۱۰ اشتباه رایج پدر و مادرها

کودکان شما, عروسک و وسایل برقی نیستند که با یک دفترچه راهنما پا به منزلتان بگذارند نخندید تصور کنید وقتی می خواهید یک وسیله برای منزل تهیه کنید یا یک گوشی تلفن همراه بخرید, چقدر دفترچه راهنمای استفاده از آن را زیر و رو می کنید که مبادا وسیله یا گوشی تان را با نا آگاهی و از روی اشتباه خراب نکنید

کودکان شما، عروسک و وسایل برقی نیستند که با یک دفترچه راهنما پا به منزلتان بگذارند. نخندید! تصور کنید وقتی می‌خواهید یک وسیله برای منزل تهیه کنید یا یک گوشی تلفن همراه بخرید، چقدر دفترچه راهنمای استفاده از آن را زیر و رو می‌کنید که مبادا وسیله یا گوشی‌تان را با نا آگاهی و از روی اشتباه خراب نکنید. حالا فکر کنید که کودکی قرار است پا به دنیای شما بگذارد و شما هنوز نمی‌دانید که در مراحل مختلف سنی چگونه باید با او برخورد کنید. خیلی از ما والدین نمی‌دانیم که اگر با کودک خود رفتار نادرستی داشته باشیم او را خراب می‌کنیم! حتی به این فکر نمی‌کنیم اگر زیاد کنترلش کنیم یا اگر به حال خودش رهایش کنیم، چگونه بار می‌آید. بیشتر ما فکر می‌کنیم که بچه‌ها تا زمانی که مدرسه نرفته‌اند، تربیت و بزرگ کردنشان راحت است. اما نمی‌دانیم که خیلی از (به خیال خودمان) محبت‌های ما هم در حق کودک ممکن است اشتباه و به ضررش باشد. اگر شما هم کودکی دارید احتمال دارد که شما هم در رفتار با او دچار اشتباهاتی بشوید. در این مقاله می‌خواهیم با اشتباهات شایع والدین درباره کودکان نوپا آشنا شویم وراه حل جایگزین آن را هم بخوانیم.

۱) اشتباه اول: رفتار متناقض دارید‏.‏

کودکان نوپا وقتی بدانند که چه رفتار یا نتیجه‌ای در انتظار آنهاست، بهترین کار را می‌کنند. مثلا اگر بدانند چه زمانی باید به دستشویی بروند و ساعت مخصوص خواب داشته باشند، بهتر با آن کنار می‌آیند. حتی لازم است آنها بدانند که اگر کار بدی انجام دهند چه عواقبی در انتظار آنهاست. اگر یک روز بالا رفتن از میز باعث شود، مامان و بابا بخندند و او را به هم نشان بدهند و روز دیگر او را دعوا کنند و اخم کنند کودک بیچاره نمی‌داند بالاخره کاری که انجام داده خوب است یا بد و دفعه بعدی که این کار را تکرار کند چه رفتاری با او خواهد شد. اما هر چه کارها و اتفاقات هماهنگ و قابل پیش‌بینی باشند، کودک نوپای شما هم انعطاف‌پذیر و سازگارتر خواهد بود و کمتر شما را خسته خواهد کرد. پس بهتر است همیشه با کودک یک‌سان رفتار کنید و سعی کنید برای کودک برنامه روتین روزانه داشته باشید. بخصوص وقتی که شما و همسرتان در زمانهای مختلفی از روز با کودک هستید.‏

۲) اشتباه دوم: شما و همسرتان با کودک رفتاری متناقض دارید.‏

شما وقتی کودک کلمه زشتی را به زبان بیاورد که معنی‌اش را نمی‌داند و جایی شنیده چه می‌کنید؟ دست او را می‌گیرید، به چشمانش نگاه می‌کنید و به او می‌گویید که کار بدی کرده و نباید این کلمه را دوباره تکرار کند. حالا تصور کنید که کودک همین حرف را تکرار کند و همسر شما بخندد، آنوقت کودک خیال می‌کند که با تکرار این کلمه می‌تواند شما را هم بخنداند! لازم است شما و همسرتان در برخوردهایتان با کودک هماهنگ باشید و نه متناقض! حتی لازم است روشهای تربیتی‌تان هم با هم هماهنگ باشد.

مثلا کودک بداند که تنبیه او همیشه به شکل محروم شدن از یک اسباب بازی مورد علاقه است و نه اینکه یک روز کتک بخورد و یک روز اصلا با وجود کار بدی که کرده تنبیه نشود. تهدید‌های توخالی و وعده‌های الکی هم بدترین تاثیر را بر تربیت کودک دارد. بنابر این قبل از وعده دادن به کودک با همسرتان مشورت کنید و در اجرای قوانین و عواقب آن با همسرتان از قبل هماهنگی‌های لازم را داشته باشید که کودک را گیج نکنید.

در رفتارتان قاطع باشید و با همسرتان جلوی کودک درباره درستی و نادرستی روش برخوردش با کودک جرو بحث نکنید. بهتر است این اختلافات را دور از چشم و گوش فرزندتان حل کنید و در مقابل کودک با هم یک دل و یک زبان باشید.‏

۳) اشتباه سوم: تاکید بر گذراندن وقت با همه خانواده دارید.‏

دور هم بودن و گذراندن وقت با کل خانواده بسیار لذتبخش است اما بعضی از والدین ممکن است در این زمان خیلی خسته شوند. البته کودکان هم از زمانی که با یکی از والدین تنها هستند لذت می‌برند. تنهابودن با کودک برای پدر یا مادر هم لذت‌بخش است. می‌توانید وقتی چند فرزند دارید بچه‌ها را بین خودتان تقسیم کنید تا به یکی از شما خیلی فشار وارد نیاید. و بتوانید به کارهای خودتان و فرزندتان هم رسیدگی کنید. البته این روش وقتی خوب است که شما زمانهایی را هم با کل خانواده بگذرانید. نگویید که نمی‌توانید یک کودک نوپا را به تنهایی سرگرم کنید، کافی است یک توپ داشته باشید و با هم بازی کنید و یا قبل از خواب برایش قصه بگویید و آنوقت می‌بینید که تنها بودن با یک کودک نوپا خیلی هم سخت نیست.

۴) اشتباه چهارم: زیاد به او کمک می‌کنید.‏

بعضی والدین حتی نمی‌گذارند کودک نوپا یک قاشق غذا را خودش بخورد، یک شلوار به پا کند یا یک نارنگی را پوست بکند و حتی تکه پازل را سر جایش بگذارد. تا می‌بینند کودک در انجام دادن کاری به یک مشکل کوچک بر می‌خورد، زود سعی می‌کنند مشکل را حل کنند و زود همه کارها را رو به راه کنند تا کودک‌شان خسته و یا ناراحت نشود.

اما یادتان باشد این کمک‌های غیرضروری به فرزندتان این پیام نهانی را می‌دهد که تو نمی‌توانی به تنهایی این کار را انجام دهی و به کمک من نیاز داری.‏

والدینی که زیاد به کودک نوپا کمک می‌کنند او را تنبل، وابسته و نا کارآمد بار می‌آورند و نمی‌گذارند کودک به خودش متکی باشد. یادتان باشد لازم است به کودک یاد بدهید که در مشکلات صبور باشد و با ناملایمات کنار بیاید. البته تشویق هم خیلی کمک می‌کند. مثلا تا کودک پازل را اشتباه گذاشت آن را از او نگیرید و خودتان درستش نکنید، بلکه به او بگویید من مطمئنم که خودت می‌توانی درستش کنی! کمی بیشتر دقت کن.‏

۵) اشتباه پنجم: زیاد حرف می‌زنید.‏

حرف زدن با کودک لازم و خیلی خوب است اما نه زمانی که می‌خواهید رفتار نادرستش را مهار کنید. فکر کنید کودک شما گرسنه است و با تکرار یک کلمه «شکلات می‌خوام» سر شما را به درد آورده. شما هم مدام به او نه می‌گویید و برایش مفصل توضیح می‌دهید که الان وقت شام است و کمی باید صبر کند تا شام آماده شود و نباید قبل از شام شکلات بخورد چون جلوی اشتهایش را می‌گیرد. فرزند بی‌صبرتان شکلات را می‌قاپد و شما به زور آن را پس می‌گیرید و دوباره علت را برای او توضیح می‌دهید. اما این حرفهای اضافه تنها شما و کودک را کلافه می‌کند و فایده‌ای ندارد. یادتان باشد کودکان نوپا به اندازه یک فرد بزرگسال منطقی نیستند و نمی‌توانند علت‌ها را آنگونه که شما شرح می‌دهید هضم کنند. بنابر این زیاد حرف نزنید و خلاصه قانون کلی را بگویید مثلا بگویید قبل از شام شکلات ممنوعه! و اگر از فرمان شما سرباز زد، بدون هیچ شرحی عواقبی را که از قبل مشخص کرده بودید اجرا کنید.

۶) اشتباه ششم: تنها غذای مخصوص کودک به او می‌دهید.‏

کودک از یک سالگی می‌تواند غذای سفره که برای همه پخته شده را بخورد و لازم نیست که برای او جداگانه غذا تهیه کنید. اگر حتی کودکتان زیاد دندان ندارد لازم نیست غذای او را با دستگاه خرد کنید و تنها له کردن گوشت و تکه‌های سفت غذا با پشت قاشق کافی است. اغلب کودکان وقتی ببینند که مامان و بابا و خواهر و برادرها غذاهای تازه و جدید را هم امتحان می‌کنند و ادا در نمی‌آورند و از خوردن امتناع نمی‌کنند، آنها هم به خوردن غذاهای تازه علاقه‌مند می‌شوند. حتی اگر از خوردن چیزی امتناع کردند آن را به فواصل چند وعده دوباره به او تعارف کنید و خودتان موقع خوردن از آن خیلی تعریف کنید تا کودک به آن مشتاق شود. متاسفانه خیلی از والدین سعی می‌کنند به زور یا با دعوا به کودک غذاهای مورد نیازش را بدهند اما این کار تنها باعث می‌شود که کودک غذا خوردن را بهانه‌ای برای جلب توجه والدین بداند.‏

۷) اشتباه هفتم: او را کنار خودتان می‌خوابانید. ‏

اگر شما به خواباندن کودک نوپا کنار خودتان ادامه دهید او به این کار عادت خواهد کرد و جدا خواباندن او بعد‌ها سخت‌تر خواهد شد. بهترین زمان برای مستقل خوابیدن کودک بین ۲ تا ۳ سالگی است. وقتی که کودک بتواند از تخت پایین بیاید و قدش به اندازه ۸۹ سانتی متر برسد. در این زمان می‌توانید او را در تختهای معمولی هم بخوابانید و نگران افتادنش نباشید. گاهی ممکن است لازم باشد کمی قبل از خواب کنارش دراز بکشید تا راحت‌تر به خواب برود و کم‌کم می‌توانید این زمان را کم کنید و از کودک بخواهید که به تنهایی روی تختش برود و بخوابد.

۸) اشتباه هشتم: آموزش توالت رفتن را زود شروع کرده‌اید .‏

برای اینکه کودک نوپای شما بتواند از دستشویی به جای پوشک استفاده کند، لازم است آمادگی جسمی و فکری آن را داشته باشد. وقتی متوجه شدید که کودک زمان زیادی خشک می‌ماند و حالت دفع او قابل تشخیص است با او صحبت کنید و با نشان دادن مراحل رفتن به دستشویی، از او بخواهید که قبل از احساس دفع به شما بگوید و یا خودش به دستشویی برود. اما یادتان باشد این مرحله از استقلال کودک را به جنگ قدرت تبدیل نکنید.

کودکی که آماده نباشد به زور نمی‌توان مجبورش کرد مستقل به دستشویی برود. حتی ممکن است این فشار و تنبیه کودک نتیجه عکس داشته باشد. در عوض تشویق کودک و آفرین گفتن به او می‌تواند او را به این کار علاقه‌مند کند. در هر حال نگران نباشید هیچ کودکی با پوشک به دانشگاه نمی‌رود!

۹) اشتباه نهم: اجازه می‌دهید کودکتان زیاد تلویزیون و کارتون ببیند.‏

کودکانی که قبل از ۲ سالگی زیاد پای تلویزیون می‌نشینند در آینده بیشتر دچار اختلالات یادگیری شده و احتمال رفتارپرخاشگرانه هم در آنها بیشتر می‌شود. بهتر است به جای اینکه سر کودکتان را با کارتون و تلویزیون گرم کنید او را به فعالیتهایی خلاقانه وادار کنید و از او بخواهید به صحبتهای شما گوش بدهد و تکرار کند. برایش قصه بگویید و با او بازیهای مختلف کنید. هر چه بیشتر بتوانید کودکتان را از تلویزیون دیدن دور کنید برای او بهتر خواهد بود.

۱۰) اشتباه دهم: تسلیم کودکی که قشقرق به پا کرده می‌شوید

بعضی والدین برای اینکه جلوی دیگران خجالت نکشند و در یک مکان عمومی حفظ آبرو کنند سعی می‌کنند کودکی را که از کنترل‌شان خارج شده، با دادن رشوه متوقف کنند. با این کار مثل اینکه یک تابلو روی سر خود نصب کرده‌ایم که ما در مکانهای عمومی ناتوان، بی‌دفاع و بی‌کفایت هستیم. بهتر است یادمان باشد کودک هم این تفاوت رفتار ما را متوجه می‌شود و خوب از آن استفاده خواهد کرد. بنابر این بهتر است کودک خود را قربانی تصور و حرف دیگران نکنیم و به نگاه‌های خیره و پچ پچ‌ها اهمیت ندهیم و سعی کنیم با حفظ کنترل خودمان را به محلی برسانیم که بتوانیم دور از چشمان خیره دیگران قشقرق کودک را با آرامش از سر بگذرانیم.

دکتر مهشید چایچی