مأموریت ائمه جمعه درتحقق سند چشم انداز

مقام معظم رهبری در سخنرانی ۱۳۷۰ ۶ ۲۵ فرمودند به فضل الهی تشکیلات عظیم امامت جمعه در کشور تاکنون خدمات بزرگی انجام داده و کشور و انقلاب را حفظ کرده و به مردم امید و نشاط بخشیده است و در آینده هم انشاءالله بایستی همین طور باشد و به فضل الهی خواهد بود

در مقاله پیش رو مأموریت های ائمه جمعه در تحقق اهداف سند چشم انداز توسط نگارنده که خود امام جمعه نهاوند می باشد مورد بررسی قرار گرفته است. در جامعه اسلامی، ائمه جمعه یکی از ارکان اصلی نظام اسلامی بوده و نقشی بی بدیل در اجرایی شدن سند چشم انداز می توانند ایفا نمایند که اینک آن را از نظر می گذرانیم .

● مقدمه:

مقام معظم رهبری در سخنرانی ۱۳۷۰.۶.۲۵ فرمودند: به فضل الهی تشکیلات عظیم امامت جمعه در کشور تاکنون خدمات بزرگی انجام داده و کشور و انقلاب را حفظ کرده و به مردم امید و نشاط بخشیده است و در آینده هم انشاءالله بایستی همین طور باشد و به فضل الهی خواهد بود.

پایگاه های نمازجمعه در طول حیات نظام جمهوری اسلامی یکی از مؤثرترین اجتماعاتی بوده که اولا به خوبی اطلاع رسانی کرده و توطئه های دشمن را افشا و خنثی نموده است و ثانیاً عامل اتحاد و انسجام مردم بوده و هر هفته مانور وحدت و قدرت مردمی را به نمایش گذاشته و ثالثاً بسیج مردمی و امکانات را برای مقابله با خطرات به بهترین شکل تحقق بخشیده که نمونه بارز آن هشت سال دفاع مقدس بود و رابعاً ولایت فقیه را به عنوان محور وحدت و فصل الخطاب برای مردم تثبیت نموده و بالاخره به عنوان حلقه اتصال بین ولایت و مردم و دولت و ملت به خوبی ایفای نقش نموده است و امروز هم به عنوان مطمئن ترین مرجع تفسیر و تبیین منطقی و عقلایی برنامه چشم انداز ۲۰ساله می تواند نقش آفرینی کند و جوابگوی شبهات باشد و حتی در تحقق برنامه های پنج ساله که هموارکننده راه سند چشم انداز و در حقیقت مرحله های عملی آن است دخالت نماید زیرا موفقیت دولت و دستگاه های اجرایی در تحقق اهداف برنامه های پنج یا بیست ساله در گرو فراهم شدن بستر مناسب و ایجاد انگیزه کار و تلاش نیروی انسانی متعهد است و این مهم را خطبای جمعه می توانند با استناد به آیات و روایات تحقق بخشند.

● فلسفه و حکمت تدوین برنامه چشم انداز ۲۰ساله

بدون شک نظام جمهوری اسلامی از بارزترین مصادیق شجره طیبه ای است که:«اصلها ثابت و فرعها فی السماء تؤتی اکلها کل حین باذن ربها»(۱)

و برای باروری هرچه بیشتر این شجره طیبه باید هم برنامه ریزی شود و هم کار و تلاش مستمر و خستگی ناپذیر را وجهه همت دولت و ملت قرار داد و دلایل تدوین برنامه در همین راستا عبارتند از:

۱) برنامه ریزی کوتاه مدت و درازمدت

چون نظام اسلامی ماندنی است و تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان ها را مدنظر دارد باید با برنامه های کوتاه یا درازمدت روند موفقیتش تضمین شود- در فرهنگ دینی برای زندگی شخصی، مأمور به برنامه ریزی هستیم تا چه رسد برای زندگی اجتماعی.

قال علی(ع): «اعمل لدنیاک کانک تعیش ابدا»(۲)

و این برنامه ریزی و جدیت برای کشوری کهن و ملتی بزرگ با قومیت های متعدد و نظام و دولتی که مدتی زمینه سازی ظهور امام زمان و حاکمیت جهانی است به طریق اولی لازم و ضروری است.

۲) اجتناب از عملکرد سلیقه ای دولت ها،

دولت و حتی مجالس شورای اسلامی در طول زمان ممکن است دارای گرایش های مختلف و سلیقه های متعدد و طرز تفکراتی متفاوت باشند و برای رسیدن به رشد و کمال مطلوب باید دولت ها و مجالس مکمل کارهای قبل باشند زیرا پیشرفت ها محصول تداوم برنامه ها طی نسل هاست مثل تکامل و پیشرفت فنون و صنایع، و می توان کار دولت را به چینش آجر مصالح در یک ساختمان عظیم تشبیه کرد که در صورت تداوم طبق نقشه و برنامه به نتیجه می رسد و تدوین برنامه چشم انداز همان نقشه کلی برای تداوم کار است.

۳) جامعیت رشد و توسعه هماهنگ

رشد و توسعه هماهنگ، در پیشرفت و توسعه یک کشور باید علاوه بر جامع نگری پیشرفت همه جانبه و هماهنگ باشد چون اسلام مجموعه و نظام جامعی است که به زندگی شخصی و اجتماعی، مادی و معنوی نظر دارد و برای تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان ها برنامه ریزی کرده و برای رسیدن به این هدف توجه به همه ابعاد وجودی انسان ضروری است و رشد متعادل در همه بخش ها سعادت آفرین است زیرا:«بالعدل قامت السماوات والارض» (۳)

وقتی جهان هستی براساس اعتدال بر پاست راه سعادت انسان هم که جزیی از همین هستی است باید متعادل باشد و گاهی غفلت از بخشی آثار زیانباری را به همراه دارد و نظام احسن، نظام هماهنگ و بدور از افراط و تفریط است.

۴) زمانمند کردن برنامه ها

زمانمند و هدفمند کردن برنامه ها هم در مسئولین و دستگاه ها ایجاد انگیزه برای تلاش و فعالیت می کند و هم نوعی مسابقه و رقابت سالم که از مجموعه عقب نمانند. قرآن در همه زمینه ها به ویژه خدمت رسانی، جامعه را به این مسابقه فرامی خواند:

«جاهدوا فی الله حق جهاده» (۴)

«فاستبقوا الخیرات» (۵)

«سابقوا الی مغفره من ربکم» (۶)

۵) ناامیدی دشمنان

تدوین برنامه چشم انداز آب پاکی بود بر روی دست بدخواهانی که سقوط نظام را منتظر بودند و برای آن روزشماری می کردند، زیرا مقام معظم رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام با تدوین این برنامه بقا و ماندگاری این شجره طیبه را اعلام نمودند زیرا این نظام خونبهای صدها هزار شهید و جانباز و ایثارگر است و ریشه در اعماق ایمان مردم دارد و تجربه ۳۰ سال گذشته نشان دهنده این واقعیت است که به رغم دشمنی های استکبار جهانی روز به روز بر قدرت و صلابت این نظام اسلامی افزوده شده و دست خدا پشتیبان این انقلاب بوده: «یریدون لیطفئوا نور الله بافواههم والله متم نوره» (۷)

۶) نماد جامعیت حکومت دینی

برنامه چشم انداز ۲۰ ساله نماد جامعیت حکومت دینی است که مهم ترین ویژگی و امتیاز آن در مقایسه با انواع و اقسام حکومت های شرق و غرب این است که فقط به بعد مادی و حیوانی و تامین رفاه و نیازهای جسم و دنیوی مردمشان توجه دارند قرآن کریم هدف بعثت را حیات مادی و معنوی جامعه می داند: «یا ایها الذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم» (۸)

در فرهنگ دینی همه چیز برای انسان و انسان برای طاعت و بندگی و کمال معنوی و روحی آفریده شده در حال این که در فرهنگ اومانیسم و سکورالیسم حاکم بر شرق و غرب عالم، همه چیز برای انسان وانسان در خدمت شکم و شهوت و لذت حیوانی است که نتیجه حاکمیت فرهنگ غربی، فساد و فحشاء و رواج مواد مخدر و مشروبات الکلی و سکس و نهایتاً پوچی زندگی و بی هویتی انسان و امراض روحی و روانی عصبی است که بر بشریت تحمیل شده و زندگی را به جهنمی سوزان تبدیل کرده و تحقق عینی این آیه شریفه را در معرض دید همگان قرار داده که: «و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا» (۹)

۷) الگویی برای حاکمیت جهانی

برنامه چشم انداز ۲۰ ساله چون منطبق با واقعیت و شفاف و منطقی است می تواند الگویی برای حاکمیت جهانی باشد زیرا مسلمان ها در عمل باید امت وسط باشند و الگوی دیگران: «و کذلک جعلناکم امه وسطا لتکونوا شهداء علی-الناس» (۱۰)

حکمت و دلایل تدوین برنامه چشم انداز بدون شک بیش از این مواردی است که در این نوشته آمده و محصول سال ها فکر و بحث و تجربه جمعی است که هم دلسوزند و هم متعهد و هم در متن کارهای اجرایی، مثل مجمع تشخیص مصلحت و مقام معظم رهبری و این سند سرمایه بی بدیلی است در اختیار دولت ها و دستگاه های اجرایی که اگر به خوبی عمل شود پیشرفت کارها را طبق برنامه در پی خواهد داشت و تحقق این اهداف آینده نظام اسلامی و این مملکت را بیمه خواهد کرد و ایران مترقی و پیشرفته و در عین حال با حکومتی دینی و شیعی الگوی موفقی برای جهان اسلام خواهد شد امید است در آینده ای نه چندان دور شاهد تحقق همه ابعاد برنامه باشیم و برنامه های چشم انداز ۲۰ ساله دوم را در دستور کار ببینیم.

● ماموریت های ائمه جمعه در تحقق سند چشم انداز

تحقق برنامه چشم انداز در زمان معین نیازمند بستری مناسب و شرایط ویژه است که پایگاه های نماز جمعه به ویژه امامان جمعه در فراهم کردن این بستر و شرایط می توانند نقش مثبتی ایفا کنند و آن بسترهای مناسب عبارتند از:

۱) امنیت همه جانبه و این امنیت همه جانبه را ایمان و اعتقاد و معنویت در جامعه می تواند تامین نماید: «فای الفریقین احق بالامن ان کنتم تعلمون الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئک لهم الامن و هم مهتدون»(۱۱)

و امامان جمعه به خاطر ارتباط مستمرشان با مردم و مسئولین و به تناسب کار و شغلشان با استناد به آیات و روایات نقش منحصر به فردی در تقویت ایمان مردم دارند و امنیت واقعی در گرو ایمان و معنویت و یاد خداست و بستر مناسبی برای تحقق برنامه چشم انداز.

۲) تعاون و همکاری و اعتماد متقابل دولت و ملت، همه عالم طبیعت و هستی که کتاب تکوین و هم قرآن که کتاب تشریع است ما را به تعاون فرامی خواند زیرا نظام هستی در آسمان و زمین بر تعاون استوار است و:«تعاونوا علی البر و التقوی»(۱۲)

همه جامعه را دعوت به همکاری می کند، چه بر و تقوایی بالاتر از خدمت به خلق و اجرای قوانین الهی و زمینه سازی ظهور امام زمان، که تدوین و تحقق برنامه چشم انداز برای رسیدن به این اهداف است و امامان جمعه در ایجاد و تقویت تعاون و اعتماد متقابل دستگاه های اجرایی می توانند نقش مؤثری داشته باشند به ویژه با استناد به آیات و روایات.

۳) نظم در کارها و استحکام آنها، زیرا بدون توجه به این دو اصل این بار گران بسر منزل مقصود می رسد، دعوت به تقوی جزء واجبات در خطبه های نمازجمعه است و رعایت نظم و استحکام در کارها و بهره گیری حداکثری از وقت و امکانات و استعدادها از لوازم تقوی است، در روایات ما کارگزاری که:«قلیل المئونه کثیر المعونه »(۱۳)

باشد ارزشمند است و اگر در تریبون های نماز جمعه مرتب و مکرر این ارزش ها گفته شود نظم و استحکام در کارها فرهنگ روزمره مردم و مسئولان شود تحقق اهدافی بالاتر از برنامه را هم می توان انتظار داشت.

۴) کار و تلاش، جا انداختن این که به عمل کار برآید نه به شعار. و تحقق عینی:«و ان لیس للانسان الا ما سعی»(۱۴)

و این که رسیدن به دنیا و آخرت در گروه عمل و کار است از جمله وظایف امامان جمعه است، زیرا متاسفانه فرهنگ کار در جامعه دینی ما جا نیفتاده در حالی که تأکید بر عمل برای رسیدن به آخرت تا چه رسد به دنیا در معارف دینی زیاد آمده و کار به عنوان عبادت مطرح است و رسیدن به دنیا و آخرت نتیجه و ثمره کار معرفی شده.

۵) بینش و بصیرت دینی، در عصر و زمان ما به خاطر پیشرفت صنایع و ارتباطات هر روز مکتب و نحله جدیدی با شعارهای فریبنده معرفی می شود و اگر بینش و بصیرت دینی نباشد چه بسا افراد جذب شعارهای فریبنده شوند و دولت و نظامی که داعیه ای جهانی دارد و در مقابل استکبار جهانی و منافعش ایستاده باید مجریانش مردانی قوی از نظر اعتقادی و بینش باشند:«لا یحمل هذا العلم الا اهل البصر و الصبر و العلم بمواقع الحق» (۱۵)

درک موقعیت خطیر انقلاب، شناخت توطئه های رنگارنگ استکبار و دورنمای مبارزه و جهاد نفس گیر و سرنوشت ساز و کسب آمادگی های مادی و معنوی از جمله شرایط اولیه دولت و ملت ایران اسلامی است، همچنان که امام راحل کرارا فرمود، کمربندها را محکم ببندید و به دستور مولای متقیان در میدان، دور دست ها را مدنظر قرار دهید:«ارم ببصرک اقصی القوم»(۱۶)

و کسب این آمادگی های معرفتی در نمازهای جمعه امکان پذیر است زیرا از جمله وظایف امامان جمعه تعمیق بصیرت دینی و صبر و مقاومت در برابر دشمن است.

۶) بالا بردن همت مردم و مسئولین که گرفتار حب دنیا نشوند، در دعاهای ماثوره است که:«ولا تجعل الدنیا اکبر همنا و لا مبلغ علمنا»(۱۷)

آنان که همتشان منافع دنیوی است اهل مقاومت و عاقبت اندیشی نیستند ولی مردان خدا که تمام همتشان جلب رضای خدا و سعادت ابدی است تاریخ سازند:«و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله»(۱۸)

و برنامه چشم انداز ۲۰ ساله با توجه به واقعیت های موجود و امکانات بالفعل و بالقوه کشور تدوین و تنظیم شده و بدون شک همچنان که نیروی انسانی کارآمد از مهم ترین عوامل تحقق برنامه است وجود همت هایی بالا که ثمره تعالیم حیاتبخش دینی است از جمله امکانات این کشور است و نمازهای جمعه که دولت و ملت را همواره به تقوای الهی دعوت می نماید و از حب دنیا برحذر می دارد در ایجاد این همت بالا نقش مهمی دارد و اگر جامعه به خصوص دولتمردان و دستگاه های اجرایی کشور تمامی فکر و ذکر و همتشان در جهت تحقق این ارزش ها به کار افتد بدون شک اهداف برنامه چشم انداز در زمان معین محقق خواهد شد و همین امر سکوی محکم و مقاومی برای پیشرفت های بیشتر شد و ایران اسلامی به جایگاهی خواهد رسید که نه تنها برای کشورهای اسلامی بلکه برای کشورهای جهان سوم الگو خواهد شد و مصداق آیه شریفه:«کزرع اخرج شطاه فازره فاستغلظ فاستوی علی سوقه یعجب الزراع لیغیظ بهم الکفار»(۱۹)

است که در چنین شرایطی هم از نظر فکری و نظری زمینه حاکمیت جهانی اسلام فراهم خواهد شد و هم از نظر امکانات و ابزارهای مادی به برکت پیشرفت علوم و صنایع و معنی واقعی انتظار ظهور و فرج فراهم کردن این زمینه هاست و در یک کلام تحقق اهداف برنامه چشم انداز ۲۰ ساله تلاشی حساب شده و همه جانبه در جهت تحقق ظهور و فرج امام زمان(عج) خواهد بود و نمازهای جمعه پایگاه های گسترده این تلاش به منظور تعجیل در فرج امام زمان(عج) هستند.

حجه الاسلام عباسعلی مغیثی نیا

پی نوشت:

۱- ابراهیم، آیه۴

۲- میزان الحکمه، ج۱، ص ۳۷

۳- عوالی اللالی، ج۴، ص ۱۰۲

۴- حج، آیه ۷۸

۵- بقره، آیه ۱۴۸

۶- حدید، آیه ۲۱

۷- صف، آیه ۸

۸- انفال، آیه ۲۴

۹- طه، آیه ۱۲۶

۱۰-بقره، ۱۴۳

۱۱-انفال، آیه ۸۲

۱۲-مائده، آیه ۸۲

۱۲-مائده، آیه ۲

۱۳- مستدرک، ج۱۱، ص ۱۷۸

۱۴- نجم، آیه ۳۹

۱۵- نهج البلاغه، خطبه، ۱۷۳

۱۶-مستدرک، ج۱۱، ص ۸۶

۱۷- مستدرک، ج۶، ص ۲۸۵

۱۸- بقره، آیه ۲۰۷

۱۹- فتح، آیه ۲۹