شیعه شناسی ضرورت ها و رسالت ها

خدا را شكر می كنم كه در عصری زندگی می كنیم و در شرایطی كه زمینه رشد معرفت نسبت به حقایق اسلام و حقایق تشیع فراهم شده

● تشیع و غربت آن در عصر حاضر

خدا را شكر می كنم كه در عصری زندگی می كنیم و در شرایطی كه زمینه رشد معرفت نسبت به حقایق اسلام و حقایق تشیع فراهم شده و بخصوص در این كشور اهل بیت ـ علیهم السلام ـ به بركت فداكاری های علمای بزرگ, به ویژه رهبر عظیم الشأن, امام راحل ـ رحمه الله علیه ـ, و یاری مردم مخلصی كه جان های پاك خود را برای احیای اسلام و تشیع فدا كرده اند, امكانات بیشتری برای خدمت گزاری به اسلام و تشیع و برخوردار شدن از انوار معارف اهل بیت ـ علیهم السلام ـ بیش از همه جای دنیا فراهم شده است. این نعمتی است كه به هیچ وجه توان ارزیابی آن را نداریم, چه برسد به شكر گزاری اش را.

به گمان بنده, در میان همه ادیان و فرق, هیچ دین و مذهبی غریب تر از مذهب شیعه نیست و در میان رهبران مذاهب ـ به شهادت تاریخ و به شهادت تاریخ شناسان ـ كسی به غربت علی ابن ابی طالب ـ علیه السلام ـ نمی رسد. و شاید این میراثی است كه برای شیعیان باقی خواهد بود تا زمانی كه صاحب امر ظهور بفرمایند و اسلام و تشیع را از غربت نجات دهند. ما در طول این چهارده قرن, كسانی را داشته ایم كه حقیقتاً در عالم نمونه بوده اند. شاید اگر بارزترین آنها را بخواهیم نام ببریم اصحاب سید الشهداء ـ علیه السلام ـ هستند. در میان علما هم بوده اند كسانی كه تمام عمرشان را خالصانه, مخلصانه و سخاوتمندانه در راه شناختن عالم تشیع و ترویج مذهب حق سپری كرده اند و در این راه از هیچ چیز فروگذار ننموده اند.

● تكلیف شیعه در عصر حاضر

به هر حال, ما كه از نعمت معرفت اهل بیت ـ علیهم السلام ـ برخوردار شده ایم و می گوییم: «... أسألُ اللهَ الّذی أكرَمنی بِمعرِفتكم و معرفه اولیائِكم و رَزقَنی البرائه مِن أعدائِكم أن یَجعلنی مَعكم فیِ الدنیا والآخره», در مقابل این نعمت عظیم, كه نصیبمان شده, تكلیف بزرگی هم به گردنمان آمده, و این تناسبی است كه بین نعمت و تكلیف وجود دارد: هر كس نعمتش بیشتر است, تكلیفش هم بیشتر است. شاید در میان مكلفان عالم هیچ كس بارش به اندازه ما سنگین نباشد. ما باید نخست این میراث عظیم را درست بشناسیم, بعد سعی كنیم آن را در زندگی فردی خودمان و سپس در زندگی اجتماعی مان پیاده بكنیم, آن گاه سعی كنیم آن را به جهانیان معرفی نماییم و در نهایت, سعی كنیم آن را در همه عالم به اجرا در آوریم و دست كم مقدمات بعیده اش را فراهم كنیم. این كارها هر كدامش بار بسیار سنگینی است كه اگر مجموعش را حساب كنیم, فكر نمی كنم در عالم تكلیف, باری به این سنگینی وجود داشته باشد.

وقتی تصمیم گرفتیم تشیع را خودمان بهتر بشناسیم تا بعد نوبت به سایر مراحل برسد, وارد یك دریای بیكران می شویم و می بینیم آن قدر ابعاد گسترده ای دارد كه به هر گوشه اش بیندیشیم, از عظمت و وسعت, آن چنان است كه ما را مبهوت می كند. و جای تعجبی نیست؛ زیرا بالاترین رحمت الهی برای انسان ها اسلام است كه خدا برای نجات همه انسان ها تا روز قیامت نازل كرده و حقیقت تشیع چیزی جز اسلام واقعی نیست و اگر اسلام برای سعادت همه انسان ها, در همه مكان ها و در همه زمان ها نازل شده, بار مسئولیتش به دوش حاملان اسلام است كه ما خود را حاملان واقعی آن می دانیم؛ زیرا پیروان اهل بیت ـ علیهم السلام ـ هستیم.

در بخش هایی از معارف اهل بیت ـ علیهم السلام ـ تلاش های چشمگیری شده است, بخصوص در رویارویی با مخالفان و كسانی كه تعمد داشتند نسبت به مذهب شیعه موضع منفی داشته باشند. در مقابل آن ها, انگیزه ای قوی در علما و بزرگان ما به وجود آمده كه تلاش های چشمگیر و خستگی ناپذیری را متحمل شوند. نمونه اش در عصر ما, تلاشی است كه علامه بزرگوار, مرحوم آقای امینی ـ رحمه الله علیه ـ انجام داد. شكَرَ الله سعیه و حَشره مع موالیه . در گذشته هم نظیر این ها بوده و البته با فراهم شدن امكانات جدید برای تحقیق, باید بر این تلاش ها افزوده شود و راه برای تحصیل آیندگان بهتر باز شود. در این زمینه ها هم كسانی مشغول هستند و دعا می كنیم كه خدا بر توفیقات آنها بیفزاید.

ولی ما به بعضی ابعادش كمتر توجه كرده ایم. در اطراف جهان, افراد زیادی بخصوص به ابعاد شیعه شناسی پرداخته اند و مراكزی برای شیعه شناسی در دنیا تأسیس شده كه یكی از مهم ترین آنها در دشمن ترین كشور ها نسبت به اسلام و تشیع وجود دارد و شاید خیلی ها ندانند كه یكی از مراكز بزرگ شیعه شناسی در اسرائیل است, و نیز همه می دانند كه فعالیت های زیادی برای شیعه شناسی در امریكا انجام می گیرد.

ولی خود ما, كه عاشق اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و حامل میراث آنها هستیم, از این فعالیت ها غافلیم. آن ها غیر مستقیم از كارهای ما هم استفاده می كنند, در حالی كه ما كارهایمان پراكنده و بی نظم و بی برنامه و بی سامان است. آن ها با شیطنت هایی كه دارند از میان ما كسانی را انتخاب می كنند و به صورت های گوناگون از آن ها سوء استفاده می كنند. به هرحال, به این بخش كمتر توجه شده كه البته یك بخش نیست, بلكه طیفی از فعالیت هاست.

از بركات برقراری نظام اسلامی در این كشور, تشكیل مجامع و مؤسسات تحقیقاتی است كه زمینه را برای فعالیت محققان فراهم می نماید. متأسفانه كسانی كه باید از این فرصت ها استفاده كنند, بعضی‌هاشان امثال بنده هستند كه هم از لحاظ بضاعت علمی و هم از لحاظ توانایی جسمی و فكری و هم از جهات دیگر بسیار ضعیف و ناتوان هستند. از خدا می خواهیم كه این احسان را خودش اتمام بفرماید؛ برما منت بگذارد كه اشخاصی با انگیزه, پرتلاش, پرانرژی, آگاه و زمان شناس به این مجامع و مؤسسات ملحق شوند و از امكاناتی كه هر چند محدودند, بهره برداری كنند و برای انجام تكلیف سنگینی كه اشاره كردم ـ كه سنگین ترین تكالیف است كه در این زمان بر عهده انسان آمده ـ استفاده كنند. از امثال بنده دیگر گذشته است, ولی عزیزانی كه در سنین جوانی هستند و قدرت بدنی و فكری دارند, باید این فرصت ها را غنیمت بشمارند و با توكل بر خدا و توسل به خود اهل بیت ـ علیهم السلام ـ قدم های برجسته ای در این راه بردارند و دِینی را كه به اسلام و تشیع دارند ادا كنند.

آیه الله مصباح یزدی

---