انقلاب , ژئوپلتیك و خطوط لوله های نفت

با توجه به اسناد اشكار و نهان موجود, واشنگتن با حمایت مالی و سیاسی با هدف بر سر كار آمدن رژیم های همسو با ایالات متحد در كشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی, در واقع رابطه ای استراتژیك برای عملی شدن مسیرهای احتمالی خط لوله نفت دریای خزر ایجاد كرده است

پس از سقوط كوتاه مدت بهای نفت به كمتر از بشكه ای ۵۰ دلار، اكنون این بها تا بشكه ای ۶۰ دلار افزایش داشته است و احتمالا به سطح بالاتری نیز خواهد رسید.

در این شرایط می توان چنین انتظار داشت كه انتشار خبر افتتاح یك خط لوله نفت مهم و جدید برای انتقال نفت دریای خزر به بازارهای جدید، افزایش بی رویه قیمت ها را متوقف خواهد ساخت.

هرچند حتی در زمانیكه سازمان كشورهای صادركننده نفت (OPEC) پانزدهم ژوئن بر سر مسئله افزایش سهمیه رسمی تولید نفت به میزان ۵۰ هزار بشكه در روز به توافق رسیدند، پیش بینی قیمت های آینده نفت نیز افزایش بها را نشان می داد و نه سقوط را.

گمانه زنی ها بیانگر این نكته اند كه تقاضای جهانی در نیمه دوم سال ۲۰۰۵ دست كم به طور متوسط ۳ میلیون بشكه در روز بیشتر از نیمه نخست همین سال خواهد بود.

اكنون نفت به عامل اصلی در طرح ریزی سیاستهای نظامی و سیاسی بدل شده است، حتی اگر چنین نكته ای آشكارا بر زبان نیاید.

خطوط لوله نفت دریای خزر كلید جعبه پاندورا در شرایط فوق بررسی همه جانبه اهمیت افتتاح خط لوله باكو- جیهان تركیه از اهمیت بسیاری برخوردار است.

این خط لوله به طول ۱۷۶۲ كیلومتر چند ماه پس از طرح ساخت آن، تكمیل شد.

خط لوله باكو- تفلیس- جیهان ( BTC ) سرانجام در سال ۲۰۰۲پس از چهار سال بحث و كشمكش شدید بین المللی آغاز به كار كرد.

هزینه ساخت این خط لوله تقریبا ۶/۳ میلیارد دلار بوده است و بدین ترتیب این خط لوله به یكی از پرهزینه ترین پروژه های نفتی انجام شده تا امروز بدل شد.

حامی اصلی این پروژه شركت نفت بریتیش پترولیوم بود كه مدیر عامل آن لرد براون از مشاوران نزدیك تونی بلر نخست وزیر انگلیس است.

بریتیش پترولیوم (BP)، پروژه ساخت این خط لوله را از طریق كنسرسیومی متشكل از شركت آمریكایی یونوكال (Unocal ) و شركت نفت تركیه و چند شریك دیگر به انجام رساند.

دست كم تا اواخر سپتامبر زمان لازم است تا این پروژه به تولید ده میلیون و چهارصد هزار بشكه نفت در روز، یعنی حجم تولید مورد نیاز برای شروع به كار انتقال نفت به بندر جیهان تركیه در سواحل مدیترانه را فراهم آورد.

جیهان درست در مجاورت پایگاه نیروی هوایی ایالات متحده در اینچیرلیك تركیه واقع شده است.

خط لوله باكو- تفلیس- جیهان، از زمانی كه كلینتون در سال ۱۹۹۸ برای نخستین بار حمایت خود را از آن اعلام كرد، یكی از اولویت های استراتژیك آمریكا بوده است.

ساموئل بادمن، وزیر انرژی آمریكا در مراسم افتتاحیه این خط لوله حضور یافت و پیام تبریك جرج بوش رئیس جمهور آمریكا را قرائت كرد.

از این منظر دو بلوك عمده قدرت وجود دارد: نخست ائتلاف آمریكا _ تركیه - آذربایجان - گرجستان ( از زمان انقلاب سرخ گرجستان) گرجستان با آنكه كشور كوچكی است اما از آنجایی كه دقیقا در مسیر این خط لوله قرار دارد كشوری حیاتی و مهم در این ائتلاف به شمار می رود.

در نقطه مقابل روسیه و بلوك انرژی این كشور قرار دارد.

بلوكی كه خط لوله نفت دریای خزر به آن ختم می شود و تا سال ۱۹۹۰ كنترل تمامی نواحی را كه خارج از سواحل ایران هستند در دست داشت.

روسیه امروز در مخالفت با ائتلاف آمریكا، ائتلاف آشكار اما شكننده ای را با ایران و ارمنستان تشكیل داده است.

این دسته بندی دوسویه در درك و شناخت تحولات این منطقه از سال ۱۹۹۱ تا كنون از اهمیت بسیاری برخوردار است.

حال كه خط لوله باكو- تفلیس- جیهان كامل شده و مسیر گرجستان به عنوان پیش شرط اساسی اتمام و تكمیل این خط لوله كاملا در دست نیروهای طرفدار آمریكا قرارگرفته است، پرسش این است كه مسكو در این باره چه واكنشی از خود نشان خواهد داد؟ آیا پوتین هیچ گزینه جدی دیگری بجز راه حل نهایی یعنی راه حل هسته ای دردست دارد؟ راهبرد روشن طی چند ماه اخیر یك الگوی ژئوپلتیكال نمود بیشتری داشته است.

با توجه به اسناد اشكار و نهان موجود، واشنگتن با حمایت مالی و سیاسی با هدف بر سر كار آمدن رژیم های همسو با ایالات متحد در كشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی، در واقع رابطه ای استراتژیك برای عملی شدن مسیرهای احتمالی خط لوله نفت دریای خزر ایجاد كرده است.

اوكراین در حال حاضر كم وبیش در دست رژیم تحت حمایت واشنگتن است، رژیم دموكراتیك تحت ریاست ویكتور یوشچنكو و نخست وزیر میلیاردرش یولیا تیموشنكو، معروف به شاهزاده گاز، در اوكراین، شانس و اقبالی در حكم یك مقام رسمی به دست آورده و عوایدی از طریق معاملات مشكوك پیشین اش با وزیر انرژی اوكراین پاولو لازارنكو و گازپروم (Gaz prom) عایدش شده است.

اعتبار داخلی دولت یوشچنكو از زمانی كه آرامش و سعادت ناشی از انقلاب نارنجی جای خود را به واقعیت های تلخ اقتصادی داد، رو به كاهش نهاده است.

با این حال یوشچنكو در روز شانزدهم ژوئن میزبان نشست ویژه اجلاس بین المللی اقتصادی داووس در كیف بود تا راه های سرمایه گذاری های احتمالی در اوكراین نوین را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

نظر به ماهیت سیاسی طرح نفت بزرگ آمریكا، قطعا رایس و چنی معاون اول رئیس جمهور آمریكا و مقامات واشنگتن نقش قدرتمندی را در مذاكرات خط لوله نفت اوكراین ایفا خواهند كرد.

---