عدس

در هندوستان عدس را به عنوان مسهل مصرف می كنند لعابدار است و درموارد یبوست و سایر ناراحتی های روده ای اثر مفید دارد عدس پخته را در هر مرهمی برای پاك كردن زخمهای بد به كار می برند

در كتب فارسی (مرجومك ) ، (نشك )، (نرسك ) ، (عدس ) ، و در كتب طب سنتی و یه عربی (عدس ) نام برده می شود . به فرانسوی Lentille و Lentille commune و به انگلیسی Lektil گفته می شود . گیاهی است از خانواده ی Leguminosae تیره ی فرعی Papilionaceae نام علمی آن . Lens culinaris Medic و مترادف آن . Ervum lens L و Lens esculenta Moench .از طرف گیاه شناسان مختلف نامگذاری شده است .

● مشخصات

گیاهی است علفی یك ساله ، ارتفاع بوته ی آن كم و در حدود یك وجب . برگهای آن مركب و متشكل از ۱۴ ــ۴ برگچه كه در انتها ی آنها پیچك دیده می شود . برگ چه های ان سبز باریك كوچك . گلهای آن كوچك به رنگ سفید با رگه هایی به رنگ بنفش و شبز . میوه ی آن غلاف كوچكی است كه در هر غلاف معمولا ۲ دانه عدس قرار دارد (به ندرت كمبر و یا بیشتر ). عدس به حالت وحشی و خودرو در مناطق اسیایی غربی و یونان و ایتالیا وجود دارد و در تمام مناطق مدیترانه ای كاشته می شود . در ایران در اغلب مناطق كاشته می شود و به طور عمده كشت دو واریته ی آن معمول است .

۱ . عدس دسمی Lektille commune مانند عدس قزوین كه دانه ی آن گرد و نسبتا درشت و پهن و مسطح به قطر ۷ــ۶ میلی متر و رنگ آن نخودی روشن است و در قزوین ، كرمان ، بم ، بوشهر ، میناب و سر باز كاشته می شود .

۲. عدس ریز یا عدس قرمز مانند عدسی كه بیشتر در مناطق غرب ایران و همدان و كرمانشاه كاشته می شود . دانه های آن ریز به رنگ قرمز كروی شكل و از نظر زمان كشت نیز عدس دو قسم است ، عدس زمستانه و عدس بهاره . در ایران عدس رسمس را معمولا در اوایل بهار می كارند و پس از چند ماه در تیر ماه می رسد و بر داشت می كنند.

عدس به طو روحشی نیز در مناطق مختلف ایران می روید كه ای را عدس بری گویند .

● تركیبات شیمیایی

از نظر تركیبات شیمیایی در عدس وجود ۱% میلی گرم ارسنیك در هر ۱۰۰ گرم دانه ی خشك گزارش شده است . در دانه ی عدس لعاب و در حدود ۶/۲۲ در صد پروتئین وجود دارد .

عدس منبع غنی از ویتامین های گروه B می باشد . و مواد معدنی موجود در آن نیز قابل توجه است .

● در هر یك صدم گرم عدس خشك خام مواد زیر موجود است :

كمسین ۷۹ میلی گرم ، فسفر ۳۷۷ میلی گرم ، آهن ۸/۶ میلی گرم ، پتاسیم ۷۹۰ میلی گرم ، ویتامین A ۶۰ واحد بین المللی ، تیامین ۳۷/۰ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۲۲/۰ میلی گرم و نیاسین ۲ میلی گرم .

● در هر صد گرم عدس پخته مواد زیر موجود است :

كلسیم ۲۵ میلی گرم ، فسفر ۱۱۹ میلی گرم ، آهن ½ میلی گرم ، پتاسیم ۲۴۹ میلی گرم ، ویتامین A ۲۰ واحد بین المللی ، تیامین ۰۷/۰ میلی گرم ، رایبر فلاوین ۰۶/۰ میلی گرم و نیاسین ۶/۰ میلی گرم .

● خواص ــ كاربرد

طبیعت عدس از نظر حرارت معتدل ولی خشك ست . از حكمای طب سنتی آن را گرم مغز ان را سرد می دانند و لذا اب پوست پختهی ان ملین است و مغز آن قابض می باشد . از نظر خواص ضاد ارد عدس با اكلیل الملك و آب به و روغن گل سرخ برای ورمهای گرم چشم و دم كرده آن با سركه برای ورمهای گرم ، مخملك و خنازیر مفیداست.

غرغره آب عدس پخته برای زخمهای دهان وگلو و دیفتری نافع است. خصوصا اگر با رب شاه توت پخته شود . خوردن آب عدس پخته برای بیماری های ریه و سینه و خوردن پخته ان با سركه مقوی معده و بدون نفخ است ، ولی بدون سركه ان نفاخ است . ضماد ارد آن با عسل برای زخمهای گود شده و ضمماد ارد خام با پوست ان مخلوط با چند دانه فلفل برای تحلیل ورمها و تسكین درد آنها نافع است. دم كرده و پخته عدس با پوست برای تب ابله مفید است ، بخصوص اگر با سركه یا الغوره مخلوط شود .

آش عدس با دوغن بادام برای دوران نقاهت بعد از تبب به منظور این كه تب عود نكند مفید اتس. ضماد آرد عدس با سفیده تخم مرغ برای شقاق پا و با سركه برای شقاقهای عارض از سرما و ورمهای سفت و با شراب برای نقرس مفید است . عدس نفاخ است و دیر هضم می باشد. اسراف در خوردن عدس تولید خون سوداوی می نماید وقابض است و غلیظ كننده خون است و جریان خون در رگهای باریك را بطیی می نماید و برای اشخاصی كه چشم آنها ضعیف است دید چشم را كاهش می دهد واگر با شیرینی خورده شود موجب ناراحتی بواسیرو سختی دفع ادرار و بند آمدن قاعدگی وضعف نیروی باه است ، برای احترازاز برخورد بااین عوارض توصیه می شود كه عدس با روغن كنجد یا روغن بادام و گوشت چاق و چرب و سركه خورده شود تا درعین بهره گیری از خواص آن با عوارض فوق مواجه نشوند .

در هندوستان عدس را به عنوان مسهل مصرف می كنند. لعابدار است و درموارد یبوست و سایر ناراحتی های روده ای اثر مفید دارد. عدس پخته را در هر مرهمی برای پاك كردن زخمهای بد به كار می برند.