کيست‌هاي تخمداني به سرطان ختم مي‌شوند؟

بيشتر کيست‌ها هيچ نشانه‌اي ندارند و خانمي که کيست دارد ممکن است تا چکاپ بعدي خود نزد متخصص زنان متوجه وجود کيست در بدنش نشود. در اصل کيست تا خيلي بزرگ يا پاره نشود يا نچرخد، هيچ علامتي را نشان نمي‌دهد. بسياري از زنان در طول دوران زندگي خود دچار کيست تخمدان مي‌شوند که بيشتر اين کيست‌ها درد يا خطري ندارند وبعد از چند ماه برطرف مي‌شوند. برخي از کيست‌هاي تخمدان هم ممکن است سبب علائمي جدي شوند که بهترين راه پيش‌گيري از خطرات اين کيست‌ها شناخت علائم کيست و مراجعه منظم به پزشک متخصص زنان است.

با اين وجود چندي است که ميان زنان جامعه اين گفته رايج شده که ابتلا به کيست تخمدان مساوي با ابتلا به سرطان تخمدان است يا بسياري از مادران به محض اينکه دخترشان از دردي در ناحيه زيرشکم شکايت کرد سراسيمه مي‌شوند که مبادا دخترشان کيست تخمدان گرفته باشد.
در اين فرصت مي‌توانيد نظرات جامع دکتر پيروزي، متخصص زنان را درباره کيست تخمدان و باورهاي غلط آن را بخوانيد.

اصلا چرا کيست ايجاد مي‌شود؟
تخمدان‌ها اندام‌هايي به اندازه و شکل بادام‌اند و دو طرف رحم جاي گرفته‌اند. هر خانم با حدود 400 هزار تخمک به سن بلوغ مي‌‌رسد و هر ماه صدها تخمک او شروع به رشد مي‌کنند اما تنها يکي از اين تخمک‌ها بالغ و آزاد مي‌شود و بقيه مي‌ميرند.
فوليکول تخمک‌ هم تبديل به جسم زرد مي‌شود و به مرور تحليل مي‌رود. بيشتر کيست‌هاي تخمدان حين کارکرد طبيعي چرخه قاعدگي ايجاد مي‌شوند به اين دسته کيست‌ها « کيست‌هاي فانکشنال» مي‌گوييم.

دو هورمون استروژن و پروژسترون که پديد آورنده چرخه قاعدگي هستند از فوليکول در حال رشد ترشح مي‌شوند. در صورتي که رشد فوليکول بعد از تخمک گذاري ادامه يابد تبديل به کيست فانکشنال مي‌شود. کيست‌هاي فانکشنال که 6-1 سانتي‌متر قطر دارند معمولا بي‌خطرند و خودبه‌خود بعد از 3-2 ماه برطرف مي‌شوند.

اين کيست‌ها دو نوع ‌هستند:

کيست فوليکولي: در اين حالت تخمک از فوليکول آزاد نمي‌شود و فوليکول تبديل به کيست مي‌شود.

کيست جسم زرد: هنگامي که تخمک از فوليکول آزاد شود فوليکول شروع به ترشح استروژن و پروژسترون مي‌کند که در اين حالت به آن جسم زرد مي‌گوييم.
اگر به هر دليلي اين منفذ ترشحي بسته شود در اثر تجمع مايعات، کيست جسم زرد پديد مي‌آيد. داروي کلوميفن که براي تحريک تخمک‌گذاري مصرف مي‌شود مي‌تواند خطر ايجاد کيست جسم زرد را افزايش دهد. البته کيست جسم زرد براي باروري تخمک آزاد شده خطري ندارد. ديگر انواع کيست در اثر کارکرد طبيعي چرخه قاعدگي ايجاد نمي‌شوند و تشکيل‌شان علل ديگري دارد. اين کيست‌ها عبارتند از:

 کيست‌هاي دِرموئيد: اين کيست‌ها که به ندرت سرطاني‌اند در زنان 40-20 ساله ايجاد مي‌شوند، 5/4-1 سانتي‌متر قطردارند، از سلول‌هاي سازنده تخمک ايجاد مي‌شوند و بافت‌هايي از جنس پوست، مو يا ناخن در خود دارند.

 کيست‌هاي ادنوم: اين کيست‌ها که در زنان ميانسال و يائسه شايع‌تراست از بافت‌ تخمدان تکامل يافته و از مايعي آبکي و مخاط پر شده‌اند.
  کيست‌هاي اندومتريوز: اگر سلول‌هاي اندومتر يا ديواره داخلي رحم در خارج رحم رشد کنند ممکن است به تخمدان برسند و سبب توليد اين نوع کيست ‌شوند.
تخمدان پلي‌کيستيک: فوليکول‌هاي تخمدان اين افراد در هر ماه رشد مي‌کنند اما هنگامي که به ميانه چرخه مي‌رسند پاره نمي‌شوند و به اين ترتيب تبديل به کيست مي‌شوند. در نتيجه تخمدان اين افراد پر از کيست‌هاي ريز است که خطري ندارند اما فرد بايد زير نظر پزشک باشد.

کيست تخمدان چه علائمي دارد؟
بيشتر کيست‌ها هيچ نشانه‌اي ندارند و خانمي که کيست دارد ممکن است تا چکاپ بعدي خود نزد متخصص زنان متوجه وجود کيست در بدنش نشود. در اصل کيست تا خيلي بزرگ يا پاره نشود يا نچرخد، هيچ علامتي را نشان نمي‌دهد. اگر کيست خيلي بزرگ شود ممکن است سبب ناراحتي در ناحيه شکم شوند يا به ديواره مثانه، فشار بياورد. فشار کيست به ديواره مثانه حجم مثانه را کاهش مي‌دهد و فرد تکرر ادرار مي‌گيرد.

به طور کلي اگر کيست شروع به بروز علائم کند، اين علائم عبارتند از: درد لگني که به پا و پشت بزند، درد لگني هنگام نزديکي، درد هنگام حرکات روده يا فشار به آن، تهوع و استفراغ، حساسيت سينه‌ها درست مانند دوران بارداري، احساس پري و سنگيني در معده، تکرر و دشواري ادرار در اثر فشار کيست به مثانه.

عوامل اورژانسي و نادر کيست
اگر درد لگني ناگهان خيلي شديد و تحمل ناپذير شد، رنگ‌تان پريد، نفس‌نفس زديد، بدن‌تان سرد شد يا اينکه درد با تب و استفراع همراه بود بايد فورا به يک متخصص زنان مراجعه کنيد.
درموارد نادر اگر کيست‌هاي درموئيد و ادنوم خيلي رشد کنند مي‌توانند سبب جابه‌جايي تخمدان از جاي طبيعي خود شوند. همچنين درصورتي که کيست پاره شود فرد دچار درد و خونريزي شديدي مي‌شود.

دردهاي 12-10 روز قبل از قاعدگي نشانه کيست است؟
برخي دخترها حدود 2 هفته مانده به خونريزي ماهانه دچار دردهايي در ناحيه زيرشکم مي‌شوند که چون از اطرافيان در مورد کيست تخمدان مطالبي شنيده‌اند نگران مي‌شوند که مبادا کيست تخمدان داشته باشند. بايد بدانيد که ما اين دردها را ميتل اشمرتزن مي‌‌ناميم که ناشي از پاره شدن فوليکول و تحمک‌گذاري‌اند. اين نوع درد چندان شديد نيست و ظرف 2-1 روز بهبود مي‌يابد.

آيا کيست‌ها به سرطان ختم مي‌شوند؟
برخي کيست‌ها به تومور تبديل مي‌شوند اما همه تومورها سرطاني نمي‌شوند. ‌در موارد نادر ممکن است کيست تبديل به تومور خوش خيم و در موارد خيلي نادر تبديل به سرطان شود. مثلا کيست‌هاي درموئيد در اصل تومورهايي‌اند که 98 درصد آنها خوش‌خيم به شمار مي‌آيند.

پس خطر جدي کيست در چيست؟
به طور معمول کيست تخمدان آن طور که به غلط در جامعه شايعه شده خطري جدي به دنبال ندارد اما در برخي خانم‌ها ممکن است کيست سبب چرخش و تغيير موقعيت آناتوميک تخمدان و قطع جريان خون شود. در اين حالت فرد دردهاي شديد شکمي را تجربه مي‌کند، ممکن است بالا بياورد يا حتي احساس کند در حال جان دادن است. در ديگر موارد شديد هم ممکن است لازم باشد کيست از بدن خارج شود.

از متخصص زنان چه بپرسيم؟
سوءتفاهمي که معمولا در مطب متخصص زنان پيش مي‌آيد شايد براي شما هم رخ داده باشد. در بسياري از موارد مراجعان وارد اتاق دکتر مي‌شوند و درست نمي‌دانند چه بايد بپرسند؟ يا سوال‌هاي‌شان يادشان نيست.
پزشک هم براي تنظيم وقت معاينه را طبق روال خودش انجام مي‌دهد و بيمار بعد از اينکه وقتش تمام شد و از اتاق بيرون آمد به مرور ابهامات خود را درباره مشکلش به خاطر مي‌آورد.
از آنجا که کيست‌هاي تخمدان در بسياري از خانم‌ها ديده مي‌شوند و ترس از سرطان‌زا بودن آنها خانم‌ها را نگران مي‌کند؛ توصيه مي‌کنم اگر شما هم شک داريد که به اين بيماري مبتلا شده‌ايد مي‌توانيد قبل از مراجعه به پزشک‌‌تان فهرستي تهيه کنيد و در حين معاينه دقيقا آنها را شرح دهيد و بپرسيد.

اين فهرست بايد شامل اين موارد باشد:
تمامي علائمي که اخيرا داشته‌ايد، نام و مقدار انواع داروها، ويتامين‌ها و مکمل‌هاي مصرفي، سابقه هر گونه بيماري خانوادگي سپس از مواردي که پزشک در مورد وضعيت‌تان شرح مي‌دهد يادداشت برداريد مثلا آزمايش‌هايي که بايد انجام دهيد، دوز و نحوه مصرف داروهاي تجويزي و جزئيات اصلاح سبک زندگي.
در پايان از خودتان بپرسيد که آيا اطلاعات لازم را درباره مشکل‌تان به دست آورده‌ايد؟ اگر موردي را درست متوجه نشده‌ايد خجالت نکشيد و بپرسيد.

درمان‌هاي معمول کيست تخمدان
بسته به سن شما و نوع و اندازه کيست پزشک معالج ممکن است اين روش‌ها را در نظر بگيرد:
صبر: براي درمان کيست حتما لازم نيست دارو مصرف کنيد. گاهي پزشک تصميم مي‌گيرد بيمار را مدتي بعد دوباره معاينه کند تا ببيند کيست خودبه‌خود برطرف مي‌شود يا خير. در اين روش پزشک با روش سونوگرافي در هر چرخه قاعدگي اندازه کيست تخمدان بيمار را بررسي مي‌کند.
قرص‌هاي پيش‌گيري: در اين روش درماني پزشک با تجويز قرص‌هاي پيش‌گيري احتمال ايجاد کيست‌ را در چرخه‌هاي قاعدگي بعدي کاهش مي‌دهد. اين دارو همچنين خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کم مي‌‌کند.
جراحي: اگر به هر دليلي کيست از اندازه‌اي مشخص بزرگ‌تر شود پزشک دستور جراحي خارج‌سازي کيست را مي‌دهد. برخي از کيست‌ها بدون نياز به برداشتن تخمدان قابل خارج‌سازي هستند اما برخي ديگر از کيست‌ها تنها با برداشتن تخمدان از بدن خارج مي‌شوند.
در مواردي هم که کيست سرطاني و خطرناک شود يا خانم يائسه دچار توده کيستي شود، ممکن است پزشک لازم بداند که رحم و تخمدان‌هاي بيمار دچار عارضه از بدن خارج شوند.

نشانه اوليه بارداري
ممکن است بعد از يک نزديکي با همسرتان هنوز متوجه عقب افتادن قاعدگي‌تان نشده باشيد اما به علائمي پي ببريد که بارداري‌تان را نشان دهند از جمله:

• حس درد، پري و حساس شدن سينه‌ها و همچنين تيرگي نوک سينه‌ها.

• خانم‌هايي که عادت به چرت زدن ندارند، مرتب دل‌شان مي‌خواهد استراحت کنند.

• تغييرات خلق و خو.

• برخي خانم‌ها در اوايل بارداري به علت تغييرات هورموني يا افزايش فشارخون سرگيجه مي‌گيرند يا حتي غش مي‌کنند.

• ويار زود هنگام که با خوردن ميان‌وعده‌هاي سبک بهبود مي‌يابد.

• تکرر ادرار که ممکن است با عفونت ادراري اشتباه گرفته شود. اما اين نشانه هم مي‌تواند به علت بارداري باشد.

• دردهاي شکمي و لکه‌بيني مدتي قبل از زمان مورد انتظار قاعدگي مي‌تواند به علت لانه‌گزيني توده سلولي در حال رشد به ديواره رحم باشد.

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.