دوشاخه سماور را مستقیما به پریز نزنید

اولین نکته‌ای که در هنگام خرید وسایل برقی مثل چای‌ساز، کتری برقی و سماور که با آب سروکار دارند باید به آن توجه داشت، داشتن نشان استاندارد است.
اما اگر نشان استاندارد نداشت …

اولین نکته‌ای که در هنگام خرید وسایل برقی مثل چای‌ساز، کتری برقی و سماور که با آب سروکار دارند باید به آن توجه داشت، داشتن نشان استاندارد است.

اما اگر نشان استاندارد نداشت یا اینکه خریدار با جزییات استاندارد آشنا نبود، باید دقت کند جاهایی مانند دستگیره‌ها و دسته‌ها عایق باشند. هرچند برخی سماورها و کتری‌های غیراستاندارد وجود دارند که در ظاهر عایق‌کاری شده‏اند، اما این عایق اصولی نبوده و ممکن است مصرف‌کننده را با خطر برق گرفتگی مواجه کند. مثلا ممکن است تنها قسمت روی دستگیره عایق‌کاری شده باشد و فرد موقعی که می‌خواهد دستگیره را بگیرد، دست با پیچ یا قسمت‏های فلزی عایق‌کاری نشده در زیر دستگیره تماس داشته باشد. اگر عایق به شکلی باشد که پیچ از درون آن بیرون نیاید و با دست استفاده‌کننده تماس نداشته باشد، یعنی آن وسیله از ایمنی کافی برخوردار است. نکته دیگر در مورد نقطه و محلی است که پایه روی سینی قرار می‌گیرد. این قسمت نیز هم در سماور و هم در چای‌ساز و کتری برقی چون موتور برقی وجود دارد، لازم است عایق باشد تا اتصال الکتریکی بین بدنه و قسمت برقی و سینی ایجاد نشود. حتی شیر سماور که دسته دارد و فرد با تماس با دست آن را باز و بسته می‌کند نیز باید عایق باشد.

در شرایطی که وسیله برقی روشن باشد، مثلا سماور را روشن کرده‌اند تا آب جوش بیاید یا در حال جوش است یا روی ترموستات است، باید توجه کرد که دست با بدنه فلزی تماس پیدا نکند. البته دست زدن به بدنه فلزی در این حالت مشکلی پیش نمی‌آورد. مشکل زمانی پیش خواهد آمد که بدنه دارای برق باشد. در این شرایط دست زدن به بدنه فلزی خطرناک خواهد بود. نکته دیگر اینکه گاهی اوقات المنت‌های موجود در داخل سماور یا کتری در اثر کم شدن آب یا اتمام آب کمی داغ کرده و به‌نظر می‌رسد که می‌خواهد بسوزد. در این‌گونه موارد اگر ناگهان متوجه شدید که سماور یا کتری یا چای‌ساز خالی و به برق متصل است، بهترین کار این است که ابتدا وسیله را از برق کشیده یا اینکه کلید برق را خاموش کنید تا برق وارد دستگاه نشود و بعد صبر کنید تا سرد شود. آب سرد یا آب گرم بلافاصله در سماور ریختن کار اشتباهی است. ممکن است حتی المنت سماور خالی نسوخته باشد و فقط داغ کرده باشد و با ریختن آب بلافاصله بترکد و خراب شود اما اگر صبر کنید تا المنت سرد شود، به‌گونه‌ای از خرابی المنت پیشگیری می‌کنید. نکته ایمنی دیگری که دوست دارم به آن اشاره کنم اینکه محل ورود سیم برقی که وارد دستگاه برقی می‌شود به هیچ‌وجه نباید با بدنه فلزی دستگاه تماس داشته باشد.

اگر بدنه فلزی را سوراخ کرده‌اند تا سیم را وارد دستگاه کنند و به موتور برقی برسانند، حتما لبه این سوراخ باید با واشرهای عایق پوشانده شده باشد تا اگر روزی سیم در این نقطه دچار آسیب شد، با بدنه تماس پیدا نکند. البته در تمامی دستگاه‌های برقی استاندارد که با آب در تماس هستند، این موضوع خودبه‌خود رعایت شده اما به هر حال توصیه ما این است که مصرف‌کننده نیز چه قبل از خرید و چه بعد از آن حین استفاده به ویژه در وسایلی که عمری از استفاده از آن گذشته است، این مسایل را کنترل کند و همیشه دقت داشته باشد که سیم دستگاه سالم باشد. بهترین کار این است که دوشاخه کتری، چای‌ساز و سماور را مستقیما به پریز برق نزنید. پریز بهتر است یک کلید روشن و خاموش داشته باشد تا وقتی خاموش است دوشاخه را به برق بزنید و بعد با کلید آن را روشن کنید. این ایمن‌ترین راه است اما متاسفانه در ایران بسیار کم رعایت می‌شود و اغلب ما مستقیما دوشاخه را به پریز دارای برق می‌زنیم.

دکتر جواد عدل

دکترای ایمنی در صنایع دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران