دستورالعمل نگهداری , مصرف شیر در مدارس

طبق بررسیهای انجام شده توسط FAO , WHO پیشنهاد شده است که ۵۰ درصد از کل مصرف پروتئین روزانه یک فرد پروتئین حیوانی باشد

● ارزش غذایی شیر :

طبق بررسیهای انجام شده توسط FAO , WHO پیشنهاد شده است که ۵۰ درصد از کل مصرف پروتئین روزانه یک فرد پروتئین حیوانی باشد . مهمترین منابع تامین پروتئین حیوانی عبارتند از :

۱) گوشت ،

۲) ماهی ،

۳) تخم مرغ

۴) شیر و فراورده های آن .

بشر از هزاران سال پیش متوجه شد که شیر به موجب آنکه غذایی است تقریبا کامل و کلیه عناصر لازم را به صورت متعادل دارا می باشد و نظر به ارزش تغذیه ای بالای آن می تواند از این فراورده با ارزش به عنوان غذا ، نه تنها برای کودکان ، بلکه برای بزرگسالان نیز استفاده نماید .

● شیر استریل :

عملیات فرا رما فرایند پیوسته ای است که برای بالا بردن زمان نگهداری فرآورده های غذایی مایع و استفاده از حرارت بالا ۱۵۰ - ۱۳۵ سلسیوس در مدت زمان کوتاه ۵ - ۲ ثانیه و سپس سرد کردن سریع آن انجام می گیرد ، که این روش باعث قابلیت نگهداری طولانی شیر می شود . این فرایند باید حداقل تاثیر را روی طعم و بوی محصول ایجاد نماید .

● شیر پاستوریزه :

در تهیه شیر پاستوریزه کلیه میکروبهای بیماریزا و غیر اسپودار آن نابود و تعداد میکروبهای غیر بیماریزا در آن به حداقل رسیدهو حداقل تغییرات در ترکیب آن حاصل می شود ، عمر شیر پاستوریزه محدود و کوتاه بوده و باید در شرایط مناسب نگهداری شود .

● شرایط نگهداری شیر در مدارس :

جهت تحویل و نگهداری شیر در مدارس ضروری است به موارد اعلام شده توجه شود .

۱) در نظر گرفتن محلی مناسب جهت قرار دادن شیرهای تحویلی بطوریکه :

کف ، دیوار ، سقف انبار قابل نظافت و شستشو بوده و پنجره ها و شیشه ها سالم و مجهز به توری و دارای سیستم تهویه مناسب باشد .

۲) کلیه بسته های شیر باید بر روی پالت و با ارتفاع مناسب ( حداقل ۱۵ سانت از کف انبار ) چیده شوند .

۳) رطوبت انبار ۷۰ و دمای آن بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد .

۴) پالتها حدود ۵۰ سانتیمتر از دیوار جهت امکان عبور و نظافت قرار داده شوند .

۵) بسته های شیر حداکثر تا ۴ ردیف بر روی هم قرار داده شوند .

۶) شیر پاستوریزه تا زمان مصرف باید در یخچال ۴ درجه سلسیوس و شیر استریلیزه در انبار با شرایط فوق الذکر نگهداری شود .

۷) ضروری است محل نگهداری شیر استریلیزه از تابش نور خورشید در امان باشد .

۸) از قرار دادن شیر استریلیزه در محیط گرم خودداری شود .

۹) ممانعت و جلوگیری از آسیب فیزیکی بر روی بسته ها .

۱۰) از روشهای مناسب جهت کنترل آفات و نظافت انبارها استفاده شود .

۱۱) از قرار دادن هر گونه وسائلغیر ضروری در داخل انبار خودداری نمایند .

۱۲) استقرار شیرها بر اساس قانون تقدم و تاخر قرار داده شود . ( بسته های شیر که زودتر وارد انبار شده زودتر خارج و مصرف گردد )

● کنترل شیر تحویلی :

شیر پس از تحویل و قرار دادن در یخچال و یا انبار باید قبل از توزیع در بین دانش آموزان توسط مربی بهداشت مورد بررسی قرار گرفته و پس از تایید دستور مصرف آن صادر گردد .

▪ کنترل تاریخ تولید و انقضاء :

نی های مصرفی باید دارای پوشش ثانویه باشند در غیر اینصورت بهتر است از تحویل نی های فاقد پوشش خودداری شود .

بسته های دارای نشتی یا معیوب از بسته های سالم جدا گردند .

بهتر است قبل از توزیع شیر ابتدا چند بسته به طور راندم انتخاب و جهت حصول اطمینان از عدم تغییر کیفی مانند دلمه شدن ، بریده بودن شیر ، بادکردگی ، تغییر بو و رنگ مورد بررسی و تست ارگانولپتیک ( قسمت چشایی ) قرار گیرد .

● آموزش دانش آموزان :

▪ ضروری است موارد زیر توسط مربی بهداشت به دانش آموزان آموزش داده شود .

▪ دانش آموزان برای خوردن شیر از نی های دارای پوشش استفاده نماید در غیر اینصورت از لیوان کاملا تمیز و بهداشتی یکبار مصرف استفاده شود .

▪ از باز کردن شیر با وسائل آلوده خودداری کنند .

▪ آموزش دانش آموزان در رابطه با مصرف شیر بطوری که در صورت مشاهده بو ، رنگ نا مناسب و بریدگی و دلمه شدن و بادکردگی غیرطبیعی بلافاصله مراتب را به مربی بهداشت اعلام نمایند .

▪ به دانش آموزان مزایای استفاده از شیر و همچنین تاکید بر مصرف شیر بلافاصله پس از تحویل آموزش داده شود .

▪ به دانش آموزان آموزش داده شود که قبل از مصرف شیر دستهای خود را با آب و صابون بشویند .

▪ لازم است تاکید شود بسته های خالی شیر پس از مصرف در سطل زباله جمع آوری شوند .

دکتر مینا قره گوز لو

کارشناس مسئول مواد غذایی و بهداشتی