حرف ما و آنها

فؤاد صادقی, مدیر مسئول سایت اینترنتی بازتاب كه دانش آموخته رشته مهندسی عمران است با تجربه ۱۲ ساله روزنامه نگاری تحلیلی توانسته است با هدایت یكی از سایت های اینترنتی تأثیرگذار, جایگاه خاصی را در بین مخاطبان حرفه ای و غیرحرفه ای پیدا كند

هر چند كه به باور او قبل از آنكه به كلام افراد نگاه كنند سعی می كنند طیف فكری او را ارزیابی كنند، البته این تفكر اوست و شاید هم در میان روزنامه نگاران كمتر طرفداری داشته باشد.علیرغم این نگاه غیرحرفه ای، باید گفت كه بازتاب توانسته است در بین سایر خبرگزاریهای اینترنتی جای خود را به خوبی باز كند هر چند كه نسبت به آمار ارائه شده از سوی وی در زمینه مراجعه مخاطبان به این سایت تردیدهایی وجود دارد.

با او در زمینه شكل گیری این رسانه تأثیرگذار سیاسی گفتگویی انجام داده ایم كه در پی می آید.

* سایت اینترنتی بازتاب چه زمانی راه اندازی شد؟

- بازتاب از آذرماه سال ۸۱ بر روی شبكه اینترنتی قرار گرفت، البته یك ماه قبل از آن نیز به صورت آزمایشی فعالیت می كرد.

* هدف از ایجاد سایت بازتاب چیست؟

- در مقطعی از زمان كه سایت بازتاب به وجود آمد، اوج ركود مطبوعات كاغذی كشور بود. بعد از توقیف گسترده مطبوعات درسال ،۷۹ عملاً در سالهای۸۲ _ ۸۱ افكار عمومی با مطبوعات ارتباطش كمتر شده بود و صدا و سیما نیز ارتباط خوبی با مردم نداشت و در آن شرایط نیز خلأ خبری در افكار عمومی وجود داشت. اگر این خلأ خبری توسط رسانه های فعال داخلی پوشش داده نمی شد رسانه های خارجی، شبكه های ماهواره ای، رادیوهای بیگانه و سایتهای اینترنتی خارجی این نیاز را برطرف می كردند. به همین دلیل سایت اطلاع رسانی در جهت افكار عمومی ایرانیان با ادبیات غیرحكومتی و غیررسمی، اما در چارچوب خطوط قرمز نظام تأسیس كردیم. گرچه در این چارچوب سایتهای اینترنتی دیگری نیز این كار را انجام می دادند. اگر در چارچوب نظام درست به رسانه نگریسته شود در قوانین رسمی كشور و در چارچوب اصول اخلاقی، مذهبی می توان مخاطبان زیادی را جذب كرد.

* چرا بازتاب بیشتر به مسائل سیاسی می پردازد؟

- بازتاب سعی می كند آنچه مد نظر مخاطبان است را پوشش دهد، یعنی مسائل مذهبی یا فرهنگی و هنری و ورزشی یك حوزه خاصی از مخاطبان را پوشش می دهد و مخاطب عام ندارد اما حوزه سیاسی به دلیل اثر جدی كه روی تمامی آحاد جامعه دارد بنابراین حوزه مشترك تمامی مردم است، و موضوعات دیگر به عنوان موضوعات دوم مد نظر هستند.

یعنی از دید منافع ملی یك مسئله فرهنگی مثل میراث فرهنگی یا هنری طبیعتاً حوزه ای دارند كه در حوزه منافع ملی تعریف می شود و از آن زاویه صرفاً در راستای پیشبرد افكار عمومی و نه تخصصی به آن می پردازیم.

* سایت بازتاب اخبار خودش را چگونه به دست می آورد؟

- ما مانند هر رسانه ای دیگر دارای اخبار تولیدی و بازتولیدی هستیم، اخبار بازتولیدی اخباری هستند كه به نقل از رسانه های دیگر پوشش داده می شود و اخبار تولیدی اخباری هستند كه منابع خبری و خبرنگاران افتخاری آن را تهیه می كنند. حجم اخبار تولیدی بازتاب كمتر از یك چهارم است. اخبار باز تولیدی به جهت اعتبار، حجم مخاطبان، كیفیت مخاطبان و اشخاص در جامعه مؤثر هستند. ناگفته نماند كه بازتاب سعی می كند منابع خبری خود را منتشر كند.

* چرا اخباری كه هیچ سایتی ندارد قبل از آن در بازتاب هست؟

- اخبار متفاوت است. اگر منظور شما تحولاتی است كه اتفاق می افتد مثل دستگیری صدام، به دلیل سیكل كوچك و فشرده كارخبری در بازتاب و برخلاف سایر خبرگزاریهای خبری عملیات تأیید خبر و انعكاس بر روی اینترنت كمتر است از این رو زودتر از همه روی سایت اینترنتی می رود.

ولی اگر منظور اخبار اختصاصی است، خبری را فقط سایت بازتاب دارد كه بقیه به نقل از بازتاب آن را می زنند، طبیعتاً هر رسانه ای به حوزه ای دسترسی بهتری دارد، بعضی ها با دولت، گروهی با قوه قضائیه و غیره تعامل خبری دارند. داشتن اخبار اختصاصی امتیاز حرفه ای رسانه است و در واقع به عنوان خبرهایی كه رسانه را به منبع انحصاری تبدیل می كند.

* سایت بازتاب با كدام حوزه ها بیشتر در ارتباط است؟

- معمولا دستگاه قضایی، مجموعه نهادهایی كه كار امنیت كشور را پیگیری می كنند پرونده هسته ای، مسائل خارجی كه با جدیت بیشتری به آنها می پردازیم، بنابراین اخبار دسته اول و پیش بینی های نزدیكتری كه قرار است اتفاق بیافتد منتشر می كنیم.

* سایت بازتاب بیشتر تحلیل می كند، یا خبر ارائه می كند؟

- حدود ۳۰ درصد مطالب تولیدی ما مطالب تحلیلی است و احساس می كنیم كه مشكل كشور ما، نبود تحلیل گر است. ما در جامعه فقدان تحلیل گر را داریم به طوری كه رسانه های ما جنبه روابط عمومی دارند تا یك رسانه و یا یك رسانه چندگانه باشند و یا برخی از رسانه های ما اغلب اخبار رسانه های خارجی را ترجمه می كنند و گاهی سخنان و مواضع افراد جناح های سیاسی داخلی را منعكس می كنند، این یك ضعف بسیار جدی است برای رسانه های كشور و اصولا چنین رسانه هایی در عرف حرفه ای رسانه قلمداد نمی شوند، در واقع بلندگوی تبلیغاتی هستند و صرفاً نقش انتقال اطلاعات را دارند همانطور كه رسانه نسبت به تأمین خبر تعهد دارد لذا باید نسبت به نیازهای تحلیلی مخاطب خود متعهد باشد و بتواند تحقیقاتی متفاوت و عمیق تری از ادبیات و نیازهای مخاطب خود تحویل دهد. اگر چنین اتفاقی نیافتد طبیعتاً مردم شاید خبر خود را از رسانه های داخلی بگیرند ولی تحلیل آن را از رسانه های خارجی دریافت می كنند.همین موضوع باعث شده كه یك بحران عدم اعتماد میان مردم و مسئولان شكل بگیرد چون مخاطب داخلی از تحلیلی كه در جامعه اتفاق می افتد قانع نمی شود. به همین دلیل احساس می كنیم كه نیازهای تحلیلی اولویت كمتری نسبت به نیازهای خبری ندارند و نسبت به آنها توجه ویژه ای داریم.

* اشكالاتی كه شمردید مسئول آن خبرنگاران یا صاحبان رسانه ها هستند؟

- یكی از اشكالاتی كه در سیستم رسانه ای كشور وجود دارد این است كه بیش از ۹۵درصد رسانه های كشور ما دولتی هستند، و آنها موظف هستند كه درخواستها و سیاست گذاریهای دولت را انجام دهند. البته رسانه های دولتی در دنیا زیاد داریم مثلا ً C .B.B رسانه ای دولتی است و تقریباً كل بودجه آن كه شاید میلیاردها پوند باشد را دولت بریتانیا تأمین می كند اما دولت تأمین كننده بودجه است ولی سیاست گذاری صرف آن را خود هیأت امنا ی بی.بی.سی و سردبیران به صورت تخصصی تعیین می كنند. مانند ماجرای دیوید كی و یا جنگ عراق كه مواضع آن فرق می كرد. ولی در كشور ما چنین چیزی دیده نمی شود و خبرنگاران و تحلیل گران در كشور ما یك استعدادهای زنده به گور شده هستند، چون به آنها اجازه فكركردن داده نمی شود. ممكن است اشتباه كنند ولی اگر ما فرصت اشتباه كردن را ندهیم، كارشناسان ما فعال نمی شوند و این جایگاه را به خارجی ها تقدیم كردیم كه با منافع ملی ما قطعاً تناقض دارد و زیان این مسأله به مراتب بیشتر از آن است كه چند درصد از خبرنگاران ما اشتباه كنند.

* چرا در سایت بازتاب به بخش دانش و فناوری نمی پردازید؟

- حوزه دانش و فناوری حوزه های تخصصی است و نگاه ما این است كه اگر ما این مطالب را در سایت معرفی كنیم شاید عوارض منفی داشته باشد و اگر ما بفهمیم كه در حوزه دانش و فناوری از نظر مصالح ملی دچار خطر می شود و به ما منتقل شود قطعاً پیگیری خواهیم كرد و شاید این ضعف به خاطر منتقل نشدن اطلاعات است.

---