چگونه یخ های گفت وگو در ژنو آب شد

مدت ها ست که هتل اینتر کنتیننتال در تسخیر دیپلمات های بزرگ دنیا است آنها طی سه دوره مذاکره هسته یی در این هتل هر روز یکی یکی از راه می رسیدند و دکمه آسانسور طبقه ۱۴ هتل اینترکنتیننتال را می زدند و بالا می رفتند و پشت اتاق های مذاکره گم می شدند

مدت‌ها‌ست که هتل اینتر کنتیننتال در تسخیر دیپلمات‌های بزرگ دنیا است. آنها طی سه دوره مذاکره هسته‌یی در این هتل هر روز یکی یکی از راه می‌رسیدند و دکمه آسانسور طبقه ۱۴ هتل اینترکنتیننتال را می‌زدند و بالا می‌‌رفتند و پشت اتاق‌های مذاکره گم می‌شدند

کار فشرده در این پنج روز نشان داد که دیگر عصر کاغذ و قلم تمام شده و تنها لپ‌تاپ و حضور در فیس‌بوک و توئیت کردن است که حرف اول را در عرصه اطلاع‌رسانی می‌زند و دیگر هیچ خبری که در آن خبرنگاری حضور داشته باشد مخفی نمی‌ماند

هنوز برای خبرنگاران تا نیمه‌شب را‌ه درازی در پیش است. چند روز است که خبرنگاران لابی یکی از شیک‌ترین هتل‌های ژنو را به تسخیر خود در آورده‌اند و تا نیمه شب روی صندلی‌های لابی هتل ۵ ستاره اینتر کنتیننتال یا روی زمین لابی هتل می‌نشینند و لپ‌تاپ‌های خود را می‌گذارند و برای ارسال خبری از توافق یا عدم توافق ایران و ۱+۵ انتظار می‌کشند و دست آخر تنها سکوت خبری از چهار روز مذاکره در طبقه ۱۴ هتل را به رسانه‌هایشان مخابره می‌کنند. اما روز پنجم مذاکرات با روزهای دیگر فرق دارد.

از صبح همه در لابی هتل نشسته‌اند. قرار است تکلیف روشن شود. خبرنگاران چند روزی است که هرروز صبح اتاق خود را در هتل‌های محل اقامت‌شان پس می‌دهند و با چمدان‌هایشان راهی ساختمان مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو می‌شوند و هر شب دوباره برای گذراندن شبی در یکی از هتل‌ها به‌دنبال اتاق می‌گردند.

با این حال روزپنجم همه امید دارند که روز آخر اقامت‌شان در ژنو باشد. برای همین بلیت‌هایشان را برای بار چندم رزرو کرده‌اند و برای پرواز آماده‌اند.

ساعت ۱۱ شب است و هنوز خبری نیست برای همین بعضی از خبرنگاران کم کم راهی ساختمان محل استقرارشان می‌شوند تا از ساختمان مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو (سی‌ای‌سی‌جی) اخبار را دنبال کنند. ناگهان خبری روی خروجی یکی از خبرگزاری‌ها خواب از چشمان همه می‌پراکند و همه به جنب‌و جوش می‌افتند. خبر از توافق هسته‌یی ایران و ۱+۵ حکایت می‌کند اما هنوز منبع خبر مشخص نیست. با این حال خبرنگاران دوباره به هتل محل مذاکرات باز می‌گردند و نیمه شب سر‌انجام وزرای خارجه فرانسه، آلمان و ایران یک به یک وارد لابی می‌شوند و از توافق هسته‌یی ایران و ۱+۵ خبر می‌دهند؛ خبری که دنیا را تکان می‌دهد. در ایران هم خیلی‌ها بیدارند، می‌گویند برایشان این خبر آنقدر مهم بوده که تا صبح برای آن بیدار نشسته‌اند.

وزرا یک به یک سوار ماشین‌هایشان ‌و راهی سازمان ملل می‌شوند تا جلوی دوربین‌های صدها خبرگزاری توافق را امضا کنند و عکس یادگاری بگیرند.

کمی آنسو‌تر اما در مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو همه‌چیز برای یک کنفرانس خبری آماده است. ناگهان فضا امنیتی می‌شود. خبرنگاران لپ‌تاپ‌هایشان را به دست می‌گیرند و راهی اتاق کنفرانس می‌شوند که از دور روز قبل برای مذاکره آماده شده است. اول پرچم امریکا گذاشته می‌شود اما پس از چند دقیقه پرچم ایران جایش را به پرچم امریکا می‌دهد. حالا دیگر همه‌چیز برای سخنرانی محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران آماده است. او از راه می‌رسد و جلوی چشم دوربین‌ها از توافق هسته‌یی ایران و به رسمیت شناخته شدن حقوق ایران سخن می‌گوید.

یک بار دیگر جای پرچم‌ها تغییر می‌کند. پرچم امریکا روی سن قرار می‌گیرد و تریبونی جایگزین میزی که ظریف پشت آن نشسته بود قرار می‌گیرد. جان کری وارد می‌شود و او هم از توافق هسته‌یی خبر می‌دهد. نور فلاش دوربین‌ها یک لحظه هم قطع نمی‌شود. ۱۰ محافظ جلوی او ایستاده‌اند. کافی است در کیفت را باز کنی تا با نگاه‌شان ترس را تا اعماق وجودت فرو ببرند. کافی است کمی جابه‌جا شوی تا دست‌شان به سمت جیب بغل‌شان حرکت کند.

کنفرانس پایان می‌یابد و تازه کار خبرنگاران آغاز می‌شود باید مهم‌ترین خبر دنیا را مخابره کنی. ساعت شش صبح به وقت ژنو است. برخی راهی هتل‌هایشان می‌شوند تا کمی بخوابند و برخی دیگر روانه فرودگاه.

ژنو مدت‌هاست که به کانون رایزنی‌های بین‌المللی ایران و اعضای ۱+۵ تبدیل شده است. شاید از آن رو که سویس از زمان جنگ جهانی اول همواره اعلام بی‌طرفی کرده است. نمادهای شهر ژنو هم از بی‌طرفی این کشور به قدمت تاریخ حکایت می‌کنند.

از صندلی شکسته به عنوان نماد معلولان جنگی گرفته تا توپی که سر آن گره خورده و هردو به نشانه نه گفتن به جنگ است.

این شهر تاریخی برای سه دوره از زمان روی کار آمدن حسن روحانی میزبان مذاکرات هسته‌یی بوده است.

● آغاز یک سفر

سفر ما از تهران به مقصد ایتالیا آغاز شد. قراربود وزیر خارجه و همراهانش در ایتالیا با وزیر خارجه این کشور دیداری داشته باشند و پس از آن عازم ژنو سویس شویم. پس از گذشت نیم ساعت از پروازمان محمد جواد ظریف به میان خبرنگاران آمد و گپی کوتاه داشت و پس از آن خبرنگاران اجازه پیدا کردند تا از او و همراهانش عکاسی کنند.

پیش از ورود به ایتالیا فکر می‌کردیم می‌توانیم دیداری هم از ایتالیا شهر رم داشته باشیم اما به محض ورود ما را با یک راهنما به سمت سالنی در فرودگاه هدایت کردند که می‌توانستیم از اینترنت آنجا و نوشیدنی و غذاهای سرد این مکان استفاده کنیم. خلاصه از ویزای ایتالیا تنها بخش کوچکی از فرودگاه رم نصیب خبرنگاران ایرانی شد و انتظاری چند ساعته برای بازگشت به هواپیما و پرواز به سمت ژنو.

پس از ورود به ژنو هم خبرنگاران بر اساس بودجه‌یی که داشتند هتلی پیدا کردند تا پس از یک روز کامل انتظار در فرودگاه و پرواز ساعتی استراحت کنیم. همه برنامه سفرمان رابرای نهایتا سه روزتنظیم کرده بودیم و برای همین پس دادن هتل‌ها از شب سوم آغاز شد.

اکثر خبرنگارانی که از هر گوشه‌یی برای پوشش اخبار مذاکرات خود را به ژنو رسانده بودند همین وضعیت را داشتند با این تفاوت که خبرنگاران ایرانی مجبور بودند وسایل خود را مرتب از هتل‌هایشان تا سی‌ای سی جی حمل کنند و هر شب دوباره راهی هتلی که پیدا کرده بودند بشوند. یکی از نکات جالب برخی از این هتل‌ها تفاوت هزینه اجاره آنها برای هر شب بود. این تفاوت قیمت‌ها به تعطیلات یا پر بودن و نبودن اتاق آنها بستگی داشت.

● دقیق مثل ساعت سوئیسی

حضور پنج روزه در سویس هم البته برای اکثر خبرنگاران ایرانی تنها محدود به طی کردن فاصله بین هتل محل اقامت‌شان و ساختمان خبرنگاران و هتل محل مذاکرات بود. فاصله‌یی که با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی هرروز ده‌ها بار تکرار می‌شد. ساختمان سی‌ای سی جی و هتل اینتر کنتیننتال و ساختمان سازمان ملل تقریبا نزدیک هم قرار گرفته‌اند و در فاصله پیاده روی برای رسیدن به هرکدام می‌توانستیم با صندلی شکسته نماد معلولان جنگی و توپی که سر آن به شکلی نمادین گره خورده بود دیداری داشته باشیم. البته گاهی هم سوار اتو‌بوس خط پنج که مثل ساعت دقیق بود و راس ساعتی که روی تابلوی ایستگاه درج شده بود می‌رسید، می‌شدیم.

● سخنگوی فارسی زبان و شکلات سویسی

سفر با تیم مذا کرات هسته‌یی اگرچه برای خبرنگاران خبرگزاری‌ها تجربه جدیدی نبود اما برای خبرنگاران روزنامه‌های مستقل که در تمام سال‌های گذشته هیچگاه فرصت حضور در چنین نشست‌های را نداشتنند یک تجربه منحصر به فرد بود. در این بین حاشیه‌های جالبی هم وجود داشت؛ یکی از این حاشیه‌ها حضور الن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه امریکا در جمع خبر‌نگاران بود.

او که به گفته‌اش این روزها در لندن زندگی می‌کند به راحتی فارسی صحبت می‌کرد و می‌گفت می‌خواهد زبان گیلکی را هم یاد بگیرد. چند جمله هم به زبان ترکی یاد گرفته بود و در کنار آن مرتب از اصطلاحات ایرانی موقع حرف زدنش استفاده می‌کرد. «خم رنگرزی نیست»، «بخور بخواب کار منه» تنها بخش کوچکی از اصطلاحاتی بود که در چند دقیقه صحبت کوتاه از آنها در یکی از حضورهایش در جمع خبرنگاران مستقر در هتل اینتر کنتیننتال استفاده کرد. او همه روزنامه‌ها و رسانه‌های ایرانی را با خط‌مشی آنها می‌شناسد. البته رابطه مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون با خبرنگاران هم جالب بود؛ رابطه‌یی دوستانه و خارج از چارچوب‌های اداری. او مرتب در پاسخ به خبرنگارانی که از او خبری را درباره مذاکرات می‌خواستند می‌خواست تا توییت‌های او را دنبال کنند.

نشست خبری او در روز اول مذاکرات هم در کنار پرسش و پاسخ به خبرنگاران با شوخی‌های مکرر هم همراه بود. جالب‌ترین این حاشیه‌ها خرید شکلات سویسی از طرف جان کری وسط مذاکرات بود. روز آخر مذاکرات اواسط روز وزیر خارجه امریکا برای یک ساعت هتل محل مذاکرات را به دور از چشم خبرنگاران ترک کرد تا خرید شکلات سویس را که در همه دنیا معروف است از دست ندهد.

● دردسرهای رییس هتل...

مدت‌ها‌ست که هتل اینتر کنتیننتال در تسخیر دیپلمات‌های بزرگ دنیا است. آنها طی سه دوره مذاکره هسته‌یی در این هتل هر روز یکی یکی از راه می‌رسیدند و دکمه آسانسور طبقه ۱۴ هتل اینترکنتیننتال را می‌زدند و بالا می‌‌رفتند و پشت اتاق‌های مذاکره گم می‌شدند و این حکایت سه دور مذاکره هسته‌یی در ژنو و پنج روز مذاکره سخت و نفسگیر در ژنو ۳ بود که سرانجام به توافق هسته‌یی منجر شد. از آنجا که مذاکرات در طبقه ۱۴ هتل پنج ستاره اینتر کنتیننتال در جریان بود خبرنگاران هر روز برای کسب خبر به این طبقه مراجعه می‌کردند و بارها به ا‌جبار از سوی نیروهای امنیتی ژنو به پایین هدایت می‌شدند. حضوری که دو روز آخر البته کاملا بی‌نتیجه بود. البته خبرنگاران ایرانی بیشترین حضور را در لابی هتل و رفت و آمد بین لابی و طبقه ۱۴ داشتند. هر چند حضور در لابی هتل برای مسافران عادی هتل دردسرهایی را ایجاد کرده بود اما هیچ چیز به اندازه نشستن خبرنگاران روی زمین بهترین هتل ژنو برای رییس هتل بدتر نبود. به همین دلیل کارکنان هتل بارها نسبت به این موضوع به خبرنگاران تذکر می‌دادند.

● خبرنگاران فارسی زبان رتبه اول حضور

هر چند برای خبرنگاران ایرانی اتاقی را در طبقه دوم مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو در نظر گرفته بودند، اما نشستن در زیر زمین این ساختمان به دلیل حضور همه خبرنگاران دنیا تجربه خوبی برای کسب خبر و صحبت با خبرنگاران مطرح دنیا بود. این حضور باعث می‌شد تا بتوانی از نوع نگاه آنها به ایران آگاه شوی. پرسش‌های آنها از ما هم جالب بود اینکه چه نظری درباره مذاکرات هسته‌یی داریم یا اینکه نظرمان نسبت به هشت سال دولت محمود احمدی‌نژاد چیست و آیا حسن روحانی را دوست داریم یا نه، بسیار جالب بود.

در این بین ابراز خوشحالی آنها از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و روی کار آمدن حسن روحانی هم یکی از نکات جالب توجه بود.

در بین خبرنگاران از نظر تعداد، اول خبرنگاران ایرانی بودند که از تهران همراه با تیم مذاکره‌کننده در ژنو حضور یافته بودند.

پس از آنها خبرنگاران فارسی‌زبان خبرگزاری‌های دنیا و پس از آنها خبرنگاران چینی و اسراییلی بیشترین سهم را برای پوشش اخبار مذاکرات ژنو ۳ داشتند. کار هر روز از ساعت هشت صبح با حضور در مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو (سی‌ای‌سی‌جی) آغاز می‌شد و تا ساعات پایانی شب ادامه داشت.

● پایان دوره قلم و کاغذ

کار فشرده در این پنج روز نشان داد که دیگر عصر کاغذ و قلم تمام شده و تنها لپ‌تاپ و حضور در فیس‌بوک و توئیت کردن است که حرف اول را در عرصه اطلاع‌رسانی می‌زند. و دیگر هیچ خبری که در آن خبرنگاری حضور داشته باشد مخفی نمی‌ماند. نشست وندی شرمن با خبرنگاران خارجی و بیان جزییاتی از آنچه در مذاکره با مقام‌های ایرانی در روز اول داشتند و توئیت کردن این جزییات از سوی خبرنگاران حاضر در این جلسه به خوبی نشان می‌داد که در عصر حاضر دیگر هیچ خبری پنهان نخواهد ماند. شاید به همین دلیل بود که توئیت مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون در میان خبرنگاران خارجی طرفدار زیادی داشت. از این رو می‌توان به اهمیت حضور وزیر امور خارجه در فیس‌بوک به عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی و البته ارتباط برخی از اعضای تیم هسته‌یی با وایبر خبرنگاران طی مدت حضور در ژنو به‌عنوان گامی خوب در عرصه اطلاع‌رسانی اذعان کرد.

● پایان یک سفر

سفر ما به ژنو روز یکشنبه ۳ آذر پایان یافت. ساعت ۱۱ به وقت ژنو راهی مرکز همایش‌های بین‌المللی ژنو شدیم تا بار دیگر خبرنگاران و تیم هسته‌یی به ایران برگردیم.

البته تا جمع شدن و سوار شدن حدود یک ساعت زمان برد. بعد از رسیدن به فرودگاه از سوی ماموران فرودگاه به هواپیما هدایت شدیم و از آنجا که همه به دلیل چند روز کار فشرده به شدت خسته بودیم کمی خوابیدیم. پس از آن عباس عراقچی معاون وزیر خارجه در هواپیما در مورد توافق هسته‌ای توضیحاتی را به خبرنگاران داد. ورودمان به ایران هم با استقبال مقامات از تیم هسته‌یی و پس از آن استقبال مردم از آنها همراه بود.

نیلوفر منصوریان