علت افزایش سزارین، درست یا غلط؟

آمارها حکايت از گرايش بالاي زنان به عمل سزارين دارد که اين تمايل باعث شده آمار سزارين در ايران رکورد جهاني را براي کشورمان به ثبت برساند به طوري که در دنيا رتبه اول را کسب کرده ايم و اين پديده ، خوشايند جامعه ايراني نيست.در حال حاضر از کل زايمان‌هاي انجام شده حدود 54 درصد به صورت سزارين است در حالي که از نظر سازمان بهداشت جهاني اين ميزان بايد حدود 25 درصد باشد.
دکتر مريم کاشانيان،مدير گروه زنان دانشگاه علوم پزشکي ايران در خصوص آمار بالاي عمل سزارين در کشور ميگويد:"شايد در اين خصوص دومين کشور دنيا پس از برزيل باشيم. وي معتقد است:"يکي از مسائلي که به افزايش سزارين منجر شده مداخلاتي است که بدون علت علمي در سير زايمان طبيعي انجام مي‌شود و عملاً اين مداخلات باعث شد که محيط زايمان براي زنان خشن، نامأنوس، دردآور، رنج‌آور و اذيت‌کننده باشد.اين عوامل باعث شد زنان سزارين را به زايمان طبيعي ترجيح دهند و به تدريج محيط زايمان فرسوده‌کننده شد بنابراين به مرور زمان زنان سزارين را ترجيح دادند.سزارين يک عمل جراحي با برنامه است و بسياري از زنان شاغل ترجيح مي‌دادند در يک روز و ساعت خاصي سزارين شوند و پزشکان نيز ترجيح مي‌دادند با برنامه خودشان تنظيم کنند، بنابراين همه اين شرايط باعث شد که سزارين در جامعه ترويج يابد.اکنون ما بايد سعي کنيم اين مسائل را برعکس کنيم تا بتوانيم ميزان زايمان طبيعي را افزايش دهيم.سزارين جراحي بزرگي است که مشکلاتي مانند عوارض بيهوشي، ميزان خونريزي بيشتر، عفونت بيشتر و احتمال چسبندگي را دارد اما زايمان طبيعي اين عوارض را ندارد".تب عمل سزارين در ايران در حالي رو به افزايش است که نتايج مطالعات در انگلستان نشان داده خطر مرگ مادر ناشي از زايمان سزارين سه برابر بيشتر از زايمان طبيعي
است.شکافتن شکم و ايجاد يک برش بر روي رحم زن باردار به منظور خارج کردن جنين را سزارين مي نامند. اين عمل برخلاف تصور عموم افراد، سلامت مادر را بيشتر در معرض خطر قرار مي دهد. متاسفانه برخي از پزشکان نيز به منظور درآمد بيشتر، مادران را به سمت سزارين سوق مي دهند و قريب به اتفاق
زايمان هاي بيمارستان هاي خصوصي به روش سزارين است.به گفته متخصصان،مادر سزاريني که دو فرزند دارد، براي به دنيا آوردن فرزند سومش به روش سزارين با خطراتي مانند خونريزي، چسبندگي جفت و هزاران مشکل بيهوشي مواجه مي‌شود که اين امر هم مي‌تواند براي آينده کشور خطرناک باشد. اين درحاليست که مادري که طبيعي زايمان کرده باشد اين چنين محدوديت‌هايي را نخواهد داشت. اميدواريم به اين سمت حرکت کنيم و طوري نباشد که عنوان شود ايران از نظر سزارين از رتبه دوم در دنيا برخوردار است.
دکتر ناهيد خداکرمي رئيس انجمن علمي مامايي ايران معتقد است:"بارداري و همچنين تولد پروسه‌اي فيزيولوژيک است و از نظر اخلاقي، شرعي و علمي تمام مستندات مبني بر آن است که اجازه دهيم نوزاد با علايم زايماني به دنيا آيد نه اينکه به صورت انتخابي، مادر براي زايمان خود مراجعه کند. تمام مراحل زايمان بايد بر اساس طبيعت بارداري پيش رود. نگراني ما آن است که با ادامه روند رو به رشد زايمان‌ها به روش سزارين، در آينده شاهد نسل بيمار باشيم؛ چرا که نوزاداني که با روش سزارين انتخابي به دنيا مي‌آيند 50 درصد بيشتر به آسم، 20 درصد بيشتر به ديابت و 50 درصد بيشتر به چاقي مبتلا مي‌شوند.اکنون که سياست افزايش جمعيت در کشور برقرار است و بايد جمعيت جوان افزايش يابد، لازم است توجه مسئولان بهداشتي کشور بيشتر بر حرفه مامايي و ترويج زايمان طبيعي استوار باشد.از مسئولان جديد وزارت بهداشت مي‌خواهيم که با سپردن امر بارداري و زايمان به ماما و حمايت بيمه‌ها از اين حرفه، اجازه ندهند اين امر بيش از اين آسيب‌زا شود".گزارش هاي سازمان بهداشت جهاني، ميزان مطلوب سزارين را بين 25 تا 30 در صد از کل زايمان ها مي دانند که در ايران اين شاخص در کل کشور 60 در صد و در برخي نقاط شهري اين ميزان به 80 در صد مي رسد اين در حالي است که بنابر تحقيقات صورت گرفته تنها 15 در صد از اين آمار به دلايل پزشکي است.اين نرخ در اروپا بين 10 تا 30 در صد است .در سوئد 80 در صد زايمان هاي طبيعي در منزل و به وسيله ماما انجام مي شود. در ايرلند 85 در صد زايمان ها به طور طبيعي است و امارات متحده نيز با 89 در صد زايمان طبيعي، پرچمدار اين موضوع است.بر خلاف کشورهاي داراي طب پيشرفته که به ارزش زايمان طبيعي پي برده اند متاسفانه در ايران اين فرهنگ جا نيافتاده است و سطح آگاهي
خانواده ها در تشخيص معايب و محاسن علم نوين پزشکي پايين است. در کشور ما سزارين تبديل به نوعي مد و پرستيژ شده است به طوري که ‌‌به گفته رئيس انجمن مامايي، ايران در سال 2008 رتبه دوم جهاني در زمينه سزارين را داشته اما اکنون به پله نخست جهان صعود کرده است.البته نبايد از اين نکته غافل شد که عمل سزارين براي شرايط خاص کاربرد دارد و اين شرايط توسط پزشک متخصص تشخيص داده مي شود.اشرف آل ياسين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران دراين باره مي گويد:"اگر جنين رشد کافي نداشته، بزرگ يا شرايط حياتي براي مادر و او ايجاب کند که با روش سزارين به دنيا بيايد از اين روش استفاده مي‌کنيم از طرفي زناني که فشار خون بالايي دارند بايد سزارين شوند چرا که اين بيماري زمينه‌اي موجب تشنج، کما و حتي مرگ مادر مي‌شود همچنين مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي در صورتي که سزارين نشوند ممکن است دچار نارسايي قلبي شوند.گاهي عدم سزارين موجب کمبود اکسيژن مي‌شود بنابراين در اين مواقع بايد از اين روش استفاده کنيم همچنين دفع مدفوع در رحم مادر از سوي جنين مي‌تواند خطرناک باشد بنابراين در اين موارد نيز سزارين توصيه مي‌شود.در مواقعي که مادر در اتاق زايمان درد مي‌کشد اما صداي قلب جنين افت پيدا کرده و نشان‌دهنده کمبود اکسيژن است نيز بايد از سزارين استفاده کرد".اما همانطور که اشاره شد اين عمل براي موارد خاص است و خارج از اين موارد خاص اصرار بر انجام عمل سزارين توجيهي ندارد. زايمان طبيعي و فيزيولوژيک موجب مي‌شود تا بلافاصله بعد از زايمان درد مادر از بين برود و او قادر به شيردهي باشد همچنين انجام زايمان طبيعي عارضه‌اي مانند اختلالات ادراري در بر ندارد همچنين زايمان طبيعي بدون ايجاد شکاف روي شکم و رحم مادر است.شکافي که موقع سزارين روي رحم ايجاد مي‌شود ممکن است در زايمان بعدي موجب چسبيدن جفت به شکاف شود که مي‌تواند جفت سر راهي را در بر داشته باشد. معمولاً نوزاد زناني که دچار اين عارضه مي‌شوند پس از به دنيا آمدن براي مدت طولاني در NICU يا بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان نگهداري مي‌شوند.همچنين گاهي جفت سر راهي به بافت رحم تهاجم پيدا مي‌‌کند و گاهي هم به داخل مثانه مي‌رود.همچنين ممکن است حين سزارين فرد دچار خونريزي شده و ناچار به گرفتن 10 واحد خون شود که جراح زنان معمولاً ناچار به در آوردن رحم اين افراد مي‌شود.با توجه مزيت هاي زايمان طبيعي و مضراتي که عمل سزارين دارد سوال اين است که چرا بسياري از زنان جامعه ما علاقمند به انجام عمل سزارين هستند؟
يکي از دلايل زنان براي عدم زايمان طبيعي ترس از درد است. اين ترس موجب مي‌شود تا زناني که موارد مناسبي براي زايمان طبيعي هستند نيز به سزارين روي بياورد.وزارت بهداشت که مجري طرح تحول سلامت است و يکي از برنامه‌هاي اين طرح ترويج زايمان طبيعي است بايد اتاق‌هاي زايمان را استاندارد کنند. اين استانداردسازي بايد به گونه‌اي باشد که در هر اتاق يک نفر زايمان کند و مادر يا همسر او کنارش باشد از طرفي استفاده از بي‌حسي موجب مي‌شود تا زنان زايمان بدون درد داشته باشند.در حال حاضر جوي در جامعه عليه متخصصان زنان و زايمان حاکم است و آنها را مسببان سزارين مي‌دانند اين در حالي است که متخصصان زنان و زايمان، زايمان طبيعي را ترجيح مي‌دهند اما اين مراجعان هستند که به خاطر درد ناشي از زايمان طبيعي به سزارين تمايل دارند.اين در حالي است که مهم‌ترين دغدغه هر پدر و مادري بايد سلامت فرزند باشد. متاسفانه گاها مادران از درد زايمان صحبت مي‌کنند درحالي که سلامت نوزاد از اهميت بالايي برخوردار است.در هر حال در اين زمينه هم مي‌توان به روش‌هاي زايمان بي‌درد دارويي و غيردارويي اشاره کرد که مادران مي‌توانند از اين روش‌ها براي انجام زايمان خود استفاده کنند.مادران همچنين مي‌توانند در کلاس‌هاي آمادگي دوران بارداري شرکت کنند. اين کلاس‌ها حدود هشت جلسه است و مادران تکنيک‌هايي را فرا مي‌گيرند که مي‌توانند زايمان کم درد و خوشايندي داشته باشند.يکي از علت‌هاي عدم افزايش زايمان طبيعي اين است که در توزيع و پرداخت به ماما‌ها تاخير ايجاد شده و اين تاخير احساس تبعيض و بي‌انگيزگي را در ماماها ايجاد کرده است. علت ديگر نيز عدم اصلاح نظام شبکه و بهداشت کشور است. اگر ما نظام شبکه و بهداشت خود را اصلاح نکنيم و به رايگان کردن زايمان طبيعي بسنده کنيم، باز هم موفق به افزايش آن نخواهيم شد. نکته ديگر اينکه با وجود اينکه ماماها يکي از عوامل موثر در حمايت از طرح تحول سلامت بودند و جامعه مامايي براي موفقيت اجراي اين طرح تلاش زيادي انجام داده است، اما متاسفانه تبعيض‌هاي موجود براي ماماها همچنان آزاردهنده است.متاسفانه رغبت خانواده هاي ايراني علي رغم مزيت هاي بيشمار زايمان طبيعي براي مادر و فرزند و عوارض زياد سزارين، به عمل جراحي بيش تر است . اميدواريم مسئولين و مخصوصاً وزارت بهداشت سياست‌هاي جديدي را در پيش بگيرند تا مادران آينده؛ با افتخار بگويند که فرزند من را يک ماما به دنيا آورده است. سقوط جمعيتي و پير شدن جمعيت ايران لزوم فرهنگ سازي زايمان طبيعي را بيش از پيش مهم مي سازد، چرا که مادراني که زايمان خود را به تيغ جراحي مي سپارند نهايتا مي توانند 2 فرزند را باردار شوند.اوج عظمت تولد در هنگام پايان بارداري، عبور جنين از کانال زايمان است که بايد
خود به خود اتفاق افتد. هنگام عبور جنين از کانال زايمان، جنين حرکاتي را از خود نشان مي‌دهد که واقعاً شکوه خلقت است و اگر اين مسئله را نيز از جنين دريغ کنيم باز مقطعي از زندگي را از او گرفته‌ايم. از وقتي که علائم زايمان آغاز مي‌شود تا هنگام تولد که گاهي تا 20 ساعت هم زمان مي‌برد؛ (ميانگين بين 8 تا 20 ساعت طول مي‌کشد)، اگر مادر را بدون دليل به اتاق عمل ببريم و نوزاد را به دنيا آوريم؛ يعني آن 20 ساعت را از او گرفته‌ايم که با اين امر بار اخلاقي و حقوقي ناشناخته‌اي بر گردن ما نهاده خواهد شد.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «زندگی با کودک» و «سلامت زنان» در اختیار شما قرار می‌دهد.