرد سالمند، داشتن اتومبیل و رانندگی، به معنی آزادی عمل و استقلال است. نتایج آمارها نشان می‌دهد ۶۵ درصد بازنشستگان اتومبیل دارند و ۵/۲ تا ۳ درصد افراد بالای ۷۵ سال رانندگی می‌کنند، اما با افزایش سن و بروز مشکلاتی نظیر کاهش قدرت بینایی، شنوایی، توجه و هماهنگی اعضا و افزایش استرس و زودرنجی، رانندگی کمی دشوار می‌شود...

از طرفی خیلی از سالمندان از بیماری‌های جسمی فراوان رنج می‌برند و دارو مصرف می‌کنند و این داروها می‌تواند باعث ایجاد حالت خواب‌آلودگی و کاهش تمرکز و توجه و در نهایت حادثه‌آفرین شود.

افت بینایی و شنوایی، درد مفاصل، کاهش قدرت توجه و تمرکز و ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند دیابت ممکن است باعث افت قندخون هنگام رانندگی شود یا آرتریت به علت ایجاد مشکل در حرکت گردن و شانه یا فشار زانوها بر پدال گاز و... باعث بروز محدودیت‌هایی طی رانندگی می‌شوند. با این حال هیچ قانونی در مورد رانندگی سالمندان وجود ندارد و خود سالمند باید با توجه به محدودیت‌ها و مشکلاتی که دارد، رانندگی را کنار بگذارد.

▪ ضعف بینایی: ۹۰ درصد کارهایی که یک راننده انجام می‌دهد، عکس‌العمل‌ به رویدادهای پیرامون است. برای رانندگی ایمن، لازم است راننده به خوبی بتواند اطرافش را ببیند و مشکل دید یا ضعف قدرت بینایی، دلیل یک‌دهم تصادف‌ها محسوب می‌شود. بالا رفتن سن، باعث کاهش قدرت بینایی افراد می‌شود. سالمندان معمولا تار می‌بینند و متاسفانه این تاری چشم، مشکلاتی برای آنها به وجود می‌آورد. این مشکل زمانی که خورشید بی‌امان می‌تابد، بیشتر می‌شود و امکان دارد راننده سالمند علایم راهنمایی رانندگی و حتی چراغ را درست نبیند. از۵۰ سالگی به بعد، دایره دید افراد به‌تدریج محدودتر می‌شود. از طرفی دایره دید فردی که با سرعت ۴۵ تا ۱۰۰ کیلومتر در ساعت رانندگی می‌کند نیز به‌طور طبیعی محدودتر می‌شود و زمانی که تاری دید ناشی از افزایش سن نیز به آن اضافه می‌شود، مشکل دوچندان خواهد شد. حتی ممکن است سالمندی که با سرعت رانندگی می‌کند، قبل از اینکه حیوانی را که در ۵ کیلومتری‌اش ظاهر شده، ببیند، با آن تصادف کند. قدرت تشخیص رنگ‌ها هم در دوره سالمندی کاهش می‌یابد و باعث می‌شود این افراد نتوانند به درستی چراغ‌های راهنمایی را تشخیص دهند. ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند دژنراسیون ماکولا و بیماری‌های مربوط به شبکیه چشم نیز قدرت دید افراد سالمند را کاهش می‌دهند. بر اساس قوانین برخی از کشورها مثل سوئیس، افراد بالای ۵۰ یا ۶۰ سال، باید هر ۳ سال یکبار معاینه چشم انجام ‌دهند.

▪ ضعف شنوایی: راننده باید قدرت شنوایی مناسبی داشته باشد تا بتواند به موقع صداها را بشنود و آنها را تشخیص دهد. یک‌سوم سالمندان از پیرگوشی رنج می‌برند. این یک شکل رایج کم‌شنوایی است که ‌خودبه‌خود خطرناک نیست ولی ارتباطات و گفت‌وگو را برای شخص سخت و دشوار می‌کند. افراد دچار پیرگوشی می‌توانند به سخنان گـوش کننـد ولـی به سختی آن را دنبال می‌کنند. حساسیت شنوایی‌شان رضایت‌بخش است اما تمایز بین سخنان و صداها در آنها کاهش می‌یابد. معمولا تحمل سر و صدای زیاد و نابجا هم برای سالمندان سخت است.

▪ ضعف درک و توجه: عکس‌العمل نشان دادن در شرایط خاص و پیچیده مانند هنگام رانندگی، پیش‌شرط‌هایی دارد؛ در واقع مغز باید قدرت تشخیص شرایط و خطر را داشته باشد و فرد آموزش‌های لازم را دیده و به شرایط مسلط باشد. سطح هوشیاری فرد بالا و شرایط روحی روانی خوبی داشته باشد. متاسفانه دقت و قدرت تشخیص و سطح هوشیاری افراد سالمند پایین است. این افراد اغلب دچار اختلال خواب هستند و به همین دلیل بیشتر اوقات هنگام رانندگی خواب‌آلوده‌اند. افراد مسن بیشتر از جوانان تحت‌تاثیر فشارهای روحی و استرس قرار می‌گیرند و در شرایط ناراحت‌کننده، سطح هوشیاری و قدرت درکشان کمتر می‌شود. ابتلا به آلزایمر و فراموشی یا قدرت تشخیص پایین در دوره سالمندی نیز از دیگر مشکلاتی است که می‌تواند خطرهایی را هنگام رانندگی به وجود آورد.

▪ لرزش دست و پا و ناتوانی در هماهنگی حرکات: با افزایش سن، عضلات ضعیف‌تر می‌شوند و قابلیت انعطاف آنها کاهش ‌می‌یابد. معمولا در سالمندی عکس‌العمل‌های فوری و به جای فرد کاهش می‌یابد و مجموع این آثار می‌تواند باعث سخت‌تر شدن رانندگی ‌شود.

● ۱۰ توصیه به سالمندان

افراد سالمندی که سلامت عمومی خوبی دارند، می‌توانند رانندگی کنند اما با این حال باید به نکته‌هایی توجه داشته باشند:

۱.هرگز زمان بیماری یا ناخوشی رانندگی نکنند.

۲.در هر شرایطی و حتی در مسیرهای خیلی کوتاه هم کمربند ایمنی را ببندند.

۳.در حالت خستگی رانندگی نکنند.

۴.از مصرف داروهای غیرضروری خودداری کنند.

۵.مرتب ورزش کنند تا عضلاتشان تقویت شود.

۶.مرتب آزمایش بدهند و تحت‌نظر پزشک باشند و از شرایط سلامت خود آگاه باشند.

۷.از رانندگی در شب و در هوای بد خودداری کنند.

۸.از حرف‌زدن با دیگران یا گوش دادن به رادیو که باعث حواس‌پرتی می‌شود، اجتناب کنند.

۹.فقط در مسیرهای آشنا و در مسافت‌های کوتاه رانندگی کنند. از رانندگی در مسیرهای شلوغ به خصوص بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها بپرهیزند.

۱۰.اتومبیلی مناسب با توانایی‌های خود (دنده اتوماتیک و..) انتخاب کنند.

ترجمه: فاطمه مهتی پور

منبع: esante.fr