فاجعه خفتگی

دشمن‌ترین مردم در نزد خدا، دو کس باشند؛ یکی آن که خداوند او را به حال خود رها کرده، پس از راه راست منحرف گشته است. به سخنان بدعت‌آمیز دل بسته و مردم را به ضلالت فرا می‌خواند. فریبی …

دشمن‌ترین مردم در نزد خدا، دو کس باشند؛ یکی آن که خداوند او را به حال خود رها کرده، پس از راه راست منحرف گشته است. به سخنان بدعت‌آمیز دل بسته و مردم را به ضلالت فرا می‌خواند. فریبی است برای کسی که بدو فریفته شود. از راه هدایتی که پیشینیانش به پیش پای کشانده‌اند، رخ برمی‌تابد و کسانی را که در ایام حیاتش یا پس از مرگش به او اقتدا می‌کنند، گمراه می‌سازد. بار خطاهای دیگران بر دوش کشد و در گرو خطای خود باشد. دیگری، کسی است که کوله‌بار نادانی بر پشت گرفته و در میان جماعت نادانان امت در تکاپوست. در ظلمت فتنه و فساد جولان دهد و همانند کوران، راه اصلاح و آشتی را نمی‌بیند. جمعی که به ظاهر آدمی‌اند، او را دانشمند خوانند و حال آن که در او دانشی نیست. آغاز کرده و گردآورده، چیزی را که اندکش از بسیارش بهتر است. خویشتن را از آبی گنده سیراب کرده و بسا چیزهای بی‌فایدت که در گنجینه خاطر خود نهان دارد. در میان مردم به قضاوت نشست و برعهده گرفت که آنچه را که دیگران در شناختش درمانده‌اند، برایشان آشکار سازد. اگر با مشکل و مبهمی رویاروی گردد، برای گشودن آن سخنانی بیهوده از رأی خویش مهیا کند که آن را کلامی قاطع پندارد و بر قامت آن جامه‌ای می‌بافد در سستی چونان تار عنکبوت. نداند رأیی که داده، صواب است یا خطا. اگر صواب باشد، بیمناک است که مبادا خطا باشد و اگر خطا باشد، امید می‌دارد که آنچه گفته، صواب باشد. نادانی است در عین نادانی، دستخوش خبط و خطا و با این حال بر اشتری سوار است که آن هم پیش پای خود نبیند. هرگز در علمی حکم قطعی نراند.

روایات را بر باد می‌دهد آن‌سان که گیاه خشک را بر باد دهند. به خدا سوگند، توانایی آن ندارد که درباره آنچه بر او وارد می‌شود، حکمی صادر کند. شایسته مسندی که بر آن نشسته است، نباشد و نمی‌پندارد که دیگران را در چیزی که خود بدان جاهل است، دانشی باشد و نمی‌بیند که آن سوی آنچه او بدان دست یافته، دیگری را رأی و نظری بود. اگر مطلبی بر او پوشیده ماند، کتمانش کند، زیرا به جهل خود آگاه است.

خون‌های به ناحق ریخته، از جور او فریاد می‌آورند. میراث‌های به‌ناحق تقسیم شده، از ظلم او می‌نالند. به خداوند شکوه می‌کنم از مردمی که در جهل زیستند و در ضلالت مردند. در نظر آنان هیچ متاعی کاسدتر از کتاب خدا نیست اگر آنچنان که شایسته است، تلاوت شود و هیچ متاعی رواج‌تر و گرانبهاتر از آن نیست اگر تحریف شده باشد و از معنی واقعی خود گردیده باشد. هیچ چیز را زشت‌تر از کار نیک نمی‌دانند و هیچ چیز را نیکوتر از زشتکاری نمی‌شمارند.

نهج البلاغه - خطبه