سهم زنان در کنترل دیابت اعضای خانواده

هر فرد دیابتی و خانواده اش وظیفه دارند با افزایش دانش خود راجع به دیابت, این بیماری خاموش را کنترل نموده و سهمی در تأمین سلامت خود داشته و گامی در کاهش هزینه های سرسام آور عوارض این بیماری که بالغ بر هزار میلیارد تومان در سال در کشور می باشد, بردارند

۲۳آبان به نام روز جهانی دیابت در تقویم ها ثبت شده که به ما هشدار بدهد، لازم است اصول زندگی سالم را یاد بگیریم تا به این بیماری دچار نشویم و اگر مبتلا شده ایم، با آموزش روش درست زندگی (تغذیه مناسب، ورزش و کنترل منظم قند خون)، بیماری را تحت کنترل درآوریم تا عوارض آن بر مشکلات مان اضافه نشود.

هر فرد دیابتی و خانواده اش وظیفه دارند با افزایش دانش خود راجع به دیابت، این بیماری خاموش را کنترل نموده و سهمی در تأمین سلامت خود داشته و گامی در کاهش هزینه های سرسام آور عوارض این بیماری که بالغ بر هزار میلیارد تومان در سال در کشور می باشد، بردارند.

درمان دیابت در گذشته مبتنی بر دارو و رژیم غذایی و ورزش به تنهایی بوده است. اما نتایج در درازمدت رضایت بخش نبودند و بیماران با درصد بالایی دچار عوارض مزمن مثل نابینایی، قطع عضو، نارسایی کلیوی، دیالیز و پیوند کلیه، و سکته های قلبی و مغزی می شدند. با شناخت بیشتر دیابت از سوی پزشکان، و تکیه بر درمان تیمی این بیماری، نقش بیمار و خانواده اش در کنترل بیماری بسیار پررنگ تر گشت.

بدون تردید دیابت فرزند، پدر یا مادر بر کل خانواده اثر می گذارد، بنابراین لازم است اعضاء خانواده، ضمن اطلاع از ویژگیهای این بیماری، در مراقبت از فرد مبتلا به دیابت همکاری کنند. امروزه برخورداری از یک زندگی پرنشاط و همراه با موفقیت در انجام امور روزانه برای مبتلایان به دیابت تنها به سعی و کوشش پزشکان و کادر درمان بستگی ندارد، بلکه بزرگترین و مهمترین بخش کنترل این بیماری در دست خانواده های هوشیاری است که از هر فرصتی برای ایجاد آمادگی در وی برای پذیرش مهارتهای سازگاری با دیابت استفاده می کنند. خانواده های آرام، بردبار، باگذشت، واقع گرا، علاقه مند و مطلع به روش های صحیح همراهی با فرد دیابتی نقش بسیار مهمی در سلامت بیمار برعهده دارند.

تحقیقات موید این موضوع است که تنظیم رژیم غذایی، تعادل در تحرک بدنی و مصرف مناسب داروها از اجزای اصلی تنظیم قند خون هستند. و در این رهگذر سهم زنان در ایجاد شرایط مناسب جهت کنترل فاکتورهای مؤثر بر سلامت خانواده بسیار حائز اهمیت می باشد. تحقیقات موید آن است که توجه زنان به امور کیفی خصوصا در حوزه سلامت بیش از مردان می باشد، بنحوی که معمولا در خانواده های ایرانی، این خانم خانه است که وظیفه دار سلامت خانواده می باشد.

● ایجاد انگیزه و پشتکار

داشتن انگیزه کافی در درمان دیابت از مهمترین ضرورتها است. انگیزه و اراده باید آنقدر قوی باشد که فرد دیابتی بتواند ضمن رعایت اصول مربوطه و حضور در دوره های آموزشی ساختارمند، همانند سایر گروه همسالان خود ورزش کند، درس بخواند، به امور شغلی خود بپردازد و از زندگی روزمره لذت ببرد. بدون تردید نقش زنان در این خصوص- هم در جایگاه همسر و هم در جایگاه مادر- می تواند بی نظیر، سرنوشت ساز و تعیین کننده باشد. قطعا حمایتهای عاطفی می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات روزمره بیمار بوده و در مواقع بروز مشکلات به کمک او بیاید.

-شناخت اصول تغذیه صحیح و رعایت رژیم غذایی مناسب

اطلاع فرد دیابتی و خانواده وی از میزان کالری غذاهای روزمره خصوصا در رابطه با تنظیم مقدار کربوهیدرات ها از اهمیت ویژه برخوردار است. از آنجا که در خانواده های ایرانی تدارک سفره یکی از مسئولیتهایی است که زنان خانه دار برعهده دارند، توجه به تنظیم سفره مناسب برای این بیماران از ضروری ترین نکات جهت در امان بودن بیمار از عوارض مخرب دیابت می باشد. همچنین ایجاد عادات غذایی صحیح و تشویق به استفاده از برخی اقلام غذایی نیز می تواند مورد نظر قرارگیرد.

● کنترل صحیح و مرتب قند خون

اهمیت استفاده از گلوکومتر در پیشگیری از عوارض دیابت در تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است. روش و زمان صحیح انجام آزمایش قند خون با استفاده از دستگاه گلوکومتر از جمله مواردی است که فرد دیابتی روزانه با آن برخورد دارد و آموختن چگونگی انجام صحیح آن و ایجاد عادت و ملکه برای انجام مستمر آن، نقش حیاتی در سلامت وی دارد. اما توجه به میزان کارایی و کیفیت این دستگاه ها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از دستگاه های دارای «هولوگرام وزارت بهداشت» که تحت نظارت مراجع ذیصلاح وارد کشور شده و از خدمات «بیمه مسئولیت» برخوردار می باشند می تواند راهکار مناسبی برای اطمینان از دقت، اصالت، کیفیت دستگاه ها و نیز اطمینان از جبران خسارات احتمالی باشد. در حقیقت موفقیت در تنظیم قند خون وابسته به صحت و دقت نتایجی است که با استفاده از دستگاه های کنترل قند خون برای بیمار محرز و مشخص شده است. بهمین جهت شاید با اطمینان بتوان گفت نقش زنان در تأمین مقدمات لازم جهت انجام تست قند خون صحیح (توجه به تاریخ مصرف نوارهای تست قند خون، توجه به هولوگرام وزارت بهداشت، درج کد بیمه مسئولیت دستگاه، میزان خدمات پس از فروش گلوکومترها و سایر هشدارهای ضروری) حیاتی است.

● روشهای کنترل دیابت در هنگام بیماری، مسافرت، روزه داری

تنظیم قند خون در شرایط خاص نظیر مسافرت، بروز بیماری، فضای تنش و اضطراب با شرایط عادی متفاوت می باشد. بنابراین توجه به این نکات ازسوی خانم خانه می تواند زمینه لازم را جهت ارتقاء سلامت خانواده تأمین نماید.

● هزینه های دیابت

هزینه بر بودن مقوله آموزش و سایر موارد مرتبط با این بیماران نظیر ویزیت پزشک، تست قندخون، آزمایشات مختلف و... را نیز نمی توان نادیده گرفت. متأسفانه برخی مبتلایان به دیابت به جهت مشکلات مالی، مواجهه علمی با بیماری را تا زمان ابتلا به عوارض آن به تأخیر میاندازند و این موضوع سبب تحمیل هزینه های ثانویه بسیاری بر فرد، خانواده وی و نیز نظام درمانی کشور می گردد. هر چند بطور کلی همکاری سازمانهای بیمه گر در تأمین بخشی از هزینه های مربوطه می تواند راه گشای موضوع باشد ولی در حال حاضر این خانواده بیمار است که باید با فداکاری و از خود گذشتگی، بخش عمده ای از هزینه های کنترل بیماری را تأمین نماید.

● آینده نگری و پیشگیری

دانشمندان تاکنون به این مطلب مهم پی برده اند که دیابت نوع۲، یک بیماری ژنتیکی است، ولی نحوه وراثت و نوع آن به خوبی مشخص نشده است. بنابراین با شناخت ارتباط خانوادگی، می توان اقدامات مؤثر را در جهت پیشگیری این بیماری به اجرا گذاشت. در صورت ایجاد دیابت نوع۲ در یکی از افراد، شیوع دیابت در دیگر اعضاء خانواده تا ۵۰درصد افزایش می یابد، بنابراین می بایست غربالگری در تمامی اعضای خانواده دیابت نوع۲ به طور مستمر انجام شود تا این بیماری سریعاً تشخیص داده شده و مورد درمان قرارگیرد تا از عوارض عمده دیابت جلوگیری به عمل آید.

سعید اویس