از ماست که بر موست

بی اطلاعی از اصول مراقبت از مو باعث می شود موهایمان آسیب ببیند یا بریزد

همه ما هر روز، یا شاید هم یک روز و دو روز در میان، موهای خود را می‌شوییم اما خیلی‌هایمان نمی‌دانیم آیا موها هم به مراقبت‌های خاصی نیاز دارند یا شستن آنها با معمولی‌ترین شامپوهای موجود در بازار کافی است؟ بعضی از ما، انواع شامپوهای گران‌قیمت و خارجی را برای احساس آرامش پس از استحمام امتحان می‌کنیم و خیلی‌های دیگرمان، ترجیح می‌دهیم با همان شامپوهای ساده و قدیمی موهای خود را بشوییم اما نکته مهم اینجاست که آیا این همه شامپو و محصول مراقبت‌کننده از موی موجود در بازار، می‌توانند نقشی در حفظ سلامت و شادابی موها داشته باشند یا صرفا محصولاتی تبلیغاتی و با کاربردهای محدود هستند؟ در «پرونده پوست و مو»ی این شماره، به زیر و بم چگونگی مراقبت از موها و نقش محصولات مراقبت از موی مختلف موجود در بازار می‌پردازیم.

۸ نکته‌ای که باید درباره موهایتان بدانید

دکتر منصور نصیری کاشانی

متخصص پوست، عضو هیات علمی

دانشگاه علوم پزشکی تهران

اگر موهایتان چرب است ...

اگر موهایتان چرب است، حتما از شامپوهای مخصوص موهای چرب استفاده کنید. این شامپوها حاوی ترکیب‌هایی هستند که موها را برای مدت زمان بیشتری بعد از استحمام خشک نگه می‌دارند و دیرتر از حد معمول باعث بازگشت چربی سر و موها پس از شستن آنها می‌شوند. افرادی که حس می‌کنند در فاصله بسیار کوتاهی پس از حمام کردن، دوباره موهایشان چرب می‌شود، باید از شامپوی مخصوص موهای چرب که قدرت چربی‌زدایی بیشتری دارند، کمک بگیرند.

اگر موهایتان خشک است ...

اگر موهایتان خشک است، سراغ شامپوهای معمولی یا قلیایی نروید. این شامپوها باعث کاهش چربی سطح پوست سر و خشک‌تر شدن موها می‌شوند. در مواردی، شامپوهای ۲ در ۱ یا ۳ در ۱ که حاوی ترکیب‌های نرم‌کننده هستند هم می‌توانند برای موهای خشک یا فر مناسب باشند. به‌هر حال،‌ خود افرادی که موهای خشک دارند، بعد از یکی دو بار استفاده از شامپوهای ترکیبی یا ساده خودشان متوجه می‌شوند استفاده از کدام شامپو برای موی آنها مفیدتر است.

اگر موهایتان می‌ریزد ...

برخی کارخانه‌ها ادعا می‌کنند شامپوهایی با اثر ضدریزش موها تولید می‌کنند اما از آنجا که مدت زمان ماندگاری شامپو روی موها چندان طولانی نیست،‌ نمی‌توانیم توقع داشته باشیم ترکیب‌های موجود در آن به‌وسیله پوست سر جذب شود و از ریزش موها پیشگیری کند. از طرف دیگر، شامپوهای ضدریزش، به‌هیچ وجه باعث رشد موهای از دست رفته نمی‌شوند. گروهی از تولیدکنندگان شامپوهای ضدریزش هم مدعی هستند خیس بودن سر و رطوبت هوای حمام،‌ جذب پوستی را بالاتر می‌برد و شامپوهای ضدریزش مو در کوتاه‌مدت تاثیر خواهد داشت اما شواهد علمی چندانی در این مورد وجود ندارد. البته گاهی متخصصان پوست نیز استفاده از شامپوهای ضد ریزش مو را برای افرادی که دچار ریزش مو هستند، تجویز می‌کنند. چون بالاخره این افراد هم باید موهای خود را با یک نوع شامپو بشویند و معمولا شامپوهای ضدریزش، حاوی ترکیباتی مانند کافئین یا سائوپالمتو هستند که اثر ضدریزش آنها در برخی از مقاله‌های علمی به اثبات رسیده است بنابراین حتی اگر تاثیر این شامپوها روی پیشگیری از ریزش موها بسیار اندک و ناچیز باشد، باز هم به نظر می‌رسد استفاده از آنها به شامپوهای معمولی که حاوی مواد ضدریزش مو نیستند، برتری داشته باشد. ضمن اینکه استفاده از شامپوهای ضدریزش‌مو، ضرری برای موها ندارد.

شامپو باعث ریزش مو می‌شود؟

برخی افراد می‌گویند با استفاده از انواع خاصی از شامپوها دچار ریزش مو می‌شوند در حالی که شامپو نمی‌تواند در حالت عادی نقشی در ریزش موها داشته باشد اما ممکن است برخی از انواع شامپوها غیرمسقیم باعث ریزش مو شوند. ممکن است شما موهای خشکی داشته باشید یا موهای خود را مکرر رنگ ‌کنید. اگر از شامپوهای نامناسبی هم برای شستن موها استفاده کنید، باعث خشک و شکننده‌تر شدن ساقه آنها خواهید شد. در این صورت و به‌دلیل شکنندگی ساقه موها، ‌حجمی از آنها در اثر شکستن می‌ریزد و امکان دارد گمان کنید که دچار ریزش مو شده‌اید. به‌همین دلیل به افرادی با موهای رنگ‌شده، توصیه می‌کنیم از شامپوهای مخصوص موهای رنگ‌کرده یا شامپوهای مخصوص موهای خشک استفاده کنند.

شامپویمان را عوض کنیم؟

خیلی از افراد دوست دارند بدانند نیازی به تعویض دوره‌ای شامپو وجود دارد؟ بهتر است بدانید استفاده طولانی‌مدت از انواع خاص شامپوها به سازگاری پوست سر و موها با آن بستگی دارد. مثلا اگر به دلیل ابتلا به شوره سر با انواع خاصی از شامپوهای ضد شوره سرتان را می‌شویید و نتیجه خوبی هم می‌گیرید، می‌توانید استفاده از آن را تا سال‌ها ادامه دهید. درواقع، اگر حس می‌کنید شامپو اثربخشی لازم را دارد، موهایتان را نرم و درخشان نگه‌می‌دارد و پوست سرتان با استفاده از آن دچار خارش نمی‌شود، می‌توانید حتی تا آخر عمر هم بدون دغدغه از آن استفاده کنید. هرگز فراموش نکنید که ارزان یا گران‌قیمت بودن شامپو، دلیلی بر بالاتر یا پایین‌تر بودن کیفیت آن و بهتر یا بدتر بودنش نیست و همه چیز به سازگاری موها و پوست سر با محصول بستگی دارد.

موی بچه‌ها هم مراقبت می‌خواهد؟

وضعیت موهای بچه‌ها در دوره‌های مختلف، شرایط متفاوتی دارد. مثلا در سر بیشتر بچه‌های شیرخوار، دلمه‌هایی وجود دارد که باعث نگرانی والدین می‌شود اما این دلمه‌ها که به «کلاه گهواره» معروف هستند، به مراقبت خاصی نیاز ندارند و شستشوی ساده سر نوزاد با شامپوهای مخصوص کودکان در کنار چرب کردن پوست سر با روغن زیتون می‌تواند به‌مرور زمان باعث از بین رفتن آنها شود. زمانی که بچه‌ها به سن مهدکودک می‌رسند، امکان ایجاد شپش سر در موهای آنها در اثر رفتن به مهدهای کودک به‌وجود می‌آید. این مشکل، نه‌تنها در ایران بلکه در تمام دنیا وجود دارد و می‌توان در همان روزهای اول و با استفاده از شامپوهای مخصوص، بچه‌ها را از شر شپش‌های سر خلاص کرد. نکته بسیار مهم اینکه موهای تمام بچه‌ها باید به دلیل سست و نازک بودن،‌ با شامپوهای بچه که قلیایی نیستند، شسته شوند تا پوست سر و موهای ظریف آنها آسیبی در اثر شستشو نبینند.

مراقبت از موها در دوران بلوغ

معمولا به‌دلیل تغییرات هورمونی که در دوران بلوغ رخ می‌دهند، امکان چرب و شوره‌ای شدن موهای سر نوجوان‌های تازه به بلوغ‌ رسیده هم وجود دارد. به‌همین دلیل در بیشتر موارد، استفاده از شامپوهای ضدشوره و شامپوهای مخصوص موهای چرب، به نوجوان‌ها توصیه می‌شود. ضمن اینکه معمولا بیشتر افراد در دوران بلوغ، درجاتی از ریزش مو را هم تجربه می‌کنند. این نوع ریزش مو که بیشتر در خط رویش موها اتفاق می‌افتد، نوعی روند تکاملی بدن است و به‌شکل گرفتن صورت فرد و درآمدن چهره او از حالت کودکی کمک بسیار زیادی می‌کند. با این حال، اگر ریزش مویی که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد، الگوی خاصی داشته باشد و مثلا قسمت‌های بالای سر پسرهای نوجوان را درگیر کند، احتمال وجود زمینه ریزش موی ارثی مطرح می‌شود و فرد باید هرچه سریع‌تر درمان‌های لازم را برای پیشگیری از ریزش بیشتر آغاز کند.

چند روز یکبار موهایمان را بشوییم؟

برخی افراد عادت دارند روزانه و حتی گاهی ۲ بار در روز موهایشان را بشویند. با این کار،‌ هم چربی سطح پوست خود را از بین می‌برند و هم باعث خشک شدن ساقه موها می‌شوند. شستن مکرر موها باعث ریزش آنها نمی‌شود اما بهتر است برای حفظ چربی پوست سر و پیشگیری از شکننده شدن ساقه موها، موهای خود را یک روز در میان بشویید. ضمن اینکه چربی پوست، نباید در یک نقطه مرکزی از سر متمرکز شود و باید با کمک شانه زدن موها، روی تمام قسمت‌های مو از ریشه تا ساقه پخش شود. از طرف دیگر، باید حواستان باشد که از مالش شدید موها هنگام شستن یا خشک کردن آنها خودداری کنید تا آسیبی به ریشه و ساقه آنها نرسانید.

ماسک مو به درد چه کسانی می‌خورد؟

دکتر سیدحسین طباطبایی

متخصص پوست، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

برخی افراد عادت به استفاده مداوم از ماسک‌ها و سرم‌های مو دارند در حالی‌که ضرورتی به استفاده از این محصولات برای تمام افراد با جنس‌های مختلف مو وجود ندارد. ماسک‌ها و سرم‌های مو،‌ بیشتر به درد کسانی می‌خورد که ساقه موهای آنها در حالت عادی، بسیار خشک و شکننده است یا در اثر رنگ‌کردن‌های مداوم و‌ استفاده مکرر از اتوی مو و سشوار، زمینه خشکی شدید موهای خود را فراهم کرده‌اند. این افراد، به‌دلیل از دست دادن یا کاهش کراتین یا رطوبت سطح موهای خود، با خشکی و شکنندگی بیش از حد موها مواجه خواهند شد و به استفاده از محصولاتی برای حل این مشکل نیاز ‌خواهند داشت. به‌همین دلیل می‌توانند پس از استحمام، موهای خود را آرام با ماسک‌ها یا سرم‌های مو ماساژ بدهند تا لطافت و نرمی را به موهای خود برگردانند اما نیازی به استفاده از چنین محصولاتی برای افرادی با موهای معمولی یا چرب وجود ندارد.

چرا موی بعضی‌ها بو می‌دهد؟

دکتر امیرهوشنگ احسانی

متخصص پوست، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

برخی والدین از اینکه موهای فرزند آنها بیش از اندازه بو می‌دهد، ابراز ناراحتی می‌کنند. بو دادن بیش از اندازه موها که مشکل چندان شایعی هم نیست،‌ معمولا بعد از رسیدن به سن بلوغ و به‌دلیل تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد اما در مواردی هم ممکن است بچه‌ها قبل از سن بلوغ هم به این مشکل مبتلا شوند. علت بو دادن موی بچه‌ها یا نوجوان‌های تازه به بلوغ‌رسیده، این است که یک عامل قارچی روی پوست آنها سوار است و این عامل قارچی، علاوه بر پوسته کردن پوست سر، باعث تجزیه عرق و ایجاد بوی بد در موها و کف سر می‌شود. به‌همین دلیل به والدینی که فرزندان آنها به این مشکل مبتلاست، توصیه می‌شود حتما با مراجعه به پزشک متخصص پوست، درمان‌های شامپویی خاص را برای رفع این مشکل آغاز کنند. متاسفانه راهی برای پیشگیری از ایجاد این ناراحتی وجود ندارد و همان استفاده از شامپوهای مخصوص می‌تواند تا اندازه زیادی به از بین رفتن بوی شدید و ناخوشایند موها کمک کند. ضمن اینکه حتی همین شامپوهای مخصوص هم، تا حد زیادی به کنترل بیماری کمک می‌کنند و نوعی درمان قطعی محسوب نمی‌شوند. بهتر است بدانید که معمولا مشکل بوی نامطلوب موها به دلایلی که عنوان شد، با افزایش سن بهتر می‌شود و حتی امکان از بین رفتن آن هم وجود خواهد داشت. با این حال،‌ بهتر است کودکان و نوجوان‌هایی که از بوی شدید و نامطلوب موهای خود ناراحت هستند،‌ مرتب آنها را بشویند تا مشکل آنها با کثیف و چرب شدن سر و موهایشان تشدید نشود.

ندا احمدلو