زنده باد روستا

نگاهی به برنامه «سیمای آبادی»

روستائیان درایران، یکی از تأثیرگذارترین اقشار درعرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی محسوب می شوند. به طوری که در برخی موارد، نقش و تاثیر روستانشینان از شهرنشینان پر رنگ تر می شود. اما جایگاه روستا و روستائیان دررسانه های ما، به ویژه سینما و تلویزیون کمرنگ است. با این حال مدتی است که در تلویزیون چند برنامه نظیر «سیمای آبادی» برای پرکردن این خلأ درحال پخش هستند.

براساس آمارها و بررسی ها، حدود ۴۰ درصد از جمعیت کشور همچنان در روستاها زندگی می کنند. در کنار این مسئله، دام پروری، کشاورزی و صنایع دستی، به عنوان مشاغل عمده روستایی، بخشی مهمی از اقتصاد کشور را در برمی گیرند و اهمیتی حیاتی دارند. کشور ما در تولید چندین و چند محصول کشاورزی و باغی، از جمله پسته، زعفران، خرما، زرشک و زردآلو دارای رکوردهای جهانی است. همچنین بخش عمده ای از فرش و قالی ایرانی که باعث افتخار ملی است، درکارگاه های روستایی و با دست های شریف روستانشینان تولید می شود.

اما علی رغم هم این نکات، متاسفانه طی نیم قرن اخیر شاهد مهاجرت روبه گسترش از روستاها به شهر، خالی شدن روستاها و افزایش افسار گسیخته جمعیت شهرها بوده ایم که واضح است، تبعات تلخ و ناگواری به همراه داشته است.

پدیده ای مانند حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ که آثار سوء اجتماعی، فرهنگی و امنیتی دارد از نتایج همین مهاجرت به شمار می رود. اینجاست که اهمیت نقش صدا و سیما در فرهنگ سازی دراین زمینه آشکار می شود. با یک نگاه اجمالی می توان گفت که کمتر اثری از روستا، در تولیدات نمایشی و غیر نمایشی تلویزیون دیده می شود. هنوز در بسیاری از آثار، آدم روستایی، شخصی ساده دل (یا بهتر است بگوییم ساده لوح!) و کم اطلاع نمایش داده می شود. هنوز در بعضی از آثار، لباس روستایی و محلی، نشان امل و بی شخصیت بودن است و همچنان در برخی از برنامه ها، لهجه ها و گویش های ارزشمند قومی و محلی، هدف تمسخر و شوخی قرار می گیرد. (البته از حق نباید گذشت و باید گفت که این معضل فرهنگی درسال های اخیر در تلویزیون ما کمرنگ شده است)

به هر روی واضح است که رسانه ملی از طریق نمایش جاذبه ها، قابلیت ها و زیبایی های روستاها و بیان دستاوردهای عظیم ساکنین سرافراز دهات کشور، می تواند نه تنها درکاهش روند رو به رشد مهاجرت به شهرها یاری رسان باشد بلکه می تواند گروهی از شهرنشینان که از معضلات متعدد زندگی شهری همچون ترافیک، آلودگی صوتی و هوا و گرانی درعذابند را نیز به مهاجرت معکوس و بازگشت به طبیعت زیبا و بکر تشویق کند.

دراین میان، نقش شبکه اول سیما به عنوان شبکه ملی، حساس تر و تعیین کننده تر است.

بخصوص که ظاهرا این شبکه، تنها شبکه ای است که درآن گروه موسوم به «جهاد» سازماندهی شده که به طور تخصصی و ویژه به موضوعات مربوط به روستا اقتصاد کشاورزی و دامداری می پردازد.از شبکه اول درحوزه آثار نمایشی، سریال موفق و پرمخاطب «پایتخت» را پیش از آن این دیده بودیم که در بستر طنز و با رویکردی داستانی و جذاب پاره ای از همین مسائل را مطرح کرد و البته پاسخ خوبی نیز از مخاطب دریافت نمود. درحوزه آثار غیرنمایشی، برنامه هایی مانند «سیمای آبادی»، «مستقیم آبادی» و برنامه جدید«بذرو تدبیر» ساخته و پخش می شود.

«سیمای آبادی»، برنامه اصلی گروه جهاد شبکه یک، با چندین نوبت پخش در هفته توانسته با دستمایه قرار دادن مسائل گوناگون حوزه کشاورزی و روستانشینی کشور، چتر فراگیر رسانه برای طرح دستاوردها و بیان معضلات دراین پهنه از سرزمین ایران باشد. هم این برنامه و هم برنامه جایگزین آن «بذر و تدبیر» نیز همچون سفرنامه ای تصویری، گوشه گوشه کشور را درنوردیده و می کوشدخلاقیت های خرد اما موثر روستانشینان کشور را در امرار معاش و رونق کسب و کار خود درحوزه کشاورزی را به تصویر بکشند.

با این حال و در همه قسمت های این برنامه ها، علی رغم رویکرد ارزشمند محتوا، ضرورت تقویت جنبه های فنی و تکنیکی برنامه سازی تلویزیونی محسوس است. دربعد تصویربرداری، صدابرداری و تدوین، خلأ هایی وجود دارد که باید رفع شود و در یک کلام نباید ساده انگاری و نگاه سرسری در تولید چنین برنامه های مهم و تاثیرگذاری به چشم بیاید. با این همه و در همین شرایط نیز، تولید و پخش این برنامه ها، در صدا و سیمای شهرزده مارا باید غنیمت دانست.

علی فرزین فرد