واقعیت رسانه‌ای شده

در ادبیات رسانه مفهومی به نام «واقعیت رسانه‌ای شده» وجود دارد که از وجوه مختلف بسیار با اهمیت است. رسانه‌ها واقعیات را بازنمایی می‌کنند و این به آن معناست که واقعیات با عبور …

در ادبیات رسانه مفهومی به نام «واقعیت رسانه‌ای شده» وجود دارد که از وجوه مختلف بسیار با اهمیت است. رسانه‌ها واقعیات را بازنمایی می‌کنند و این به آن معناست که واقعیات با عبور از صافی رسانه‌ها شکل و وزنی متفاوت می‌یابند. یکی از مصادیق و جلوه‌های آشنا در این مورد همزمانی واژه تروریسم و مسلمانان پس از واقعه یازدهم سپتامبر است. پس از این واقعه هر گاه در رسانه‌ها سخن از تروریسم به میان می‌آید، ناخودآگاه ذهنیت و تصور افکار عمومی به سمت مسلمانان خاورمیانه و چهره‌هایی که نماینده بنیادگرایی اسلامی است جلب می‌شود.

موضوع دیگر، بحث حجاب و پوشیه در میان زنان مسلمان اروپایی است که چندی پیش با سناریویی از پیش تعیین شده در سراسر اروپا تبدیل به یک حساسیت در روابط اجتماعی شد و با صحبت‌های تونی بلر نخست وزیر انگلیس رسمیت یافت.

طرح این موضوع به رغم تناقض آشکاری که با چارچوب‌های حقوق بشر و آزادی در اروپا داشت، از چنان وجهی برخوردار شد که در هیچ یک از رسانه‌ها از این منظر به آن نپرداختند. یا اگر توجهی به آن صورت گرفت‌، بسیار کمرنگ و بی‌اهمیت بود.

یکی دیگر از موارد جالب در این خصوص مربوط به جنگ خلیج فارس و حمله نیروهای آمریکایی به ارتش حزب بعث عراق در زمان اشغال کویت است. در آن زمان کویت با همراهی و مشاوره‌ یک موسسه روابط عمومی آمریکایی، یک دختر ۱۴ ساله کویتی را به کنگره آمریکا آورد که گریان فریاد می‌زد و می‌گفت با چشمان خودش دیده است سربازان عراقی با ورود به یک بیمارستان کویتی کودکان تازه متولد شده را از دستگاه نگهداری بیرون آورده و بر زمین زده و کشته‌اند.

این سناریو آنچنان در رسانه‌های آمریکایی انعکاس یافت که دیگر جای شبهه‌ای برای حمله به اشغالگران عراقی در کویت برای نیروهای آمریکایی به دستور بوش پدر باقی نگذاشت. در حالی که این دختر ۱۴ ساله که فرزند سفیر کویت در آمریکا بود، هنگام حمله و اشغال این کشور، در آمریکا ساکن بوده و در هیچ بیمارستانی در کویت حضور نداشته است.

اما این موضوع تا مدت‌ها مورد غفلت واقع شد و پس از آن نیز در هیاهوهای پس از اشغال و آزادی کویت از یاد رفت. با این وصف می‌توان درباره واژه «هولوکاست» به عنوان موضوعی بسیار حساس برای اروپا، امریکا و رسانه‌ها‌، تعبیری ویژه یافت و با دیدی متفاوت به آن نگریست.

به عبارت مشخص چنانچه هولوکاست افسانه نباشد و مستندات آن واقعی و قابل اثبات باشند، عکس العمل‌های ناشیانه، احساسی و تهدید و ارعاب افرادی که با عنوان بازنگران تاریخ در این خصوص تحقیق می‌کنند چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ چرا ترسی پنهان سراسر وجود حامیان هولوکاست را پس از تعریض درباره آن و تحقیق واقع‌بینانه فرا می‌گیرد و منطق و خرد غربیان را به واکنشی عجولانه، احساسی و پرتنش وا‌می‌دارد؟