بازنده بازی اسرائیل یا حزب الله

پس از تهاجم گسترده نیروهای نظامی اسرائیل, از هوا و زمین و دریا به نوار غزه, به بهانه اسارت یك سرباز اسرائیلی توسط یك گروه شبه نظامی فلسطینی و كشتار بی رحمانه مردم غیرنظامی, از زن و مرد, پیر و جوان, قطع خدمات شهری, نظیر آب و برق, تخریب راه های ارتباطی و مراكز شهری, بازداشت نمایندگان مجلس و وزرای كابینه دولت فلسطین, بحران خاورمیانه وارد فاز و مرحله تازه ای شده است

۱- پس از تهاجم گسترده نیروهای نظامی اسرائیل، از هوا و زمین و دریا به نوار غزه، به بهانه اسارت یك سرباز اسرائیلی توسط یك گروه شبه نظامی فلسطینی و كشتار بی رحمانه مردم غیرنظامی، از زن و مرد، پیر و جوان، قطع خدمات شهری، نظیر آب و برق، تخریب راه های ارتباطی و مراكز شهری، بازداشت نمایندگان مجلس و وزرای كابینه دولت فلسطین، بحران خاورمیانه وارد فاز و مرحله تازه ای شده است. دولت اسرائیل به هیچ وجه حاضر به اجرای قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد و عقب نشینی از تمامی سرزمین های اشغالی در جنگ ۱۹۶۷ نیست. از طرف دیگر اسرائیل تحت فشار افكار عمومی مردم جهان و اتفاق نظری كه در مورد اجرای این قطعنامه و تشكیل دولت مستقل فلسطین، به عنوان آخرین و تنها راه حل آن برای بحران خاورمیانه، قرار داد. بنابراین اسرائیل به دنبال بهانه ای است كه بازی را برهم بزند. بر این اساس اسارت سرباز اسرائیلی توسط فلسطینی ها را بهانه ای برای یك حمله گسترده بی تناسب با آن قرار دارد. این كه آیا اقدام نظامی یك گروه فلسطینی و اسارت یك سرباز اسرائیلی تا چه اندازه در راستای منافع كلان مردم و دولت فلسطین است، بحث دیگری است، اما همه شواهد حاكی از آن است كه اسرائیل از مدت ها قبل تدارك چنین حمله ای را می دیده است و منتظر فرصت و بهانه بوده است.

۲ - در حالی كه ارتش سر تا پا مجهز اسرائیل از هوا و زمین و دریا، خون و خرابی در نوار غزه به راه انداخته بود و جهان هم كم و بیش با بی تفاوتی این نسل كشی در غزه را نظاره می كرد، حمله گروهی از رزمندگان حزب الله لبنان به یك پایگاه نظامی اسرائیل در مزرعه شبعا، میان لبنان و سوریه، جبهه جدیدی را گشود. در این حمله دو سرباز اسرائیلی به اسارت نیروهای حزب الله در آمدند و این شد بهانه ای دیگر برای حمله گسترده نظامی اسرائیل به لبنان و تشدید بحران خاورمیانه. البته حزب الله این حركت خود را چنین استدلال می كند كه بعد از جنگی كه در جنوب لبنان میان نیروهای حزب الله و اسرائیل صورت گرفت و منجر به خروج ارتش اسرائیل از اراضی جنوب لبنان شد، قرار بر این بوده است كه اسرائیل اسیران لبنانی را آزاد سازد. اما اسرائیل به بهانه های گوناگون از انجام این تعهد سرباز زده است. از طرف دیگر، آمریكا و همدستانش در شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه ۱۵۵۹ اولاً از دولت سوریه خواستند تا نیروهای نظامی خود را از لبنان خارج سازد و ثانیاً از دولت لبنان خواستند كه حزب الله را خلع سلاح سازد. دولت سوریه تحت فشارهایی نیروهای خود را بعد از دو دهه از لبنان خارج ساخت. اما دولت لبنان حاضر نشد حزب الله را خلع سلاح سازد (شاید هم قادر به انجام آن نبود.) اكثریت مردم و دولت لبنان، حضور حزب الله مسلح در جنوب لبنان را برای حفظ تمامیت ارضی لبنان ضروری می دانند.

۳ - دولت اسرائیل در حمله گسترده خود به لبنان دو خواسته را مطرح ساخته است:

۱ - آزادی دو سرباز اسرائیلی و ۲-خلع سلاح حزب الله. آیا اسرائیل با حمله نظامی خود موفق به تامین این دو خواسته خواهد شد؟ چگونه؟ و اگر نشود چه پیامدهای احتمالی وجود دارد؟

اسرائیل غیر از دو خواسته بالا چندین هدف دیگر را نیز دنبال می كند. اول آن كه دایره بحران و تشنج را از محدوده فلسطین خارج سازد و با افزایش سطح و عمق تشنج، افكار عمومی مردم جهان را از آنچه در غزه و كرانه غربی رود اردن می گذرد منحرف سازد. دوم این كه با بمباران های فراوان و ایجاد تلفات مادی و معنوی به مردم لبنان، دولت و مردم لبنان را علیه حزب الله بشوراند و حمایت های مردمی از حزب الله را كاهش داده و یا قطع كند. اما مشاهدات و گزارش های ناظرین بی طرف همه حاكی از آن است كه چنین چیزی اتفاق نیفتاده است و مردم و دولت لبنان همچنان از حزب الله حمایت می كنند.در شرایط كنونی، به رغم حملات گسترده و سنگین، هیچ علایم و شواهدی وجود ندارد كه حزب الله دو سرباز اسرائیلی را آزاد سازد. چه بسا این دو سرباز در جریان حملات هوایی اسرائیل به مراكز مسكونی و غیره آن كشته شوند. اگر چنین اتفاقی صورت بگیرد دامنه جنگ میان اسرائیل و حزب الله گسترش پیدا خواهد كرد. اما اسرائیل چگونه می خواهد به هدف دیگر خود، یعنی خلع سلاح حزب الله برسد؟

شورای امنیت سازمان ملل و دولت های غربی، به خصوص آمریكا نمی توانند، اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ و خلع سلاح حزب الله را از دولت لبنان بخواهند و یا انتظار داشته باشند دولت لبنان آن را، حتی اگر بتواند، اجرا كند.

زیرا دولت اسرائیل هیچ یك از قطعنامه های سازمان ملل در مورد فلسطین را نپذیرفته و اجرا نكرده است. نه تنها قطعنامه ۲۴۲ و تخلیه سرزمین های اشغالی در جنگ ۱۹۶۷ بلكه آخرین آنها را در مورد دیوار حائل در كرانه غربی رود اردن است نادیده گرفته است. علاوه بر این پیمان های بین المللی (ژنو) با صراحت ادغام سرزمین های اشغال شده در جنگ به سرزمین اصلی توسط ارتش و دولت اشغالگر را به كلی منع می كند.

اما اسرائیل با تخلف آشكار از پیمان های بین المللی بخش هایی از بیت المقدس و غرب رودخانه اردن را به سرزمین اسرائیلی تبدیل كرده است. وقتی اسرائیل زیر بار قطعنامه های سازمان ملل نمی رود، چگونه انتظار دارند كه دولت لبنان قطعنامه مربوط به خلع سلاح حزب الله را اجرا كند. برای دولت لبنان آن هم در شرایط كنونی چنین امكانی وجود ندارد.

یك راه حل غیرممكن دیگر این است كه حزب الله داوطلبانه سلاح ها را بر زمین بگذارد اما هیچ دلیلی وجود ندارد كه حزب الله این كار را بكند! البته رهبری حزب الله بارها اعلام كرده است كه در صورت عادی شدن شرایط در خاورمیانه حاضر است به یك حزب سیاسی تبدیل شود اما چنان شرایطی هنوز در خاورمیانه و لبنان به وجود نیامده است.

راه حل محتمل دیگر این است كه ارتش اسرائیل با ورود به خاك لبنان بخواهد حزب الله را خلع سلاح سا زد. با بمباران های هوایی و دریایی نمی توانند حزب الله را خلع سلاح سازند. بنابراین به نظر می رسد تنها راه در برابر اسرائیل ورود به خاك لبنان است. اما احتمال پیروزی اسرائیل در یك نبرد زمینی با حزب الله بسیار ضعیف است. رهبران اسرائیل با توجه به تجربه جنگ گذشته و خروج اجباری از لبنان چندین بار اشاره كرده اند كه از تجارب گذشته درس ها آموخته اند و نمی خواهند وارد خاك لبنان و درگیر جنگ زمینی با حزب الله شوند. ورود ارتش اسرائیل به لبنان ماهیت جنگ را تغییر می دهد. نیروی نظامی اسرائیل اگرچه مجهز است اما در هر حال یك ارتش كلاسیك است. نیروی نظامی حزب الله در مقایسه با ارتش اسرائیل علی الاصول یك ارتش نامنظم است. ارتش كلاسیك به سرعت می تواند در یك منطقه مثلاً جنوب لبنان وارد شود و پیشروی كند. اما ارتش نامنظم با استفاده از شیوه های جنگ پارتیزانی یا شورشگری، ارتش كلاسیك را زمین گیر می سازد. علاوه بر این جنگ در سرزمین لبنان صورت می گیرد، مردم عادی از حزب الله حمایت می كنند، حزب الله به وضعیت جغرافیایی منطقه به مراتب بیش از ارتش مهاجم آشنایی دارد . جنگ چریكی برای ارتش كلاسیك بسیار گران و پرهزینه است درحالی كه هزینه اش برای ارتش نامنظم به مراتب كمتر است. تحرك ارتش نامنظم به مراتب بیش از ارتش كلاسیك است. اینها و برخی دیگر از عوامل موجب آن خواهد شد كه ارتش اسرائیل در داخل خاك لبنان به گل بنشیند.

۴- اما به نظر می رسد ورود به خاك لبنان تنها گزینه برای دولت اسرائیل است. دولت اسرائیل نمی خواهد آنچه را كه شروع كرده است در وسط كار متوقف سازد. هزینه این توقف برای دولت اسرائیل بسیار سنگین خواهد بود. زیرا در درگیری های اخیر، حزب الله توانسته است با استفاده از انواع موشك هایی كه در دست دارد شهرهای دور و نزدیك اسرائیل را مورد حمله قرار دهد. این حملات علاوه بر تخریب ساختمان ها و پیامدهای اقتصادی سنگین، موجب تزلزل روحیه اسرائیلی ها می شود. ساختار ذهنی و روانی مردم اسرائیل به گونه ای است كه یك جنگ فرسایشی را برنمی تابند. در تمام جنگ های گذشته میان اسرائیل و اعراب، اسرائیل با حملات برق آسا توانسته است ارتش های عربی را متلاشی سازد و به اهداف نظامی- سیاسی خود دست پیدا كند. اما این وقتی است كه جنگ به داخل شهرها و مناطق مسكونی اسرائیل سر ایت نكند و خواب و خوراك و زندگی روزانه مردم را مختل نسازد. اما اگر قرار باشد جنگ فرسایشی و طولانی بشود و نظم و آرامش شهرهای اسرائیل بر هم بخورد در آن صورت میزان توان مقاومت مردم اسرائیل برای طولانی مدت مورد تردید جدی است. این امر می تواند بر افكار عمومی مردم اسرائیل در حمایت از دولت اثرگذار باشد و درایت و فرزانگی سیاست ها و برنامه های دولت و رهبرانشان را مورد سئوال جدی قرار دهند. هنگامی كه در یك انتخابات آزاد و با نظارت بین المللی، حماس اكثریت نمایندگان مجلس را به خود اختصاص داد و دولت را تشكیل داد، برخی از صاحب نظران و تحلیلگران اسرائیل، دولت شارون را به خاطر امتناع از دادن امتیاز بیشتر به محمود عباس ملامت كردند. اكنون هم برخی از صاحب نظران و فعالان سیاسی اسرائیل دولت را به خاطر عدم شناسایی دولت حماس و تماس و مذاكره با آن، مورد ملامت قرار داده اند و معتقدند اسرائیل می بایستی دولت حماس را كه منتخب مردم است به رسمیت می شناخت.

به این ترتیب ادامه جنگ میان حزب الله و اسرائیل، به خصوص اگر حملات موشكی ادامه پیدا كند، در جبهه داخلی اسرائیل اثرات منفی بر جای خواهد گذاشت.

اینكه حزب الله تا چه مدت می تواند حملات موشكی را ادامه دهد روشن نیست. به تعداد موشك های در دسترس بستگی دارد.

دكتر ابراهیم یزدی

---