دژ سازی

برخی از انواع بناهای دفاعی هنگام جنگ منظم ظهور کرد. و دژهائی در نواحی نظامی برای دفاع و نگهداری از حملات دشمن ساخته شد. از تضاریس (دندانه‌ای) هیأت‌های طبیعی در شئون دفاعی استفاده …

برخی از انواع بناهای دفاعی هنگام جنگ منظم ظهور کرد. و دژهائی در نواحی نظامی برای دفاع و نگهداری از حملات دشمن ساخته شد. از تضاریس (دندانه‌ای) هیأت‌های طبیعی در شئون دفاعی استفاده می‌کردند. مثل درختان، ارتفاعات، غارها، تکامل و ظهور دژسازی یا ساخته شدن قطعه‌ها و برج‌ها از مواردی که مقاوم اسلحه دشمن است. قدیمی‌ترین نمونه‌های دژ را مصریان باستان در حدود شرقی، جنوبی و اطراف شهرها ساختند فینیقی‌ها در در شهرهای ساحلی دیوارهائی بدور قسمت‌هائی از شهر که آن‌طرفش آب نبود کشیدند که در برابر حملات آشوری‌ها و ایرانی‌ها مقاومت کرد.

دژهای ساخته شده در اورشلیم مدتی طولانی در برابر آلات جنگی رومیان مقاومت کرد. برای در هم کوبیدن دژها باید وسایل و آلاتی فراهم می‌شد که بتوان مقاومت مدافعان را در هم شکست یا اینکه زیر دیوارها نقب زده و بدژ نفوذ کرد. یا اینکه افکندن سنگ و انداختن تیر بر روی دیوارها و غیر دژ و مقاومت مدافعان را در هم شکست. در شرق نزدیک دیوارهای شهرها از زمان‌های بسیار پیش ساخته شده بود. برگرد شهرهای قدیم در بین‌النهرین دیوارهای گلی یا آجری برای مقاومت جنگاوران ساخته شده بودند. و قلعه یا بنائی در داخل شهر ایجاد می‌شد. دپ مستقل برای دفاع از مناطق نظامی ایجاد می‌گردید.

تکامل و تطور دژهای دائمی بود اما کار محاصره کردن و آلات مخرب حصن‌ها نیز رو به ترقی از جمله افکندن تیرهای آتشین، پرتاب سنگ‌های سنگین و در هم شکستن دروازها بود.

ساختن دژها در غرب در مناطق بلند صورت می‌گرفت، در میان دیوارهائی بر امتداد دانوب و راین و در انگلستان می‌ساختند با شبکه راه‌ها و کانال‌ها در ارتباط بودند. در شرق چینی‌ها دیوار بزرگ چین را برای دفاع و جلوگیری از هجوم دشمن می‌ساختند. اعراب از رومیان و بیزانس‌ها در ساختن دیوارها و دژها تقلید و استفاده فراوان در شرق عربی کردند. اما با ابتکارات خویش دژهایی بمراتب بهتر و مستحکم‌تر و غیر قابل نفوذتر ساختند. در قرون وسطی حکمرانان محلی بساختن دژهای مستحکم می‌پرداختند بجز دیوارهای شهرها برای دفاع یا قلعه‌های شهرها و این اقدامات در شرق نیز صورت می‌گرفت کار ساختن دژها و قصرهای مستحکم در غرب بواسطه ترقیاتی بود که در معماری و اسلوب جالب اسلامی در آندلس صورت گرفته بود و دژها و دیوارهای مستحکم تا قرن ۱۵ در برابر محاصره مقاومت می‌کرد.

حتی دیوارهای سنگی می‌ساختند اما رفته‌رفته بسبب ترقی و تکامل لات جنگی از فایده قلعه‌ها کاسته شد با این‌حال سازندگان دژها در شکل و طرح بنای آن تغییراتی دادند تا بهتر بتوانند در برابر محاصره کنندگان و حملات خارجی و آلات مخرب جنگی در دژها مقاومت کنند. از جمله مهمترین اقدامات دفاعی برای دیوارهای شهرها و قلعه‌ها بعمل آمد حفر خندق‌های گود بر گرداگرد شهر و قلعه بود بطوری‌که محاصره کنندگان گاه دست از محاصره می‌کشیدند علاوه بر این بر قطر دیوارها و بلندی‌ برج‌ها افزودند و ایجاد وسایل دفاعی آتشین و برج‌های مراقبت و ایجاد برج‌ها در امتداد دیوارها و غیره هرچه دقیق‌تر شد.

کار دژسازی در عهد لوئی ۱۴ تکامل فراوان و بسیار یافت و با کمک هنرمندی فوبان مهندس نظامی قرن ۱۷ بنا بنوشته مورخان در اسلوب و استحکام دژها ابتکارات جالب و مهمی نمود.

برج‌ها و قلعه‌ها را طوری بنا کرد که محاصره کنندگان کمتر بفکر محاصره می‌افتادند و در صورت اقدامات مدت‌های طولانی معطل می‌شدند و بی‌نتیجه دست از محاصره می‌کشیدند.

دژها کمی پیش از جنگ جهانی اول نقش مهمی بازی می‌کردند اما در ۱۹۱۴ دژهای بلژیکی با آلات جنگی کارآمد آلمان‌ها در هم شکست و فرانسوی‌ها برای دفاع بساختن دژها و دیوارهای مستحکمی پرداختند.

از جمله خط ماژینو را در شمال فرانسه ایجاد نمودند. آلمان در ۱۹۴۰ تجاهل کرده بسوی غرب و دریای مانش و انگلستان حمله کرد و فرانسوی‌ها در حفظ خط ماژینو اهمال کردند. در جریان جنگ جهانی دوم جهانی معلوم شد که پناهگاه‌های زیر زمینی برای دفاع یا در امان بودن از فرود بمب‌ها بهتر و مناسب‌تر است.