چرا مرغ‌ها دندان ندارند؟

حتما می‌دانید که پرندگان به جای دندان نوک دارند اما شاید ندانید که درگذشته‌های دور پرندگان، دندان داشته‌اند و امروز هم دانشمندان قادر به تولید مرغ‌هایی با دندان هستند چون …

حتما می‌دانید که پرندگان به جای دندان نوک دارند اما شاید ندانید که درگذشته‌های دور پرندگان، دندان داشته‌اند و امروز هم دانشمندان قادر به تولید مرغ‌هایی با دندان هستند چون در ژنوم آنها بستر ژنتیک لازم برای رویش دندان وجود دارد. طی سال‌ها به تدریج پرندگان دندان‌های خود را از دست داده‌اند و در حال حاضر تنها یک دندان آن هم در جلوی نوک خود دارند که به اصطلاح به آن دندان تخمی می‌گویند و به آنها در بیرون آمدن از تخم‌ کمک می‌کند و پس از آن نیز می‌افتد. حدود ۴۵۰ میلیون سال پیش اولین مهره‌های فک یا دندان در حیوانات پدیدار شد...

این مهره‌ها در ابتدا از ساختارهای درمواپیدرمیک ساخته شده بودند و گاهی روی تمامی نقاط بدن موجودات دیده می‌شدند اما کم‌کم اختصاصی‌تر شده و به درون دهان محدود شدند. این دندان‌ها طی سال‌ها در حیوانات گوناگون نظیر گیاهخواران، ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران شکل خاص خود را پیدا کرد و تغییر فرم یافت. گروهی از دایناسورهای پرنده، اجداد پرندگان امروزی، دندان‌های خاص خود را داشتند اما در سیر تکامل دیده می‌شود که پرندگان به مرور زمان برای کم کردن وزن و همچنین به دلیل نوع رژیم غذایی خود، دندان‌هایشان را از دست داده‌اند. فک و دندان‌های اولیه پستانداران بسیار شبیه به دندان‌های پرندگان ماقبل تاریخ است. فک پایینی آنها تنگ‌تر از فک بالایی بوده و دندان‌ها به سمت داخل برگشته و وظیفه آنها فشار دادن و شکاندن مواد غذایی بوده است اما در سیر تکاملی فک، لب‌ها و زبان تغییراتی پیدا کرده و به تبع آنها دندان‌ها نیز اختصاصی‌تر شده‌اند و به تدریج دندان‌های پیشین، نیش، آسیای کوچک و بزرگ شکل گرفته‌اند که نمونه‌‌های گوناگون آن را می‌توان در علف‌خواران، گوشت‌خواران و جوندگان مشاهده کرد. حتی تعداد دندان‌ها نیز در برخی حیوانات تغییر کرده است.

بررسی‌ها نشان داده است که در حیوانات ماقبل تاریخ، دندان‌ نیز مانند ناخن ومو به طور مرتب در حال رشد، افتادن و رشد مجدد بوده است، در حالی که دندان در پستانداران امروز تنها ۲مرتبه رشد می‌کند و جای دندان‌های شیری را تنها یک مرتبه دندان‌های دایمی‌ می‌گیرد حتی در برخی گونه‌ها این ۲ مرتبه نیز جای خود را تنها به یک مرتبه داده است اما هنوز هم رشد دایمی دندان‌ها را در حیواناتی مانند کوسه و کروکدیل می‌توان دید. در این حیوانات بیش از ۴۰ مرتبه دندان‌ها می‌افتند و مجددا رشد می‌کنند.

در برخی از حیوانات نیز هنوز رشد دایمی دندان‌ها دیده می‌شود. مثلا در فیل دندان‌های بالایی در تمام دوران زندگی رشد می‌کند و در سگ آبی دندا‌ن‌ها مدام رشد می‌کنند و ساییده می‌شود. پرنده‌ها تنها حیواناتی نیستند که در سیر تکاملی دندان‌های خود را از دست داده‌اند. در بسیاری دیگر از حیوانات نیز منقار جای دندان را گرفته که از آن جمله می‌توان به لاک‌پشت اشاره کرد. شاید منقار داشتن زیبا نباشد اما حداقل نیاز فرد به مراجعه به دندانپزشکی را رفع می‌کند.

منبع: فیگارو

ترجمه: سمیه مقصودعلی