زخم‌های آفتی

زخم‌های آفتی، یکی از عادی‌ترین و شاید دردناک‌ترین عارضه‌های دهانی است که در هر کجا افراد را مبتلا می‌کنند. در حدود ۲۵ درصد از افراد جامعه به این زخم‌های کوچک، دردناک و عودکننده …

زخم‌های آفتی، یکی از عادی‌ترین و شاید دردناک‌ترین عارضه‌های دهانی است که در هر کجا افراد را مبتلا می‌کنند. در حدود ۲۵ درصد از افراد جامعه به این زخم‌های کوچک، دردناک و عودکننده مبتلا هستند که میزان عود آنها تا ۵۰ درصد می‌باشد. معمولا تظاهرات آن از سنین ۱۰ تا ۴۰ سالگی مشاهده می‌شود. این زخم‌ها در زنان بیشتر بروز می‌کند. زخم‌های آفتی بیشتر در مخاط یا پوشش متحرک دهان خصوصا مخاط گونه، داخل لب و زبان مشاهده می‌شود و در مخاط کام و لثه بروز آن کمتر اتفاق می‌افتد. زخم‌های آفتی به نظر نمی‌آید که توسط ویروس و یا باکتری تظاهر کنند، اگرچه حساسیت به گونه‌ای از باکتری که در دهان یافت می‌شود، ممکن است در بعضی افراد ایجاد زخم کند.

زخم‌های آفتی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند؛

۱) کوچک: در حدود یک تا ۱۰ میلی‌متر می‌باشند و ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا بهبود یابند و ۸۰ درصد زخم‌ها را تشکیل می‌دهند.

۲) بزرگ: بزرگ‌تر از ۱۰ میلی‌متر می‌باشند. ۱۰ درصد موارد را شامل می‌شوند و ۱۰ تا ۳۰ روز طول می‌کشد تا بهبود یابند. گاهی جای زخم باقی می‌ماند.

۳) زخم‌های آفتی تبخالی‌شکل که مجموعه‌ای از آفت‌های کوچک است و ۱۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد.

آفت‌های دهانی معمولا با یکی دو برجستگی متورم قرمز شروع می‌شوند که به شکل بیضی یا گرد هستند و بتدریج دردناک شده و در قسمت وسط یک لایه سفید با حاشیه قرمز دارند.

گاهی تبخال با آفت اشتباه می‌شود. تبخال بیشتر در محل اتصال مخاط لب با پوست دیده می‌شود و عامل ویروس در آن دخیل می‌باشد و واگیر است؛ اما آفت در همه جای مخاط دهان دیده می‌شود و واگیر نیست. اگرچه علت آفت مشخص نیست؛ اما بعضی عوامل به عنوان زمینه‌ساز برای این بیماری معرفی شده‌اند.

زمینه ارثی که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد این زخم‌ها زمینه ارثی دارند؛ استرس؛ نقص سیستم ایمنی: سلول‌های دفاعی بدن که در حالت عادی در برابر بیماری‌ها مقابله می‌کنند، در مورد آفت این سلول‌ها بر علیه سلول‌های طبیعی دهان حمله می‌کنند؛ عوامل هورمونی: گاهی بروز یا تشدید این زخم‌ها در ایام قبل از قاعدگی مشاهده می‌شود یا در زمان بارداری دیده نمی‌شود؛ بیماری‌ها یا عفونت؛ بیماری‌های گوارشی؛ آزار بافتی که می‌تواند در اثر تمیزکننده‌های دهانی، مسواک زبر، گاز گرفتن لب یا زبان و خوردن غذاهای تند یا اسیدی باشد؛ حساسیت به غذا؛ کمبود ویتامین ۱۲ B ؛ اسید فولیک‌؛ آهن و ویتامین C.

آفت معمولا بدون درمان بهبود می‌یابد، اما اعمال زیر باعث کاهش درد و تسریع بهبودی است؛ بی‌حسی موضعی، دهانشویه تتراسایکلین، دهانشویه کلر هگزیدین، پماد کورتیکو استروئید، استفاده موضعی از یخ، دهانشویه دیفن هیدرامین و شربت شیر منیزیم که به صورت موضعی استفاده می‌شود.

در صورت درد شدید می‌توان از مسکن خوراکی مثل استامینوفن و بروفن استفاده کرد.

رفع کمبود ویتامین‌ها و املاح و پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا.

دکتر سعید معینی