چند ثانیه تا یتیمی

در نیمه شب سرد پنجم دی ماه ۱۳۸۲ با تکان های شدیدی شهر بم لرزید در پی این زمین­لرزه بیش از ۹۰درصد شهر ویران شد و ده ها هزار نفر زیر آوارها مدفون, هزاران نفر مجروح, بسیاری معلول و صدها کودک بی سرپرست شدند

در نیمه شب سرد پنجم دی ماه ۱۳۸۲ با تکان‌های شدیدی شهر بم لرزید. در پی این زمین­لرزه بیش از ۹۰درصد شهر ویران شد و ده‌ها هزار نفر زیر آوارها مدفون، هزاران نفر مجروح، بسیاری معلول و صدها کودک بی‌سرپرست شدند.

همین لرزش‌های چند ثانیه‌ای کافی‌ بود تا میلاد کودک شش ساله‌ای که در کنار پدر و مادرش خفته بود یتیم شود و مسیر زندگی‌اش به گو‌نه‌ای دیگر رقم بخورد. میلاد که امروزه کلاس سوم ابتدایی است در مرکز شماره ۴ نگهداری فرزندان سپهر که با کمک‌های شرکت سایپا احداث شده ‌است، زندگی می­کند.

● شکل­گیری بنیاد

از فردای زلزله بم عده‌ای تلاش کردند تا شاید برخی از گسل‌های رو زمینی این حادثه را ترمیم کنند. ایجاد بنیاد خیریه سپهر بم تلاشی خیرخواهانه در همین زمینه بود. این بنیاد در خرداد ماه ۱۳۸۳ با همت دکتر نواب، مهندس اسحاق جهانگیری، حسین مرعشی و هاشم‌زاعی تأسیس شد و در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری تهران تحت شماره ۱۶۶۸۳ به ثبت رسید.

با توجه به اهداف تعیین­شده در اساسنامه، مؤسسان و اعضای هیئت‌امنای این بنیاد تصمیم گرفتند به­منظور احداث پنج دستگاه ساختمان در نقاط مختلف شهر بم برای نگهداری از ۱۵۰ تا ۲۰۰ کودک و نوجوان بی‌سرپرست، تأسیس یک مجتمع نگهداری ۱۲۰ سالمند تنها و حرفه‌آموزی و اشتغال ۱۲۰ مصدوم ضایعه نخاعی در مجموع با ظرفیت ۲۴۰ نفر و همچنین احداث یک درمانگاه و مرکز جامع توانبخشی در این مجتمع برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مصدومان ضایعه نخاعی و سالمندان تنها و سایر مراجعه­کنندگان اقدام شود.

● مجتمع سپهر

این مجتمع در زمینی به مساحت ۳۸ هزار متر مربع و ساختمان­هایی به وسعت ۱۰هزار متر مربع ایجاد شده و دارای بخش­های مختلفی است، ازجمله :

بخش حرفه­آموزی و اشتغال مصدومان ضایعه نخاعی و زنان سرپرست خانوار: در این بخش دو کارگاه دوزندگی و تولید درخت سیم برای تراکتور فعالیت خود را از ابتدای شهریور ماه ۱۳۸۶ آغاز کرده­اند. ظرفیت اشتغال ایجاد شده فرصتی را فراهم آورده است تا مصدومان ضایعه نخاعی شهرستان بم و حومه که تعداد آنها حدود ۱۵۰ نفر برآورد می­شود به اتفاق تعداد قابل توجهی از زنان سرپرست خانوار در دو کارگاه مذکور مشغول به کار شوند.

بخش سالمندان تنها: مجتمع سپهر بم برای پذیرش و نگهداری ۱۲۰ سالمند تنها ظرفیت لازم را دارد. در این بخش که در مساحتی حدود ۳۳۷۰ متر مربع احداث شده است، از سالمندان بازمانده از زلزله بم که خانواده خود را از دست داده­اند، نگهداری می­شود.

بخش کلینیک روزانه و مرکز جامع توانبخشی سپهر: در مجتمع سپهر یک کلینیک روزانه و همچنین یک مرکز جامع توانبخشی با امکانات الکتروتراپی، مکانوتراپی و هیدروتراپی احداث شده است که علاوه بر رفع نیاز­های مصدومان ضایعه نخاعی شامل سالمندان ساکن در مجتمع، می­تواند به سایر مراجعه­کنندگان بمی نیز خدمات درمانی و توانبخشی ارائه کند.

بخش خدمات و پشتیبانی: با توجه به تعداد مددجویان بنیاد خیریه سپهر بم و مددکاران این مجتمع یک آشپزخانه صنعتی با ظرفیت طبخ غذا برای ۶۰۰ نفر در هر وعده و یک رختشویخانه صنعتی نیز در این مجتمع احداث شده است.

مهمانسرا: به منظور اسکان موقت پزشکان و سایر کسانی که برای ارائه خدمات مورد نیاز این بنیاد خیریه به شهرستان بم عزیمت می­کنند، چهار دستگاه آپارتمان ۷۰ متری مجموعه سپهر در حال بهره­برداری است.

ساختمان اداری مجتمع: این ساختمان در قسمت غربی مجتمع به منظور استفاده کارکنان اداری و پشتیبانی احداث شده است.

● مراکز نگهداری فرزندان سپهر

به­منظور نگهداری از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، از روش تأسیس مراکز شبه خانواده استفاده شده است تا کودکان و نوجوانان تحت پوشش، در محیطی صمیمی و مشابه محیط خانواده، دوران خردسالی و نوجوانی خود را سپری کنند. به ­این منظور احداث پنج دستگاه ساختمان در پنج نقطه از شهر بم آغاز شد تا در هر یک از آنها بین ۲۵ تا ۳۵ نفر از کودکان و نوجوانان اقامت کنند و تحت پوشش و سرپرستی بنیاد خیریه سپهر بم قرار گیرند. در حال حاضر عملیات ساختمانی و تجهیز چهار مرکز خاتمه یافته و از مهر ماه ۱۳۸۵ تا شهریور ماه ۱۳۸۶ به­تدریج استقرار فرزندان سپهر در این مراکز صورت پذیرفته است. عملیات ساختمانی مرکز شماره ۵ فرزندان سپهر با پیشرفت فیزیکی ۳۰درصد به علت کمبود منابع مالی متوقف شده است.

● خیرین، یاور ما باشند

با دکتر سیدمرتضی جلالی مدیرعامل بنیاد خیریه بم که از اسفند ۱۳۸۳ در این سمت مشغول به­کار است گفت­وگوی کوتاهی انجام دادیم که می­خوانید .

طراحی مطلوب و مصالح مرغوبی که در ساخت مجتمع سپهر بم و مراکز نگهداری فرزندان بم به­کار رفته­اند، نشان از مقاومت و کیفیت این ساختمان­ها دارند. به­عنوان اولین سؤال بفرمایید آیا طراحان خارجی چنین ساختمان­هایی را طراحی کرده اند؟

طراحی کلیه ابنیه و تأسیساتی که ملاحظه می­کنید به­طور کامل توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته و به دست پیمانکاران داخلی ساخته شده است. کمک­های خارجی فقط به صورت مالی بوده و هیچ­گونه کمکی در ساخت و طراحی از خارج دریافت نکرده ایم.

● این مراکز چه زمانی به بهره برداری رسیده­اند؟

با گذشت دو سال از تأسیس بنیاد خیریه سپهر بم این پروژه‌ها یکی پس از دیگری به بهره‌برداری رسیده­اند و امروزه به­جز مرکز شماره ۵ نگهداری فرزندان سپهر بم، کلیه مراکز در حال بهره­برداری هستند. اولین ساختمانی که به بهره برداری رسید مرکز شماره ۱ نگهداری فرزندان سپهر بود که پانزدهم مهر ماه ۱۳۸۵ افتتاح شد. در این مرکز کودکان پسر و دختر سه تا شش ساله نگهداری می‌شوند. در بهمن ماه همین سال مرکز شماره ۲ ما افتتاح شد که مخصوص دختران شش تا ۱۲ ساله است و مراکز شماره ۳ و ۴ همزمان در شهریور ماه ۱۳۸۶ افتتاح شدند.

● و اما مرکز شماره ۵؟

مرکز شماره ۵ نگهداری فرزندان سپهر به دو علت نیمه­کاره رها شده است: یکی کمبود منابع مالی و دیگری مسئله ظرفیت پذیرش. امروز حدود پنج سال از زلزله بم می‌گذرد و اغلب کودکان بی­سرپرست این شهر به نوعی تاکنون جذب مراکز خیریه شده‌اند.

▪ ظرفیت پذیرش این مراکز چقدر است؟

مراکز فرزندان به صورت شبه خانواده اداره می‌شوند و به همین دلیل تعداد بچه‌هایی که در این مراکز نگهداری می‌شوند محدود است. ما سعی می‌کنیم حدود ۳۰ نفر را در هر مرکز نگهداری کنیم.

▪ آینده این مراکز را چگونه پیش­بینی می­کنید؟

فعالیت­های این مراکز به صورت چرخشی انجام می­شود، به عنوان مثال مرکزی که توسط سایپا احداث شده متعلق به کودکان شش تا ۱۲ ساله است و وقتی این کودکان بزرگتر شوند به مرکز شماره ۳ که مخصوص نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ ساله است می‌روند و کودکان دیگری که در مرکز شماره یک سپهر هستند جایگزین آنها می‌شوند.

▪ اولویت­های کاری­تان چیست

در این بنیاد ما چهار اولویت کاری داریم: نخست نگهداری مصدومان ضایعه نخاعی، دوم کودکان بی‌سرپرست، سوم سالمندان تنها که از زلزله به­جا مانده‌اند و اغلب فامیل خود را از دست داده‌اند و الویت چهارم نیز نگهداری و تأمین شغل زنان سرپرست خانوار است.

▪ منابع مالی خود را چگونه تأمین می­کنید؟

بیش از نیمی از این کمک‌ها توسط شرکت کروپ اهدا شده است و نیم دیگر توسط شرکت‌هایی نظیر سایپا، تراکتورسازی، کارکنان بانک سپه و مسلمانان ایرانی مقیم امریکای شمالی که کمک‌های خود را از طریق بنیاد ایمان در اختیار این بنیاد قرار داده‌اند. مجموع کمک‌هایی که تا کنون به این مرکز شده بالغ بر ۶۵ میلیارد ریال است.

▪ فعالیت­های مجتمع سپهر چیست؟

فعالیت‌های مجتمع سپهر بم هم از نظر تنوع خدمات و هم از نظر ابعاد فعالیت منحصر به فرد است و شاید بدون اغراق بتوان آن را یکی از مراکز منحصر به فردی دانست که با کمک‌های خارجیان در بم احداث شده است.

▪ فرایند اداره این مراکز به چه ترتیب است؟

بنده ساکن تهران هستم و مهندس یزدی که به­عنوان مدیر مجموعه سپهر بم فعالیت می­کنند مقیم شهر بم هستند و مجتمع سپهر و مراکز چهارگانه فرزندان زیر نظر ایشان اداره می­شوند.

▪ هزینه­های جاری شما چطور تأمین می­شود؟

بر اساس محاسبات ما هزینه‌های سالیانه جاری بنیاد سپهر بم شامل مجتمع سپهر و چهار مرکز فرزندان سپهر بالغ بر یک میلیارد تومان است و امیدواریم خیرینی که در احداث و تأسیس این مراکز کمک کردند، در ادراه این مراکز نیز یار و یاور ما باشند.

▪ نحوه کمک به بنیاد خیریه سپهر بم چگونه است؟

کسانی که می­خواهند در این زمینه کمک کنند می‌توانند با شماره‌های ۱-۸۸۶۷۷۱۴۰ بنیاد خیریه سپهر بم تماس بگیرند. خیرین می‌توانند کمک‌های خود را به حساب بانک ملت شعبه هجرت کد ۶۳۴۰۴ حساب جاری شماره ۸۳۳۰۰۰ به نام مؤسسه خیریه بنیاد بم واریز و در فیش واریزی حتما نام و نام خانوادگی خود را قید کنند.

● شبه خانواده

خانم عالی­پنا مسؤول مراکز نگهداری فرزندان سپهر است. او که خود مددکار کودکان است در سال ۱۳۸۲و پس از وقوع زلزله به بم رفته بود تا به کودکان بی­سرپناه این شهر کمک کند. تقدیر چنین بود که او در این شهر ازدواج کند و ساکن بم شود. وی که در حال حاضر مدیریت چهار مرکز نگهداری فرزندان سپهر را به عهده دارد، به پرسش­های ما پاسخ گفت.

▪ چند نفر در این مراکز پذیرش شده اند؟

ـ حدود ۹۰ کودک در این چهار مرکز نگهداری می‌شوند.

▪ سهم سایپا از این ۹۰ کودک چقدر است؟

ـ هزینه ساخت مرکز نگهداری شماره ۴ با زیربنای مفید ۸۹۴ مترمربع که شهریور ماه امسال راه‌اندازی شد به مبلغ ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال توسط شرکت سایپا تأمین گردیده است. در حال حاضر ۳۱ کودک در این مرکز با روش شبه­ خانواده نگهداری می‌شوند.

▪ شبه خانواده یعنی چه؟

ـ با این بچه‌ها مانند کودکانی که در یک خانواده زندگی‌ می‌کنند رفتار می‌شود. آنها صبح‌ها به مدرسه می‌روند و ظهر از مدرسه برمی‌گردند. نهار می‌خورند و در برنامه‌هایی که برای آنها تنظیم شده شرکت می‌کنند، دقیقا مثل تمامی بچه های همسن و سال خودشان. به عنوان مثال برای خرید پوشاک مانند بقیه بچه­ها ‌ با هم به بازار می‌رویم و آنها لباس خود را مطابق سلیقه­شان انتخاب می‌کنند.

● و سر انجام

یادمان باشد که میلاد می­توانست یکی از عزیزان ما باشد. لایه های ناآرام زمین در بم آرام گرفتند، شهر در حال بازسازی است اما شاید هر آینه آرامش هر یک از ما با تکانی مشابه برهم بخورد، شاید فقط چند ثانیه تا یتیمی مانده باشد.