از گوش ونگوگ تا گوش پاک کن

پای حرف های دکتر کامران کامروا متخصص گوش و حلق و بینی به بهانه سرمای مجدد هوا و شیوع دوباره مشکلات شنوایی

ونسان ونگوگ (۳۰ مارس ۱۸۵۳- ۲۹ ژوئیه ۱۸۹۰) نقاش نامدار زاده هلند بود. در زندگی ونگوگ موارد مختلفی از توهمات شنوایی و بیماری‌های مختلف روانی گزارش شده است...

او در اوج پریشانی، قسمت پایین گوش خود را قطع و درنهایت اقدام به خودکشی می‌کند و به زندگی پر از درد و رنج خود خاتمه می‌دهد. عده‌ای از روان‌شناسان علت این کار را رهایی ونگوگ از صداهای داخل گوشش (وزوز گوش) می‌دانند. نه فقط صداهای گوش، بلکه بسیاری دیگر از مشکلات گوش تاثیرات منفی روی زندگی افراد می‌گذارند. به بهانه سرد شدن هوا و شیوع دوباره مشکلات گوش به سراغ دکتر کامروا، متخصص گوش و حلق و بینی رفتیم تا به برخی از مهم‌ترین مشکلات گوش و راه‌های پیشگیری از این بیماری‌ها و رفع آن‌ها اشاره کنیم.

۲ علت عمده برای دردهای گوش وجود دارد علت‌های جانبی یا راجعه یا علت‌های درونی. علت‌های درونی ناشی از التهاب و عفونت است پروسه التهاب معمولا با تورم، قرمزی و درد و اختلالات عملکردی همراه است ولی علت‌های راجعه به عوامل جانبی گوش مرتبط می‌شوند مانند درد مفصل فکی گیجگاهی که به بیماری معلمان معروف است و مشکلات دندانی مانند دندان عقل، فشار دندانی، اختلالات فکی، مشکلات گردنی، سردردها، دردهای راجعه و سینوزیت که همه می‌توانند به‌صورت دردهای گوش تظاهر کنند. گوش‌درد را همیشه باید جدی گرفت این دردها معمولا به گونه‌ای است که فرد را از حالت طبیعی خارج می‌کند. اما گوش‌دردهایی که با صدای گوش، پری‌گوش، کاهش شنوایی، سرگیجه یا احساس فشار باشند، اهمیت بیشتری دارند.

● ترشحات مزمن گوش با خارش همراه است

ترشحات گوش اگر توأم با پارگی پرده گوش نباشد می‌تواند ناشی از تجمع جرم یا مایعات داخل گوش باشد ولی ترشحات چرکی الزاما ناشی از عفونت‌های گوش و معمولا توأم با پارگی پرده گوش است. در موارد کمی که ترشحات مزمن می‌شوند، خارش نیز ظاهر می‌شود ولی در شرایط حاد به صورت درد و کاهش شنوایی شدید و تب و مواردی شبیه این، دیده می‌شود.

● پارگی پرده گوش موجب کری نمی‌شود

پارگی پرده گوش باعث کری یا کاهش شنوایی نمی‌شود زیرا نقش آن در شنیدن چندان مهم نیست. پرده گوش آسیب‌دیده باید ترمیم شود و در صورت عدم ترمیم، عفونت یا ورود مواد خارجی می‌تواند بخش‌های حساس داخلی را از بین ببرد. پس ۲ وظیفه بر عهده پرده گوش است؛ جلوی ورود مواد خارجی و آب و ترشحات را می‌گیرد وظیفه دیگر آن است که شیپوراستاش هوا را از حلق به پرده گوش منتقل می‌کند و این هوا مانع از ورود ترشحات به گوش می‌شود.

● وزوز گوش، معمای علم پزشکی

وزوز گوش همواره به‌صورت یک معما برای متخصصان گوش، حلق و بینی در دانش پزشکی باقی مانده است و خیلی از افراد تصور می‌کنند وزوز گوش امری طبیعی است درواقع ۷۰ درصد مواقع علت واقعی این صدا مشخص نیست. یعنی گاهی اوقات حتی نمی‌توان گفت که منشا آن از گوش است اما حتما باید بررسی شود و نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود چون در بسیاری از مواقع بعد از تشخیص علت، قابل درمان است. وزوز گوش می‌تواند منجر به بیماری‌های افسردگی یا حتی در حد شدید آن موجب خودکشی فرد شود. منشا وزوز می‌تواند مشکلات عصبی- عروقی، تشنج، عفونت‌ها و خیلی از موارد دیگر باشد.

● امید به درمان در کاهش شنوایی هدایتی

کاهش شنوایی به ۲ دسته هدایتی و حسی-عصبی تقسیم می‌شود. در کاهش هدایتی، اصوات به هر دلیلی از خارج گوش به داخل منتقل نمی‌شوند و علت‌ آن می‌تواند جرم گوش، التهاب مجرای گوش، پارگی پرده گوش یا اختلال در استخوانچه‌ها باشد. ولی در کاهش حسی عصبی اصوات به خوبی به حلزون شنوایی نمی‌رسند یا اعصاب انتهایی یا سلول‌های مویی حلزون دچار مشکل شده‌اند مثلا به علت عفونت‌های دوران جنینی (سندرم تورچ)، سندرم عفونی نوزادان یا عفونتی مانند اوریون که ۸۰ درصد ممکن است موجب از بین رفتن یک گوش شود که معمولا گوش راست است یا سرخک که می‌تواند سلول‌های حسی هر دو گوش را از بین ببرد.

والدین در این موارد باید حتما علایم را به پزشک اطلاع دهند و کودک تحت‌نظر باشد. البته عواملی دیگر مانند پیرگوشی و تومورها نیز می‌توانند روی سیستم حسی عصبی تاثیر بگذارند و تغییراتی در سیستم عصبی گوش ایجاد کنند که منجر به کاهش شنوایی می‌شود. کاهش شنوایی هدایتی را به راحتی می‌توان با جراحی و درمان‌های معمولی درمان کرد و این در صورتی است که حس از بین نرفته باشد ولی در آسیب‌های عصبی درمان قطعی وجود ندارد. این افراد می‌توانند از سمعک استفاده کنند و گاهی هم دارو می‌تواند به مقدار کمی این مشکل را اصلاح کند اما در افراد کاملا ناشنوا و در سنین زیر ۴ سال، خوشبختانه روش کاشت حلزون می‌تواند آنها را از ناشنوایی نجات دهد. البته این مشروط بر این است که عصب شنوایی تخریب نشده باشد.

● دور گوش‌پاک‌کن خط بکشید

پاک کردن گوش و شست‌وشوی گوش مانند مسواک زدن و پر کردن دندان مهم است البته برای پاک کردن گوش، فرد خود تلاش می‌کند این کار را انجام دهد که اشتباه است و حتما باید توسط پزشک صورت گیرد. در بسیاری از کتاب‌های پزشکی گوش و حلق و بینی نوشته می‌شود ورود هر جسمی کوچک‌تر از آرنج به گوش ممنوع است، شست‌وشوی گوش یک فعالیت پزشکی است و در معاینات سالیانه یا دوره‌ای که احساس کاهش شنوایی وجود دارد، با معاینه متوجه تجمع جرم داخل گوش می‌شویم و شستشو با روش‌های مختلف از قبیل قاشقک و ساکشن (مکنده) یا شست‌وشو با سرنگ آب صورت می‌گیرد. اما امروزه شست‌وشو با سرنگ آب خیلی محدود شده است زیرا فشار آب ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به گوش بزند مثلا اگر فردی دچار مشکل در پرده گوش باشد (مثل پارگی)، ورود آب به گوش مشکلات شدیدی را به وجود می‌آورد.

در حال حاضر بهترین راه قاشقک یا ساکشن است اما پاک کردن گوش در هیچ رده سنی توصیه نمی‌شود چون منجر به فشرده شدن جرم می‌شود گوش‌پاک‌کن‌ها نه تنها اثر فشاری دارند بلکه باعث تخریب مجرای گوش می‌شوند. جرم گوش جزو الزامات مجرای گوش است این جرم از اسیدهای چرب ساخته شده وجود چربی جرم، مانع ورود ترشحات آب و... و قسمت اسیدی آن مانع از ورود میکروب‌ و باکتری و قارچ می‌شود. با تمیز کردن، گوش را مستعد تخریب مجرای گوش می‌کنیم.

پرنیان پناهی