سبز رادیكال در تهران

فیشر از جمله سیاستمدارانی است كه حاشیه و متن زندگی او در آلمان همواره مورد توجه و جنجالی بوده است با این همه اما, فیشر محبوب ترین چهره سیاسی آلمان در سال های اخیر است

یوشكا فیشر وزیر امور خارجه پیشین آلمان امروز به تهران می آید. فیشر از جمله سیاستمدارانی است كه حاشیه و متن زندگی او در آلمان همواره مورد توجه و جنجالی بوده است. با این همه اما، فیشر محبوب ترین چهره سیاسی آلمان در سال های اخیر است. محبوبیت وی تا حدی است كه حتی هنگامی كه در سال ۲۰۰۱ میلادی به دلیل فعالیت های چپ گرایانه اش در دهه ۷۰ میلادی با بحران جدی مواجه شد، نظرسنجی ها از مردم آلمان نشان داد كه آنان هم چنان خواستار ادامه فعالیت فیشر به عنوان وزیر امور خارجه و معاون صدراعظم در اتحاد سبزها- قرمزها (سبزها و سوسیالیست دموكرات ها) به رهبری گرهارد شرودر صدراعظم وقت آلمان هستند. حتی موضوع ضرب وشتم یك پلیس در تظاهرات خیابانی سال ۱۹۷۳ هم باعث نشد تا محبوبیت این سیاستمدار سبز كاهش یابد. فیشر كه فرزند یك قصاب مجارستانی است ۳ دوره كاملاً متفاوت را در زندگی خود سپری كرده است.

●فیشر راننده تاكسی

یوشكا فیشر یك رقیب جوان برای رهبران حزب سبزهای آلمان و متعلق به جناح واقع گرای این حزب محسوب می شد تا جایی كه در مقام وزارت خارجه با زیرپا گذاشتن آرمان سبزها حاضر به ارسال نیروی هوایی آلمان به جنگ كوزوو شد. شعار سبزها در سراسر جهان سه محور دارد: صلح، حقوق بشر و محیط زیست.

اما ارسال نیروی نظامی به جنگ كوزوو بی تردید با صلح موردنظر سبزها در تناقض بود، با این حال فیشر واقع گرا حاضر به این كار شد. طیف موسوم به «پسیفیست ها» در حزب سبزها هیچ گاه این تصمیم فیشر را برای اعزام نیرو به جنگ كوزوو و حمایت از این حمله تحت رهبری ناتو فراموش نخواهد كرد. همین اقدام وی بود كه باعث شد در كنفرانس حزب سبزها یك فعال ضدجنگ سطلی پر از رنگ قرمز بر روی سر فیشر خالی كند. این اتفاق در جریان مناظره وی با مخالفان هم حزبی اش روی داد. اما این مناظره را فیشر برد تا اعتبار سیاسی اش افزایش یابد.

اما این موضوع هم بر فیشر تاثیری نداشت تا جایی كه او پس از وقایع یازدهم سپتامبر، از ارسال نیروهای آلمان به افغانستان حمایت كند. با این همه اما، فیشر هیچ گاه از حمله تحت رهبری آمریكا به عراق حمایت نكرد. او بعد از كنفرانس مشهور مونیخ در اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی كه برای بررسی حمله به عراق برگزار می شد به صراحت با دونالد رامسفلد وزیر دفاع ایالات متحده مخالفت كرد و گفت: «من قانع نشدم.» بعد از حمله آمریكا به عراق و تیرگی شدید روابط برلین- واشینگتن یوشكا فیشر كه لحنی ملایم تر از گرهارد شرودر صدراعظم آلمان نسبت به سیاست های كاخ سفید داشت، تلاش كرد تا روابط دو كشور دو سوی اقیانوس اطلس را بهبود بخشد. اما گویا ساختارشكنی و مقابله با عرف از ویژگی های ذاتی یوشكا فیشر است.

فیشر هنگامی كه تنها ۱۰ كلاس در مدرسه درس خوانده بود، ترك تحصیل كرد و دیگر به مدرسه نرفت. فیشر ۵ بار ازدواج كرده است و ۴ بار از همسرانش جدا شده است. سال گذشته فیشر برای بار پنجم با یك زن ایرانی به نام مینو هراتی ازدواج كرد. اما داستان اولین ازدواج او هم جالب است. فیشر هنگامی كه ۱۹ سال سن داشت به شهر «گرتناگرین» اسكاتلند گریخت تا با معشوقه اش كه جزء اقلیت ها محسوب می شد ازدواج كند. شاید هنگامی كه فیشر در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی در شهر فرانكفورت «قلب تفكرات چپ گرایانه آلمان» برای گذران زندگی «راننده تاكسی» بود كسی فكر نمی كرد روزی وزیر خارجه شود و ۷ سال (۲۰۰۵-۱۹۹۸) این سمت را برعهده داشته باشد. فیشر جوان در آن هنگام از مخالفان سرسخت جنگ ویتنام محسوب می شد و با دانشجویان رادیكالی مانند «دانیل كوهن بندیت» و «هانس یواخیم كلین» بسیار اخت بود. یواخیم كلین یكی از مظنونان حادثه حمله به ساختمان محل اجلاس وزرای نفت اوپك در سال ۱۹۷۵ میلادی است كه منجر به كشته شدن سه نفر شد و باید در فرانكفورت محاكمه شود.

● عذرخواهی از گذشته

در سال ۲۰۰۱ اما یوشكا فیشر محبوب مجبور شد به دلیل فعالیت های چپ گرایانه نظامی خود و تصاویری كه او را به عنوان یك معترض با انبوهی ریش در دهه ۷۰ نشان می داد و همچنین به دلیل ضرب و شتم پلیس عذرخواهی كند. فیشر اما با همه این گذشته جنجالی در اكثر نظرسنجی های سال های گذشته محبوب ترین سیاستمدار آلمان بوده است. شاید اگر سیستم سیاسی آلمان پارلمانتاریسم نبود و مردم باید به طور مستقیم یك رئیس جمهور- سمتی كه در آلمان تشریفاتی است- انتخاب می كردند، فیشر شخص اول این كشور می شد.

فیشر در سال ۱۹۸۳ از حزب سبزها نماینده پارلمان آلمان- بوندس تاگ- شد. دو سال بعد از این یوشكا فیشر اولین سبزی شد كه یك پست حكومتی را عهده دار می شود. او در سال ۱۹۸۵ میلادی وزیر محیط زیست منطقه هسه در اطراف فرانكفورت شد. در مراسم آغاز كار فیشر عادت هنجارشكنی خود را كنار نگذاشت و با كفش ورزشی در این مراسم شركت كرد. او برای مبارزه با اضافه وزن هم در دوی ماراتن برلین با شلوار ورزشی كوتاه شركت كرد. اما منازعه همراه با ناآرامی بر سر سیاست های ضدهسته ای و ضدتجارت سبزها، اولین تجربه كاری فیشر را به یك كابوس تبدیل كرد. اما این اتفاق باعث شد تا یوشكا فیشر بتواند خود و حزب خود را بازسازی كند. در سال ۱۹۹۸ میلادی بود كه اوج موفقیت سیاسی فیشر اتفاق افتاد. حزب سبزها به رهبری او در سال ۱۹۹۸ میلادی توانست بهترین نتیجه تاریخ خود را به دست آورد و پس از احزاب سوسیال دموكرات و دموكرات مسیحی سوم شود. به این ترتیب ائتلاف چپ قرمزها- سبزها (سوسیال دموكرات ها و سبزها) به ریاست گرهارد شرودر شكل گرفت و اكثریت پارلمانی را به دست آورد. شرودر صدراعظم شد و فیشر وزیر خارجه و معاون صدراعظم.

● رژیم غذایی فیشر

یوشكا فیشر در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی و پس از آنكه سومین همسرش او را ترك كرد، تصمیم گرفت رژیم سخت غذایی بگیرد و ورزش كند. او در آن زمان به شدت اضافه وزن داشت و به گفته پزشكان احتمال حمله قلبی او بسیار زیاد بود. اما رژیم غذایی و ورزش باعث شد تا او بتواند در مدتی كوتاه ۳۰ كیلوگرم وزن كم كند. هنگامی كه فیشر در سال ۹۸ وارد دولت شد برای چهارمین بار ازدواج كرده بود، باز هم تغییر تیپ و ظاهر داد: لباس ها و كفش های ورزشی خود را با كت و شلوار و كراوات ابریشم عوض كرد. در دوران وزارت خارجه فیشر او هیچ گاه ایده های جنجالی و بزرگ خود را فراموش نكرد. ایده ایجاد «دولت اروپایی» برای اروپای فدرال با اختیارات محدود برای دولت های ملی از جمله ایده های بزرگ فیشر بود. شاید فیشر به دنبال ایجاد ایالات متحده اروپا در برابر ایالات متحده آمریكا بود.

محبوبیت فیشر اما سال گذشته و به دنبال فاش شدن موضوع شكستن قوانین ویزا برای اتباع شوروی سابق تا حدودی كاهش یافت. حزب سبزها در انتخابات تابستان ۲۰۰۵ سراسری آلمان نتوانست با ائتلاف با سوسیال دموكرات ها اكثریت پارلمانی را به دست آورد و این دو حزب ناچار شدند تا دولت را به خانم آنگلا مركل از حزب دموكرات مسیحی و حزب متحدش دموكرات های آزاد واگذار كنند. سبزها در آن انتخابات ۱/۸ درصد آرا را كسب كردند. دانشگاه پرینستون آمریكا به تازگی اعلام كرده است كه یوشكا فیشر به مدت یك سال به عنوان استاد اقتصاد سیاسی در این دانشگاه فعالیت خواهد كرد. او هم چنین در شورای سیاست خارجی آمریكا كه مقر آن در نیویورك است عضویت خواهد داشت.

● ایران و یوشكافیشر

فیشر كه قرار است امروز به تهران بیاید، سیاستمدار آشنایی برای ما ایرانیان است. او از سال ۲۰۰۳ میلادی و پس از گشوده شدن پرونده ای به نام پرونده هسته ای ایران تا سال گذشته كه وزیر خارجه آلمان بود در مذاكرات هسته ای ایران- اروپا نقش فعالی ایفا كرد. او چند بار به تهران آمد و در مذاكرات مهم سعدآباد و پاریس حضور داشت. به گفته برخی منابع حضور فیشر در تهران برای میانجیگری در مورد موضوع هسته ای است.

با این حال مواضع اخیر او در مورد بحران خاورمیانه تا حدودی عجیب به نظر می رسد. فیشر در یادداشتی كه روز شنبه برای روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشت، جنگ كنونی خاورمیانه را جنگ میان نیروهای رادیكال منطقه با اسرائیل دانست. او در بخش دیگری از یادداشت خود برای این روزنامه چاپ سرزمین های اشغالی سه دلیل را برای بحران اخیر عنوان كرده است: ۱- كاهش فشار از روی حماس كه همراه با درخواست جامعه فلسطین برای به رسمیت شناختن اسرائیل بود. ۲- كند كردن روند دموكراتیزاسیون لبنان كه سوریه را به حاشیه می برد و ۳- تحت الشعاع قرار دادن موضوع هسته ای ایران و نشان دادن ابزار تهران به غرب در این درگیری. فیشر در بخش دیگری از یادداشت خود ادعا كرده است كه دولت های میانه رو عرب درك كرده اند كه بحران كنونی خاورمیانه جنگ بر سر هژمونی منطقه ای است. هژمونی سوریه بر لبنان و فلسطین و در سطحی بالاتر هژمونی ایران بر كل منطقه خاورمیانه. فیشر در ادامه این مطلب ادعا كرده است كه حوادث اخیر نشان داد كه ایران هوای برتری بر كل جهان را در سر دارد و این حوادث ثابت كرده است كه لبنان هیچ راه بازگشتی ندارد. او همچنین نسبت به چتر هسته ای ایران بر رادیكال های منطقه در یادداشت خود برای هاآرتص هشدار داده است.

فیشر اما در كنفرانسی كه اخیراً در استانبول و با محوریت موضوع پیوستن تركیه به اتحادیه اروپایی برگزار شد، نسبت به نپذیرفتن آنكارا به عضویت در اتحادیه اروپا هشدار داد و اعلام خطر كرد كه اگر اتحادیه اروپا تركیه را به عنوان یك عضو نپذیرد، تركیه با روسیه و ایران اتحادی سه گانه تشكیل می دهد كه برای اروپا خطرناك است. حال باید دید سفر فیشر به تهران با این مواضع نه چندان دوستانه نسبت به ایران با چه هدفی انجام می شود؟ آیا فیشر باز هم در تهران جنجالی و خبرساز خواهد بود؟ آیا برای میانجی گری به تهران آمده است؟ و بالاخره اینكه برخورد مقامات دستگاه دیپلماسی ایران با فیشر و با توجه به این مواضع چگونه خواهد بود؟ تا آخر هفته باید منتظر ماند.

احسان ابطحی