حرف زدن در سکوت

چگونه به کودکان کر و لال آموزش دهیم

حمید کوچولو کمی دورتر از بچه‌ها می‌ایستد و دقایقی به آنها نگاه می‌کند.آنها با هم بازی می‌کنند. حرف می‌زنند. گاهی جیغ می‌کشند و گاهی گریه می‌کنند. زمانی هم می‌خندند.

سرو صدا مربی مهد کودک را کلافه می‌کند، اما حمید در سکوت به آنها نگاه می‌کند.

دعوا بر سر عروسک‌هاست. مربی چند عروسک دیگر می‌آورد و به بچه‌ها می‌دهد. حمید هم جلو می‌رود و سعی می‌کند به مربی هم بگوید یکی به من بده اما اصوات بلند و نامفهومی از دهانش خارج می‌شود که یکی از بچه‌ها را می‌ترساند و او هم حمید را هل می‌دهد.حمید کمی به عقب پرت می‌شود و خیلی زود از روی زمین بلند می‌شود و سعی می‌کند به آن کودک بفهماند که عروسک سهم اوست و او دوتا عروسک برداشته اما بازهم اصوات نامفهوم و فریاد مانند بچه‌ها را می‌ترساند و کتک کاری شروع می‌شود. مربی آنها را جدا می‌کند و حمید را دورتر نگه می‌دارد و به بچه‌ها می‌گوید: حمید هم مثل شماست. خیلی دوستتان دارد. او جیغ نمی‌کشد. سعی می‌کند حرف بزند. اما نمی‌تواند. او نه می‌شنود و نه حرف می‌زند.

مادر حمید شاغل است و حمید، کوچولوی کر و لال به دنیا آمده را نمی‌تواند به مهد بسپارد. او با بچه‌ها کنار نمی‌آید. آنها با او دوست نمی‌شوند. حالا خیلی زود است که کودکان دو تا چهار ساله همبازی او بفهمند که کرو لال بودن چیست. آنها فقط از حمید کناره‌گیری می‌کنند و اگر حمید بخواهد به آنها نزدیک شود دعوایشان بالا می‌گیرد.

پرورش کودکان کر و لال کار ساده‌ای نیست. این کار نیاز به اختصاص وقت بیشتری دارد و برای این‌که پیوند کودک با دنیا بهتر صورت بگیرد باید او را مورد توجه قرار داد.

● بازی با کودکان کرو لال

اگر کودک شما ناشنوا متولد شده باشد باید به بازی‌هایی که با او می‌کنید دقت کنید. آنها حرکات شما را دنبال می‌کنند و صدای شما را نمی‌شنوند. چون حس شنوایی و قدرت گویایی کودک مختل است، باید سعی کنید از حواس دیگر او کمک بگیرید و آموزش اصوات را جور دیگری به او بیاموزید.

قبل از هر چیز باید یک رابطه صمیمی و خوشایند با کودک داشته باشید. خستگی و بی‌صبری و عصبانیت او را بر اثر ناتوانی در ادای کلمات درک کنید و با او صبور باشید.

سکینه شیبانی، آموزگار یک مرکز آموزشی کودکان ناشنوا به والدین توصیه می‌کند: در بازی با این نوع کودکان نظرات خود را تحمیل نکنید.

اصرار نداشته باشید هر بازی برای کودک جنبه آموزشی داشته باشد. وی به والدین توصیه می‌کند در بازی با این کودکان همواره جنبه لذت‌بخشی بازی را حفظ کنید تا بازی برای کودک به یک تمرین سخت و طاقت‌فرسا تبدیل نشود.

● یک حرف و دو حرف برزبانش

زبان آموزی به کودک کر و لال یکی از سخت‌ترین مراحل تربیت این کودکان است.

شیبانی توصیه می‌کند: زبان در تعامل متقابل یاد گرفته می‌شود پس‌ مدام جای خود و کودک را به عنوان گوینده و شنونده عوض کنید. وی به مادران توصیه می‌کند همواره با رفتارها و برنامه‌ریزی‌های آموزشی خوشایند توجه کودک را جلب کنیم و برای آموزش این کودکان وقت بیشتری نسبت به کودکان عادی اختصاص دهیم.

این کارشناس آموزش کودکان ناشنوا توصیه می‌کند به‌خاطر سستی یا ناتوانی در توجه، تمرکز، یادگیری و همکاری، کودکان را تنبیه، سرزنش یا محدود نکنید. بلکه با ایجاد انگیزه و محرک و تشویق مشارکت او را جلب کنید.

معمولا کودکان موضوع را پیش از این‌که بیان کنند درک می‌کنند و قدرت بیان آن را ندارند. زبان زیربنای اساسی گفتار است. به زبان بیشتر از گفتار اهمیت بدهید و هنگامی به تصحیح گفتار بپردازید که زبان، رشد لازم را کرده باشد.

وی توصیه می‌کند: هرگونه تلاش ارتباطی کودک را بپذیرید وایراد نگیرید بلکه به آن جهت بدهید.

برای این‌که در آموزش گفتار به کودکتان موفق باشید، نشان بدهید کودک خود را فقط بخاطر این‌که فرزند شماست دوست دارید و ناتوانی او تاثیری در این محبت ندارد.

این آموزگار توصیه می‌کند: در انتخاب محرک‌ها و نحوه ارائه آن دقت کنید تا قابل فهم باشد و برای درک بهتر موضوع به جای شرح و بسط فراوان، گفته‌های خود را کوتاه کنید و مدام تکرار نمایید ولی عناصر اصلی و لازم را حذف نکنید.

با تقلید و تکرار پیوسته، کودک بزودی می‌تواند به گفتار صحیح دست یابد.

اگر با تمام این تلاش‌ها کودک هنوز نمی‌تواند تکلم کند احتمال سایر مشکلات گفتاری را در او بررسی کنید.

شیبانی تاکید می‌کند: تا می‌توانید برای تکلم به کودک انگیزه بدهید و پشتکار داشتن را دراو تشویق کنید و با وعده‌های دور و سختگیری دنیای کودک را خراب نکنید. زیرا آن‌که کودکی خوبی نداشته باشد بزرگسالی خوبی نخواهد داشت.

در پایان توصیه می‌شود کاری کنید که کودک با تمام ناتوانی‌هایی که دارد از زندگی خود لذت ببرد و امکان رشد داشته باشد. توانایی‌ها و استعدادهای او را کشف کنید تا با تقویت کردن بخشی از استعدادهای او، ناتوانایی‌هایش در تکلم و شنیدن اصوات جبران شود.

توجه به جنبه‌های مثبت کودک باعث رشد او خواهد شد.

● نیازهای تعلیم و تربیت کودکان کر و لال

پس از رشد اولیه کودک در دامان والدین نوبت به تعلیم و تربیت این کودکان می‌رسد. اما تعلیم و تربیت افراد کرولال باید از سن کودکی و هرچه زودتر به‌طور رایگان آغاز شود. در کمیسیون آموزش و پرورش یونسکو در مورد این کودکان به کشورهای مختلف چنین توصیه شده است:در شهرها کودکستان‌های روزانه برای پذیرش خردسالان کر تأسیس شود و برای رسیدگی به کودکان مقیم روستاها آموزگاران سیاری تربیت و استخدام شوند تا به نوبت به خانه‌های این‌گونه کودکان سرکشی کنند و مادر را به وظایف خود در مقابل‌ طفل کرولال آشنا سازند.

برای راهنمایی والدین کودکان کرولال باید مراکز«آموزش با مکاتبه» تأسیس شود تا اطلاعات و راهنمایی‌های لازم را رایگان در اختیار والدین قرار دهد. از طریق‌ این مکاتبات باید والدین اطفال کرولال را با مسائلی که مشکل کری برای کودک ایجاد می‌کند، آشنا سازند و توجه آنها را به احتیاج این‌گونه اطفال به تفاهم و محبت بیشتر جلب کنند.

به‌ موازات توسعه دبستان‌های معمولی، تعداد دبستان‌های کرو لال‌ها بیشتر شود تا بتدریج مساله بی‌سوادی کرولال‌های بزرگسال بخودی‌خود منتفی گردد.

ماندانا ملاعلی