شیر مادر

یکی از نعمت های بزرگ پروردگار مهربان و نمونه ای آشکار از لطف و عنایت عام او و جلوه ای از رحمانیت , حکمت و قیومیت او نسبت به انسان بویژه در آغاز زندگی او , نعمت گرانقدر شیر مادر بر مائده بخشش و کرم خداوندی است

« برای کودک شیری بهتر از شیر مادرش نیست »رسول اکرم ( ص ) یکی از نعمت های بزرگ پروردگار مهربان و نمونه ای آشکار از لطف و عنایت عام او و جلوه ای از رحمانیت ، حکمت و قیومیت او نسبت به انسان بویژه در آغاز زندگی او ، نعمت گرانقدر شیر مادر بر مائده بخشش و کرم خداوندی است . شیر مادر بدلیل ترکیب مخصوص و متناسب با نیاز طفل ، بهره مندی از مواد ایمنی بخش که همچون سپر و جنگ افزاری کودک را در برابر عوامل بیماریزای محیطی مقاوم و پرتوان نگهداری می کند و با صدها خصوصیت استثنایی ضامن تأمین و حفظ سلامت جسمی ، روانی کودک است و در عین حال در تأمین تندرستی مادر نیز مؤثر می باشد و نهایتاً بصورت مستقیم و غیرمستقیم در سلامت و نیکبختی جامعه نیز نقش دارد یک غذای بی نظیر ، یک داروی شفابخش و یک اکسیر بی مانند است . خداوند حکیم است و اقتضای حکمت کامله او همه چیز را در جای خود قرار داده و آفرینش را بر مبنای انتظام عالمانه و همه سو نگر صورت دادن است ، نگاهی به ترکیب شیر مادر از آغاز ترشح تا پایان دوره شیردهی و بررسی اثرات آن بر تأمین عوامل غذائی مورد نیاز کودک و آثار بی مانند آن در پاسداری از سلامت کودک و اثرات استثنایی آن در تأمین تندرستی مادر نمونه خوبی برای یک بررسی آسان ، در حکمت خداوندی است و چه بسیار که در کلام معصومین علیهم السلام همین نکته مورد اشاره واقع شده است . جالب توجه اینکه شیرمادر فقط زمینه ساز سلامت کودک در دوره شیرخواری نیست بلکه برخی مطالعات کاملاً تازه نشان می دهد که حتی بهنگام سالمندی ، آنان که در دوران شیرخواری از شیر مادر بهره مند بوده اند بمراتب بیش از آنان که از این نعمت خداداد محروم بوده اند از سلامت دستگان قلب و عروق برخوردار خواهند بود و افزایش چربی و کلسترول در خون آنها کمتر از کسانی است که طفولیت آنها با محرومیت از شیر مادر سپری شده است . در دنیای ما تا کنون داروئی که ضریب هوشی کودکان ( I.Q ) را افزایش دهد ساخته نشده است . اما شیر مادر تنها داروئی است که این ضریب را تا ۸ واحد افزایش می دهد . نیازهای کودکان در هر روز از زندگی به گونه ای است که تأمین آنها با توجه به اطلاعات امروزی ما ، بطور دقیق میسر نیست ، اما در شیر مادر به تناسب نیازهای خاص و عمومی کودک تغییرات مداومی پیدا می شود که بسیار آموزنده و شگفت انگیز است . در دو قرن گذشته باورهای نادرست ، تبلیغات گمراه کننده کمپانی های فروشنده شیر خشک ، کم اطلاعی کسانی که می بایست به عنوان راهنما ، خانواده ها را به استفاده از شیر مادر ترغیب کنند ، ناآگاهی مادران از نحوه صحیح شیردادن ، دور بودن مادر از کودک حتی برای چندین ساعت در روز ، استفاده از شیشه شیر و پستانک ، استفاده نادرست و بی موقع از غذاهای کمکی ، جداسازی مادر و کودک پس از زایمان و نکاتی از این قبیل سبب شد که بسیاری از کودکان از این حق مشروع و قطعی خود محروم شوند و به همین دلیل میلیونها مورد مرگ نزد اطفال اتفاق افتاد اگر محرومیت از نعمت شیر مادر نبود ، این اطفال نمی مردند . یونیسف که یک سازمان بین المللی است و در زمینه مسائل تغذیه و مراقبتهای بهداشتی کودکان و بطور کلی مسائل مربوط به زندگی کودکان فعالیت دارند بر اساس یک بررسی قابل استناد اعلام کرده که اگر همه کودکان در زمان ما ، از شیر مادر استفاده کنند ، سالیانه بیش از یک میلیون مرگ کودکان در جهان پیشگیری خواهد شد ، این رقم بیانگر اهمیت بی مانند شیر مادر در بقاء و رشد کودک است . در سالهای اخیر در سایه پیشرفتهای علمی ، بیش از هر زمان دیگر ارزش واقعی شیر مادر برای تأمین تندرستی و حفظ حیات کودکان مورد توجه قرار گرفته لذا ، یک نهضت جهانی برای بازگشت به شیر مادر و عدم استفاده از شیرخشک برای کودکان در ۲ سال اول زندگی آغاز شده است و در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته به سرعت مادران به شیردادن از پستان روی آورده اند. مثلاً در طی ده سال تعداد مادرانی که شخصاً کودک خود را از پستان شیر می دهند در سه کشور سوئد ، نروژ و فنلاند کمتر از ۳۰ درصد به بیش از ۹۰ درصد افزایش یافته است . در آمریکا ، استرالیا ، انگلستان ، فرانسه ، ژاپن و ... نیز کم و بیش چنین وضعیتی وجود دارد . به عبارت دیگر دنیای پیشرفته با سرعت در حال جبران اشتباهات گذشته و ظلم بدفرجامی ناآگاهی ها نسبت به کودکان است . سازمان جهانی بهداشت و یونیسف یک حرکت علمی ، آموزشی و عملی را به کلیه کشورهای جهان گسترش داده اند ، دنیا با اطمینان در صدد ترویج مجدد تغذیه کودکان با شیر مادر است تا میلیونها کودک در سراسر جهان از حقوق مسلم خود برخوردار شوند و همانگونه که اشاره شد از مرگ بی موقع میلیونها کودک امروز و سرمایه های فردای اجتماع پیشگیری شود . امت سرفراز اسلامی ، با استظهار به منبع فیاض وحی و گنجینه گرانقدر روایات ، بهترین پشتوانه را برای ترویج تغذیه کودکان با شیرمادر دراختیار دارد ، در قرآن کریم چندین آیه و در مجموعه های روائی تعداد بسیار زیادی از احادیث به مسأله شیر مادر پرداخته است .

●شیر مادر در قرآن کریم

قرآن کریم به عنوان مهمترین رکن معارف اسلامی و کتاب سعادت دو سرای ، طی چند آیه مسأله شیرمادر را مطرح فرموده است و تقریباً می توان دریافت که در هر یک از آیات کریمه به جنبه خاصی تأکید شده است . معمولاً در قوانین اساسی و کلی به ذکر موضوع اکتفا می شود و به جزئیات پرداخته نمیشود ، قرآن نیز در حقیقت قانون اساسی اسلام است مع الوصف ، اهمیت شیر مادر به پایه های است که قرآن کریم ، گاهی به جزئیات مسأله تغذیه با شیر مادر اشاره دارد . اینک با ذکر آیات مذکور و ترجمه اجمالی آن ، در نهایت اختصار به نکات عمده ای که مفسرین و محققین از آنها در زمینه اهمیت و ویژگیهای تغذیه کودک با شیر مادر استنباط نموده اند اشاره ای خواهیم داشت .

●آیه ۲۳۳ سوره البقره :

مادرانی که می خواهند به نحو کامل به فرزندان خود شیر دهند لازم است ۲ سال تمام آنها را از پستان خود شیر دهند و در این مدت بر پدران است که خوراک و پوشاک آنان را به اندازه متعارف فراهم سازند و بیش از توان ، بر آنها تکلیف نیست و نه پدر و نه مادر نباید بواسطه فرزند خود ضرری ببینند و ( اگر پدر از دنیا رفت ) بر عهده وارث است که بر همین منوال خوراک و پوشاک بانوی شیردده را فراهم سازد ، اگر پدر و مادر خواستند کودک را از شیر بگیرند ، با رضایت و مشاوره طرفین ، مانعی ندارد و هر گاه خواستید برای شیردادن دایه بگیرید در صورتیکه خوراک و پوشاک او را در حدود متعارف و نیکو تأمین کنید مانعی نیست ، ( در این مسأله بسیار مهم و سرنوشت ساز )‌تقوای خدا را پیشه سازید و از خداوند پروا کنید و بدانید خداند بر آنچه که می کنید بینا است .

●از آیات کریمه قرآن استنباط می شود که :

۱. حق شیردادن در درجه اول با مادر ( والده یا بانوئی که کودک را زائیده است ) می باشد و متقابلاً کودک نیز در درجه اول حق بهره مندی از شیر مادر خود را خواهد داشت .

۲. حق حضانت کودک در دوران شیرخواری با مادر است .

۳. مادر می تواند برای شیردادن طلب هزینه کند .

۴. پدر و سرپرست کودک برای بهره مند ساختن کودک از شیر مادر مسئولیت دارند .

۵. طول مدت شیر دادن کامل ۲۴ ماه هلالی ( ۲ سال کامل ) است .

۶. حداقل مدت شیردادن برای کودکی که دوران ۹ ماه زندگی جنینی را به پایان برده ۲۱ ماه است .

---