هنرهای دستی

هنرهای دستی از هنگام خلقت بشر وابسته به شرایط طبیعت بوجود آمده است به منظور بر آورده کردن احتیاجات انسانها از قبیل پوشش , حفاظت و غیره

هنرهای دستی از هنگام خلقت بشر وابسته به شرایط طبیعت بوجود آمده است . به منظور بر آورده کردن احتیاجات انسانها از قبیل پوشش ، حفاظت و غیره .

نمونه های اولیه آن بوجود آمده و بمرور زمان توسعه یافته و با توجه به شرایط محیط تغییراتی در صنایع دستی ایجاد گردیده و با توجه به خصوصیاتی مانند احساسات ، پسندهای هنری و فرهنگی اجتماع ، انعکاس یافته و نام ‹‹ سنتی ›› بخود گرفته است .

هنرهای دستی سنتی ترکیه ، ارزشهای مخصوص خود را با میراث فرهنگی تمدنهای مختلف که هزاران سال از تاریخ آناتومی بجای مانده را در آمیخته و یک غنای رنگارنگی تشکیل داده است .

هنرهای دستی سنتی ترکیه را منی توان به قالی بافی ، زیلو بافی ، گلیم بافی ، جاجیم و گبه بافی ، پارچه بافی ، ساخت ادوات تحریری ، چینی سازی ، سرامیک ، دیگ گلی ، کار دستی ، گلدوزی ، زر بافی ، عملیات ریزه کاری ، کنده کاری ، کارهای دستی چرم ، ساخت آلات موسیقی ، کارهای سنگی ، مسگری ، سبد سازی ، سفالگری ، پالان دوزی ، کارهای معدنی ، نمد سازی ، بافندگی ، کارهای روی چوب ( منبت کاری ) و ارابه سازی تقسیم کرد .

مواد اولیه بافندگیها از هنرهای دستی سنتی کشورمان را ، پشم ، پرز ، پنبه ، مو و ابریشم تشکیل می دهد .

بدین صورت مواد اولیه را بوسیله بافتن ، ریسندگی و یا با راههای دیگری بصورت نخ در آورده و یا الیاف ها را با متدهای مختلف مثل فشردگی و غیره بهمدیگر وصل کرده و با بدست آوردن مجموعه ای هر گونه جنسی مثل ، پارچه ، بافتنی ، قالی ، گلیم ، زیلو ، جاجیم ، نمد و غیره تولید می نمایند .

اشیاء بافتنی در آناتوملی از زمانهای بسیار قدیم مرسوم و در بیشتر مناطق به عنوان منبع در آمد خانواده ها بوده و این صنایع دستی هنوز هم ادامه دارد .

سوزن کاری و تزیین که نمونه های ظریف هنرهای دستی مارا تشکیل می دهد علاوه بر اهداف تزیینی به مفهوم یک وسیله ارتباطی نیز مورد استفاده قرار می گیرد . امروزه در آناتولی سوزن کاریها و یا تزیینات حاشیه ای و یا اینکه طرح یک اثر نمونه ای که به وسیله قلاب ، ماسوره ، سوزن ، و سنجاق و غیره انجام پذیرفته در راستای وسیله مورد استفاده و با توجه به فنون آنها نامگذاری می شوند . اینها ، به ترتیب عبارتند از :‌سوزن ، قلاب ، ماسوره ، سنجاق ، غوزه ، پشم ، موم ،‌منجوق و تکه های پارچه . اینها هنوز هم در شهرهایی مثل کاستامونو ، قونیه ، الازیغ بورسا ،‌بتیلیس ، قاضی آنتپ، ازمیر ، انکارا ، بولو ، قهرمان ماراش ، آیدین ، ایچل ، توکات ، کوتاهیا ، بطوروسیمی انجام می گیرد اما رفته رفته اهمیت قدیمی خود را از دست داده و موجودیت خود را فقط در صندوقهای جهیزیه حفظ می کند . در کنار سوزن کاریمان که همراه لباس سنتی مورد استفاده قرار می گیرد در زینت آلاتی مثل انگشتر ، سنجاق سینه و غیره جلب توجه کرده و شامل تمام لباس ها و جواهرات و غیره می باشد .

تمامی تمدنهائی که از قدیم در آناتولی بوده اند اثرهای هنری بوسیله سنگهای قیمتی و یا فلز و سنگ و یا بطور جداگانه تولید شده است . مهمترین متدهای متغیر که همراه با سلجوقیان رواج پیدا کرده زینت آلات ترکمنی است . در دوران امپراطوری عثمانی ، بموازات توسعه امپراطوری ساخت جواهر آلات نیز رونق یافته و اهمیت پیدا کرده است .

در آناتولی در عصر برنز ، مس و قلع ترکیب و در دوران بعد از تولید برنز روی فلزهائی مثل مس ، طلا و نقره نیز با متد کوبیدن و ریخته گری کار شده است .

مس بیشتر از فلزهای دیگر مورد استفاده قرار گرفته است . کار بر روی فلزها با روشهائی مثل کوبیدن ، سیم کاری ، حکاکی ، قلمکاری ، کار با چکش ، زرگری ،‌نقره کاری و غیره انجام می پذیرد . علاوه بر مس هنرهای دستی با فلزهائی چون برنج ، طلا و نقره امروزه با ظرفیت بالا و طرحهای گوناگون در حال تولید است . مس که امروزه بیشترین موارد استفاده را دارد بوسیله قلع سفید کاری شده به شکل گسترده ای در ساخت لوازم آشپزخانه مورد استفاده قرار می گیرد . هنر معماری که منشاء آنها بیشتر ساختمانهای مسکونی است با توجه به شرایط جغرافیائی مناطق طراحی شده است . کار بر روی چوب نیز وابسته به معماری مورد بحث در آناتولی در دوران سلجوقیان توسعه یافته و به مرحله مخصوص به خود رسیده است . در دوران سلجوقی و ملوک الطوایفی آثار چوبی بیشتر ، معماریهائی نظیر محراب ، در مسجد و در پوش کمد و مشابه آن ظریف کاری بالائی را بوجود آورده است . این معماری در دوران عثمانی به شکل ساده در آمده و بیشتر اشیاء روزمره مثل سه پایه ، میز کوچک ، آلات تحریریه ، کشو ،‌صندوق ، قاشق ، تخت ، قایق ، رحله و یا آثار معماری مثل پنجره ، کمد ، شیروانی ،‌میزهای کوچک آئینه دار ، میزهای کشودار سقف و لامپای اطاق ، محراب ، منبر ، تابوت یا صندوق قبر ساخته شده است .

چوبهای مورد استفاده در این اثر ها بیشتر از درختان گردو ، سیب ، گلابی ، سدر ، آبنوس و مانند اینها بوده است . اشیاء چوبی که با متدهائی مثل رنگ آمیزی ، کنده کاری ، برجسته کاری ، تراشیدن ، روکش و پختن چوب تولید میشد امروز هم مورد استفاده قرار می گیرد .اینگونه متدها در شهرهائی مانند زونگولداک ، بتیلیس ، قاضی آنتپ، بورسا ، استانبول ، بیک کوز و اردو هنوز هم ادامه دارد و اینگونه آثار بخصوص در استفاده از عصا چوبدستی و مشابه با توجه به ماده اولیه آن ارزش داشته و استفاده ا زاین آثار صدها سال ادامه داشته و در قرن نوزدهم توسعه بیشتری یافته است . قسمتهای دسته عصا و چوبدستی از اشیاء و یا فلزاتی چون نقره ، طلا ،‌استخوان و صدف و قسمت بدنه آنها از چوب درختانی مثل گیلاس ، گردو ، آبنوس ، بامبو و غیره ساخته می شود .

ساختن آلات موسیقی از قدیم تاکنون ادامه دارد . این آلات با استفاده از چوب درختان ، نباتات و پوست ، روده ، موی ، استخوان و شاخهای حیوانات ساخته شده و به صورت سیم دار ، کمان دار ، ضرب و ساز و غیره تقسیم بندی می شوند .

یکی دیگر از شاخه های هنر توسعه یافته وابسته به معماری ، هنر چینی است . چینی توسط سلجوقیان وارد آناتولی شده است . هنرمندان و صنعت کاران سلجوقی دائما هنرهای نقاشی و مجسمه سازی را مورد استفاده قرار داده خصوصا در بوجود آوردن تصاویر حیوانات موفق بوده اند . هنر سرامیک در قرن چهارده در انیرنیک ، قرن پانزده در کوتاهیا و در قرن هفده در چاناک کاله شروع و در این مناطق بارنگ ، نقشه و فرم مخصوص بخود به هنر چینی و سرامیک دوران عثمان الگوی جدیدی را وارد نموده است . هنر چینی و سرامیک ترکیه در بین قرون ۱۹ – ۱۴با خلاقیت فوق العاده خود در سطح دنیا به شهرت رسیده است .

نمونه های بسیار بارز هنر شیشه که از تمدنهای آناتولی بدست آمده است امروزه روشنی بخش توسعه تاریخی شیشه را بوجود آورده است . تزیینات پنجره های شفاف در مدل و فرمهای مختلف در دوران سلجوقی توسعه یافته است .

در دوران امپراطوری عثمانی شهر فتحیه استانبول مرکز هنر شیشه بوده است . کارهای هنر شیشه چشمه بلبل و بیک کوز بعضی از اسلوب و متد هائی هستند که از این دوران تا به امروز رسیده است.

تولید شیشه به عنوان منجوق چشم خوردن ( نظر خوردن )‌اولین بار توسط استادکاران روستای گوره جه از توابع ازمیر در آناتولی تحقق یافته است . امروزه در جای جای مناطق آناتولی منجیق های شیشه ای که منشاء اعتقادی چشم خوردن ( نظر خوردن ) دارد را بوضوح می توان دید . اعتقاد بر این است که با راه ‹‹ نظر ›› دقت نگاهها از یک جاندار به جاندار و مفعول دیگری معطوف می شود . بدین علت منجوق های موصوف به محل قابل رویت جاندار و یا شیئی آویخته می شود .

در معماری سنتی تزیین نمای بیرونی و درونی در کارهای سنگی هم جای مهمی دارد .بیشترین موارد استفاده کارهای سنگی غیر از معماری سنگهای قبور می باشد . متد و روش های منبت کاری ، حک و کنده کاری و کار برجسته روی سنگ انجام می گیرد . عنصرهای مورد استفاده در تزیین اثر های نمونه ای هندسی ، و نباتی همراه با نوشته و نحوه موجودیت در هنرهای نقاشی و مجسمه می باشد . هنرهای مجسمه سازی حیوانی کم می باشد اما در دوران سلجوقی مجسمه های انسان بیشتر دیده می شود .

هنر سبد بافی که از پدران یاد گرفته شده هنوز هم موقعیت و جایگاه خود را از دست نداده است و در حال حاضر نیز از شاخه های نی ، بید و فندق بطریقه بافتن تولید می گردد .

این سبد ها علاوه بر اهداف انتقال اشیاء در دکوراسیون داخل منازل نیز مورد استفاده قرار می گیرد

نمد ، جل و پالان حیوانات بصورت وسیعی در مناطق خشک و بیابانی از طرف کسانیکه به شغل دامداری مشغولند مورد استفاده قرار می گیرد.این گونه وسایل در طول دوران مورد استفاده ، یکی از شاخه های هنر های سنتی را تشکیل داده است . امروزه با صنعتی شدن و تغییرات در شرایط زندگی هنرهای سنتی نیز اهمیت و جایگاه خود را از دست می دهد .

هر ساله از طرف اداره کل هنر های سنتی تحقیقات در استانهای مشخص شده کار بررسی با هنرمندان و صنعتکاران انجام می گیرد ، در این بررسیها اگر نیازی به اسلاید باشد بوسیله ویدئو ضبط می گردد . اینگونه اطلاعات در آرشیو اداره کل ثبت و هر هنرمندی که در این موضوع کار می کند اطلاعات خود را به کارشناسان و دانشجویان انتقال می دهد .

اشیاء تولیدی که در کلکسیون اداره کل قرار دارد با گشایش نمایشگاههای داخل و خارج از کشور به دیگران معرفی و شناسانده می شود . هم چنین در داخل کشور و با حمایت اداره کل با تشکیل نمایشگاههای محل صنایع دستی اسکان شناساندن اشیاء تولیدی و بازاریابی برای تولید کنندگان فراهم می گردد .

هم چنین از طرف اداره کل ، امکان رقابت بوجود آمده و بدین وسیله حمایت از تداوم تولید هنرهای دستی فراهم می گردد .

از طرفی از جانب اداره کل هنرهای دستی هر پنج سال یکبار ‹‹ کنگره جهانی فرهنگ سنتی ›› تشکیل و بیانیه ای در بخش مادی فرهنگ و نیز با تشکیل جلسات علمی مشترک با دانشگاههای مختلف اطلاعیه های تقدیمی بصورت چاپ و نشر منتشر می گردد . هم چنین چاپ کارهای انجام شده در موضوع هنرهای دستی را محقق ساخته بحالت نشر تبدیل می گردد .

http://www.gototurkey.ir