سینمای اجتماعی ایران از نگاه اهالی سینما

سینمای اجتماعی, پایه ی اصلی سینماست و برای این به وجود آمده که بتواند مشکلات و مسایل اجتماعی را مطرح کند اگر این اتفاق در چنین فیلم هایی نیفتد, سینمای خوبی نیست به نظر من الآن از این نوع فیلم ها دور شده ایم

▪ افسانه ناصری: فرهنگ‌سازی در سینمای اجتماعی

فیلم‌های ژانر اجتماعی، یک ضرورت برای هر جامعه‌ هستند. در ایران نیز فیلم‌هایی که ساخته می‌شوند، عموماً در همین ژانر قرار می‌گیرند و بعضاً در ژانر دفاع مقدس؛ به‌خصوص که ما در خیلی از ژانرها فیلم نداریم، مثل ژانر وحشت، علمی - تخیلی، سورئال و ... پس فیلم‌ها بیش‌تر در زمینه‌ی اجتماعی ساخته می‌شوند؛ البته تنها چند کارگردان مثل «اصغر فرهادی»، «داریوش مهرجویی» و «رخشان بنی‌اعتماد» توانسته‌اند فیلم‌های قابل قبولی در این زمینه ارایه دهند.

در ایران، مضمون فیلم‌های اجتماعی فقط به موضوعاتی چون رابطه‌های دختر و پسری، معضل اعتیاد در جوانان و خیانت همسران به یکدیگر محدود شده است. در این دو – سه‌ماهه‌ی اخیر، به دلایلی سر و کار زیادی با اداره‌ها و نهادهای مختلف دولتی و خصوصی داشتم و نوع ارتباط و نحوه‌ی برخورد برخی کارکنان و کارمندان این سازمان‌ها با مردم را بسیار غیر‌اصولی و غیر‌انسانی دیدم. اساساً این افراد شرح وظایف و تعریفی از شغل و موقعیت خود ندارند. در کشورهای دیگر برای افرادی که در دانشگاه در هر زمینه‌ای تحصیل می‌کنند، واحد روابط عمومی می‌گذارند و حتی در بخش‌های خصوصی، قبل از شروع کار - حتی در یک رستوران - به افراد آموخته می‌شود که چگونه با مشتری رفتار کنند.

به نظر می‌رسد حالا که در ایران این شیوه وجود ندارد و با توجه به این‌که ما در زمینه‌ی معضلات اجتماعی از جمله بیماری‌های مهلک قرن حاضر مانند ایدز، مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان و اعتیاد توانسته‌ایم از طریق رسانه‌های گروهی، به‌خصوص سینما و تلویزیون، نسبتاً موفق عمل کنیم، اکنون نیاز به ساخت فیلم‌هایی که به روابط و مناسبات اجتماعی انسان‌ها بپردازند، یکی از ضرورت‌های مبرم اجتماع امروز ماست، چرا که اعتیاد به رفتارهای غیرانسانی و غیراخلاقی اگر تبعات بیش‌تری از مواد مخدر نداشته باشد، کم‌تر از آن هم نیست.

شاید در چند برنامه‌ی طنز تلویزیونی (مهران مدیری) اشاره‌هایی به این معضلات در قالب طنز شده بود، اما این کافی نیست و باید با تولید آثار مستند و یا مستند - داستانی که قابلیت پخش در سینما و تلویزیون را داشته باشند، به این معضلات پرداخته شود؛ حتی فیلمنامه‌نویسان می‌توانند در آثار خود، به‌طور غیرمستقیم و با ظرافت این مشکلات را بیان کنند تا به نوعی فرهنگ‌سازی شود.

▪ مجید قاری‌زاده: به دور از کارخانه‌ی رؤیاسازی

سینمای اجتماعی، با توجه به آن چیزی که به قول معروف از سینما یاد گرفتم، چه از زبان استادان و چه از فیلم‌هایی که روی پرده افتاده، گویی آینه‌یی از اجتماع است و قرار است به دور از کارخانه‌ی رؤیاسازی، به مردم نزدیک شود و دردها، آرزوها، خواسته‌ها، امیدها و ناامیدی‌ها را نشان بدهد؛ این چیزی‌ است که به عنوان سینمای اجتماعی دیدم.

▪ سعید سهیلی: سینمای دوست‌داشتنی

سینمای اجتماعی، سینمای مورد علاقه‌ی من و تماشاگران است. بهترین فیلم‌های سینمای ایران در همین ژانر ساخته شده و بیشترین تولیدات سینمایی هر ساله‌ی ما نیز در این ژانر است؛ سینمایی که حرف برای گفتن زیاد دارد و مشکلات مردم را مطرح می‌کند. در کل، سینمایی دوست‌داشتنی است.

▪ زهرا سعیدی: آینه‌ی اجتماع

به نظرم لازم است که در سینما به موضوعات اجتماعی توجه شود. سینمای اجتماعی در واقع آینه‌ی اجتماع است و می‌تواند محاسن و معایب آن را نشان بدهد.

▪ پوران درخشنده: سینمای شریف و انسانی

سینمای اجتماعی، یک سینمای شریف و انسانی است که به مسایل مردم توجه دارد. این نوع سینما، ویژگی‌اش کنکاش در مورد زندگی واقعی آدم‌ها و معضلات و مشکلاتی است که با آن‌ها روبه‌رو هستند؛ سینمای شرافتمندانه‌یی که در کنار جذابیت و سرگرمی، حرفی برای گفتن دارد.

▪ رضا عطاران: پایه‌ی اصلی سینما

سینمای اجتماعی، پایه‌ی اصلی سینماست و برای این به‌وجود آمده که بتواند مشکلات و مسایل اجتماعی را مطرح کند؛ اگر این اتفاق در چنین فیلم‌هایی نیفتد، سینمای خوبی نیست. به نظر من الآن از این نوع فیلم‌ها دور شده‌ایم.

در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ یک سری اتفاقات خوب در سینما می‌افتاد، ولی در حال حاضر کم‌تر چنین چیزی را شاهد هستیم و آن هم به دلیل موجی است که برای ساختن فیلم‌های طنز وارد شده. البته این نوع سینما یعنی سینمای طنز هم لازم است، ولی ژانر همه‌ی فیلم‌ها نباید این باشد.

▪ مهدی امینی‌خواه: نیاز جامعه

سینمای اجتماعی، نیاز جامعه بوده و به نکات مربوط به جامعه می‌پردازد و در هر کشوری یک نیاز است.

▪ عبدالرضا اکبری: همپای سینمای خانواده

به نظر من سینمای اجتماعی، همپای سینمای خانواده و یکی از مهم‌ترین بخش‌های سینمای ما به حساب می‌آید، چون به هر حال معضلاتی که در جامعه هست، اعم از مناسبات اجتماعی، مسایل شغلی و اداری و حتی فقر، بیکاری و بزهکاری، می‌توانند موضوعات اصلی و اساسی در این سینما باشند. در اکثر کشورهای پیشرفته و یا حتی توسعه‌نیافته، سوژه‌های اجتماعی از موضوعات مهم و قابل بررسی هستند که هر فیلمسازی را وادار می‌کنند روی آن‌ها مانور بدهد. من فکر می‌کنم در سینمای ما، موضوعات اجتماعی به دلیل تنوع، خیلی بیش‌تر مورد استقبال مردم قرار گرفته‌ا‌ند و هر چه‌قدر هم که روی آن‌ها کار شود، به‌واسطه‌ی ویژگی‌های خاص این سینما، باز هم جای کار دارند.

▪ ابوالفضل جلیلی: سینمای مُردنی!

به نظر من سینما در حال مردن است و به زودی می‌میرد و تمام می‌کند.

▪ ناصر چشم‌آذر: امتیازهای سینمای اجتماعی

به‌طبع ژانر سینمای اجتماعی، یکی از ملزومات سینما و این هنر است و بودنش می‌تواند از آسیب‌های اجتماعی و اتفاقات ناگواری که در اجتماع می‌افتند جلوگیری کرده و تأثیرگذار باشد. خوشبختانه فیلمسازانی داریم که در این ژانر، کارهای خوبی هم ارایه می‌دهند و این‌ها همه از حُسن‌های موجودیت سینمای اجتماعی است که همیشه هم مورد نظر مدیران وزارت ارشاد بوده و است. البته این جا باید اشاره‌ای هم به فعالیت‌های سیما داشته باشیم که به خاطر نگاهی که به این نوع فیلم‌ها و این ژانر دارد، شایسته‌ی تحسین و قدردانی است.

▪ محمد زرین‌دست: بوی فیلم فارسی!

سینمای ایران واقعاً جهش پیدا کرده بود، اما در این سه - چهار سالی که من به ایران آمده‌ام، سطح فیلم‌ها پایین آمده و فیلم‌ها بوی فیلم فارسی می‌دهند، چون تهیه‌کننده‌ها وقتی فهمیدند که این نوع فیلم‌ها گیشه دارند و فروش می‌کنند، دنبال این جور فیلم‌ها رفتند. متأسفانه کارگردان‌های خوبی چون «بهرام بیضایی»، «داریوش مهرجویی»، «مجید مجیدی» و «ابراهیم حاتمی‌کیا» که چشم و چراغ سینمای ما هستند، حمایت نمی‌شوند و کار نمی‌کنند؛ برخی از کسانی هم که فیلم می‌سازند، چندتا فیلم آمریکایی را می‌دزدند و سر هم می‌کنند و به خورد مردم می‌دهند و اصلاً معلوم نیست که فیلم چیست! من خیلی ناامیدم. به عقیده‌ی من تهیه‌کننده‌ها باید از فیلمسازان و فیلم‌های خوب حمایت کنند و فقط دنبال گیشه نباشند تا سینما رشد کند.

▪ علی‌رضا خمسه: سینمای خوبی است

من فکر می‌کنم در این باره بیش‌تر منتقدین باید صحبت کنند تا بازیگرها؛ سینمای اجتماعی، سینمای خیلی خوبی است و امیدوارم موقعیتی فراهم شود تا من هم بتوانم در این ژانر سینمایی بازی کنم.