كتابخانه های الكترونیكی یك مرور

امروزه انواع گوناگونی از كتابخانه های الكترونیكی وجود دارد این واژه معنای مبهمی از خود نشان می دهد كه بیانگر این نكته است كه این معنا در گذشته هم وجود داشته است اما به هر حال شكل های مشخصی از كتابخانه های الكترونیكی اصلاح خواهند شد و موثرتر و بادوامتر از بقیه انواع خـواهند شد مفیدترین شكل كتابخانه الكترونیكی همان كـار كتابخانه سنتی را انجام می دهد ولی از روش های بی نظیری برای تهیه اطلاعات الكترونیكی استفاده خواهد كرد

امروزه انواع گوناگونی از كتابخانه های الكترونیكی وجود دارد. این واژه معنای مبهمی از خود نشان میدهد كه بیانگر این نكته است كه این معنا در گذشته هم وجود داشته است. اما به هر حال شكلهای مشخصی از كتابخانه های الكترونیكی اصلاح خواهند شد و موثرتر و بادوامتر از بقیه انواع خـواهند شد.مفیدترین شكل كتابخانه الكترونیكی همان كـار كتابخانه سنتی راانجام می دهد ولی از روشهای بی نظیری برای تهیه اطلاعات الكترونیكی استفاده خواهد كرد.دستیابی الكترونیكی: شماره جاری و متن كامل این ژورنال در آدرس زیر موجود می باشد:Http://www.emerald-libray.com مفهوم اصلی كتابخانه الكترونیكی بطور عمده به وانوار بوش برمی گردد. او در تعریف خود در سال ۱۹۴۵ از تواناییهایی صحبت كرد كه تكنولوژی جهت ذخیره ، بازیابی و دستكاری اطلاعات در اختیار دانشمندان قرارمی دهد.تعریف او سیستمهای ناكارایی كه برای انتقال تحقیقات وجود دارنـد را به مبارزه می طلبد . بیشتر در نیمه دوم قرن بیستم ومخصوصا در چند سال اخیر است كه مفهوم واقعی كتابخانه های الكترونیكی ظاهر شده اند. اكثر تحلیلها بیانگر تغییر اساسی این فرم به یك فرم جدید تهیه اطلاعات هستند. تعریف زیر مصداق این دیدگاه است: [۱] صنعت نشر از تولید تا اشاعه بطوركامل الكترونیكی خواهد شد... در زمینه اهداف آموزشی كتاب منحصرا به مواد عتیقه یا مواد مربوط به زیبایی شناسی اطلاق می شود... اگر شخصی این مفهوم اصلی را نپذیرد، چنین فردی واقع بین نیست. چنین نسخه ایی از كتابخانه ای الكترونیكی بی نظیر است. تغییر و دگرگونی در كتابخانه های الكترونیكـی وجود داشته است و طـی یك فرایند رو به رشد ادامه پیدا خواهد كرد. خط جداكننده ای بیـن فرم های سنتی و الكترونیكی سرویسهای اطلاعات وجوددارد كه تدریجا از فرم سنتی به فرم الكترونیكـی حـركت می كنند. در این میان، اگر به جهـان واقعی برگردیم، كتابخانه های مـدرن بسیـار خوب كـار می كنند، زیرا این سیستم یك سیستم پیـوندی دورگـه است(یعنی هم فرم سنتی را در بر می گیرد و هم الكترونیكی را ) و برای آینده روبروی ما باقی خواهد ماند. بهر حال دلایل مختلفی وجود دارد كه به كتابخانه الكترونیكی به عنوان یك پدیده مستقل نگاه می كنند. یكی از این دلیل ها دلایل تاكتیكی است.بـرای مثال تصور كنید دانش آموزی در كرنل ر كه می خواهد بعضی مـواد را به روش سنتی جستجو كند، نهایتا بـا لحن تندی پاسخ میدهد: من با كتابخانه كاری ندارم.(Collier et al.,۱۹۹۳) كتابخانه الكترونیكی برای دوستداران خاصی عمل خواهد كرد.بطور واضح اگر كتابخانه های مدرن نقش محوری خود را ایفا كنند، اینها به عنوان یك پدیده الكترونیكی ناب به كاربر ارائه می شوند، و این در حالی است كه این كتابخانه ها نقش واقعی خود را از طریق بهره برداری از منابع كتابخانه های سنتی تحت پوشش یك ظاهر مجازی ایفا می كنند.

یك كتابخانه الكترونیكی چیست؟

مسلما یك كتابخانه الكترونیكی، چیزی فراتر از یك وسیله ارائه مطالب است. برای دسترسی به مفهومی عمیق تر از تاثیر تكنولوژی روی كتابخانه های مدرن ، باید به این نكته توجه كنیم كه كدامیك از مفاهیم كتابخانه الكترونیكی ، كتابخانه دیجیتالی و كتابخانه دوگانه بیانگر معنای واقعی ما هستند. اگرچه این مفاهیم اكثرا بطور متقابل بكار بجای هم بكار می روند ولی روند توسعه تمایز ظریفی بین آنها ایجاد كرده است. برای ادامه بحث، لازم است بین مفهوم خدمات كتابخانه الكترونیكی مانند كتابخانه دیجیتالی كالیفرنیا CDL)) از خدمات كتابخانه دیجیتالی مانند كتابخانه دیجیتالی دانشگاه میشیگان یا كتابخانه دیجیتالی ویرجینیا تمایز قائل شویم. خدمات كتابخانه الكترونیكی چیزی جدا از مجموعه ها و موسسات موجود است، در حقیقت آن یك ماهیت مجازی است. كتابخانه دیجیتالی كالیفرنیا (CDL)مانند همتای اسكاتلندی خودش كتابخانه دیجیتالی گلسگو (GDL) در مقایسه با سازمانهایی كه آن را بوجود آورده اند ماهیتی متفاوت دارد، این كتابخانه دهمین كتابخانه ایی است كه به نه كتابخانه سنتی دانشگاه كالیفرنیا اضافه شد.بطور مشابه اهداف كتابخانه دیجیتالی گلسگو (GDL) ایجاد یك منبع كاملا دیجیتالی جهت پشتیبانی آموزشی، فراگیری و تحقیقاتی در همه سطوح در شهر گلسگو بود، اما تاكید كمتری بر خدمات دوگانه داشت.در این معنی كتابخانه های دیجیتالی امیدوارند كه بتوانند با استفاده از همكاری مجازی موادی كه بر اساس تمایز موسساتی، مالكیت فیزیكی و موقعیت و محل از هم جدا شده اند را در یك جا گردآوری كنند.در نقطه مقابل در مفهوم كتابخانه دیجیتالی كه توسط كتابخانه های دیجیتالی ویرجینیا ارائه شد، ماهیت هر كدام از موسسات بطور مستقل و مجزا حفظ می شوند. بنابراین ما باید بین برنامه كتابخانه دیجیتالی ویرجینیا و كتابخانه دیجیتالی دانشگاه ویرجینیا تمایز قائل شویم. خدماتی كه در اینجا ارائه می شود براساس اطلاعاتی است كه متعلق به ویرجینیا است مانند مجموعه های مخصوص غنی انسانی دانشگاه ویرجینیا و منابع كتابخانه ویرجینیا و همچنین خدمات اضافی و خارجی كه به كتابخانه دیجیتالی ارائه می شود خود كلید راهگشایی است. چنین كتابخانه های دیجیتالی غالبا رشد خود را از دیجیتالی كردن موادی كه به سختی كپی می شوند و در مجموعه های محلی وجود دارند آغاز می كنند، از آنجا كه آنها مجموعه های محلی را در شكلهای متنوعی ارائه می كنند، بی شك خدماتی كه ارائه می دهند دوگانه هستند . یك شكل از این عقیده در مورد كتابخانه های دیجیتالی در انگلستان دیده می شود، جایی كه دفتر حفاظت ملی در مشاركت با كمیته سیستمهای متصل اطلاعات طرحی را بر روی سرویسهای داده های انسانی اعمال كردند تا روشی جهت حفاظت از میراث دیجیتالی شناسایی كنند .در اینجا هدف از دیجیتالی كردن مواد اصلی كه سخت كپی می شوند، تركیب آنها با مقوله های زودگذر الكترونیكی است كه بایگانی شده اند، مانند وب سایتهای احزاب سیاسی كه فقط برای دوران محدود و معین شده ایی نگهداری می شوند. این دیدگاه دو مفهوم كتابخانه دیجیتالی و الكترونیكی ـ به شكلی كه در بالا تاكید شد ـ را با هم تركیب می كند و بطور عمده با اهداف حفاظت دیجیتالی پروژه سدارز همگام است.

---