فرزندان زینت دنیا هستند

قرآن کریم به عنوان نسخه شفا بخش بشریت و داروی همیشگی وجود ما انسان ها, بیان های لطیفی برای فرزند ارائه نموده است فرزند را در دنیای کنونی ما بسیار ستوده است تا جایی که در آیات گوناگون و متعدد قرآن کریم, هم فرزند را مورد تحسین و تمجید دانسته و هم در برخی از موارد, به بیان مشکلاتی در تربیت آنها پرداخته است

قرآن کریم به عنوان نسخه شفا بخش بشریت و داروی همیشگی وجود ما انسان ها، بیان‌های لطیفی برای فرزند ارائه نموده است. فرزند را در دنیای کنونی ما بسیار ستوده است تا جایی که در آیات گوناگون و متعدد قرآن کریم، هم فرزند را مورد تحسین و تمجید دانسته و هم در برخی از موارد، به بیان مشکلاتی در تربیت آنها پرداخته است.

● دیدگاه قرآن راجع به فرزند

در ۱۴ قرن پیش، در روزگاری که جهل سر تا سر جهان را فرا گرفته بود و آن زمانی که فقر فرهنگی حکمفرما بود ، دین مقدس اسلام به ارزش و اهمیت پرورش کودک و فرزندان توجه شایانی داشت و در این مورد تعلیم‌های بسیار زیادی به پیروان خویش داده است. اسلام درباره اساس ازدواج و شرایط والدین از نظر پاکی نسل و همچنین درباره رضاع و شیردادن و پرورش جسم و جان کودک قدم به قدم وظایف مردم را بیان فرموده است. بسیاری از نکات و دقایق روانی و تربیتی است که در برنامه پرورش فرزندان دانشمندان امروز جهان در کتاب‌های علمی‌خود آورده اند و اولیای اسلام نیز در قرون گذشته به آن ها تصریح نموده اند و در اخبار مذهبی آمده است. بدون شک یک قسمت عمده و مهم بدبختی‌های جامعه و آلودگی‌های اخلاقی جوانان از محیط خانواده ها سرچشمه گرفته و علت اساسی آن تربیت‌های نادرست دوران کودکی آنهاست و با اختلافی که والدین آن ها از نظر روحی دارند، سوء تربیت در کانون خانواده ها ریشه‌های مختلفی دوانیده است. برخی از پدران و مادران، خود مردمی‌فاسد و فاسق و بد خلقند و طبیعتاً فرزندان خود را با خوی مسموم و خلق ناپسند خود تربیت می‌نمایند. این فرزندان در محیط خانواده از پدر و مادر درس نادرستی و بداخلاقی و ناپسندی را می‌آموزند و با ناپاکی و انحراف حتی اخلاقی رشد می‌کنند. پر واضح است که رفتار و گفتار چنین کودکانی در اجتماع جز پلیدی و زبونی و فساد نخواهد بود.

● فرزندان زینت دنیاهستند

به حکم عقل فطری بشری، انسان بالفطره زیبائی را دوست دارد و این محبت و دوستی در نهاد بشری نهفته شده است. همان گونه که خدای تبارک و تعالی می‌فرماید: فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ (۱): پس با گرایش به حقّ به این دین روی بیاور، (این) فطرت الهی است که خداوند مردم را بر اساس آن آفریده است، برای آفرینش الهی دگرگونی نیست، این است دین پایدار، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند. بدین جهت، آنچه بشر به آن علاقه می‌یابد، از آن جهت که زیبایی و زینت دنیایی محسوب می‌گردد، مانند مال و ثروت و وسایل زندگی که موجب آسایش زندگی انسان است و همچنین فرزند که محصول زندگی مشترک و تربیت پدر و مادر است و از نظر اینکه بقاء نسل آدمی‌به آن استوار می‌باشد، زینت و زیبایی دنیایی معرفی شده است، همانگونه که خدای تبارک و تعالی می‌فرماید: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً (۲) : مال و فرزندان، زینت زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته، نزد پروردگارت پاداشی بهتر دارند و امید داشتن به آنها نیکوتر است. اساسا باید توجه نمود که همه نعمت‌های مادّی، زینت دنیا هستند، ولی مال و فرزند جلوه بیشتری دارد و به همین دلیل نام این دو از میان نعمت‌های بی‌شمار الهی مطرح شده است.

نکته دیگر اینکه: کلمه (زینت) که در این آیه شریفه آمده است، از جهت ادبیاتی مصدر می‌باشد که بیانگر مبالغه در معناست. یعنی مال و فرزند برای انسان عین زینت و آراستگی دنیوی می‌باشند. نظیر (زید عدل) یعنی زید، عادل که هست به جای خود، بلکه عین عدل است. از سیاق و مضمون آیات مربوطه به خوبی معلوم می‌شود که افراد و روسای مردمی‌که در زمان نزول این آیات زندگی می‌کرده اند فوق العاده به اموال و فرزندان مخصوصا پسران خویشتن می‌بالیده اند و به آنها امیدوار و علاقه‌مند بوده‌اند. چون آنان اینطور بوده‌اند لذا خدای علیم وحکیم در این آیه به ایشان خاطر نشان می‌کند: اموال و اولاد انسان فقط باعث زینت و آراستگی دنیوی هستند. و چه بسا بعضی از زنان و فرزندان انسان به نحوی دشمن وی خواهند بود که باید از آنان برحذر باشد. (۳) شایان توجه است که قرآن کریم نه تنها مال و فرزند را زینت سرای دنیا و باعث پوچی می‌داند که زینت‌های ظاهری مانند باغ و بنا را نیز مایه آرامش در روی زمین می‌داند و ابزار آزمایش انسان، نه مایه آراستگی انسان و آن را ناپایدار معرّفی می‌کند که خدای تعالی در این زمینه می‌فرماید: إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً (۴) یعنی: البتّه ما آنچه را روی زمین است، زینت برای آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان بهتر و نیکوتر عمل می‌کنند. نکته پایانی این که باید اکیداً به کسانی که دنیا زده شده اند و به وسیله فرزند متأسفانه فریب دنیا را خورده اند و به اصطلاح دنیا زده شده اند یاد آور شد که بهترین زینت ها از نگاه قرآن کریم همان ایمان به خدای باری تعالی است که هیچ گاه از بین نمی‌رود و نیست نمی‌گردد. خدای تبارک و تعالی در این زمینه می‌فرماید: وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ (۵) : لکن خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دلهایتان زینت بخشید. بنابراین، فریفتگان زینت زمین تحت ولایت شیطانند وگرویدگان به ارزشهای معنوی تحت ولایت رحمان می‌باشند. (۶)

● فرزندان نور چشم انسانند

قرآن کریم در بیانی نورانی و زیبا فرزند را نور چشم معرفی نموده است. وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً (۷): و آنان که می‌گویند: ای پروردگار ما، از همسران و فرزندانمان دلهای ما را شاد دار (و دیدگان ما را آرام بخش) و ما را پیشوای پرهیزکاران گردان. توضیح این که: قرة اعین معادل نور چشم است که در فارسی می‌گوییم، کنایه از کسی که مایه سرور و خوشحالی است .این تعبیر در اصل از کلمه قر (بر وزن حر) گرفته شده که به معنی سردی و خنکی است و از آنجا که معروف است (و بسیاری از مفسران به آن تصریح کرده‌اند) اشک شوق همواره خنک و اشک‌های غم و اندوه داغ و سوزان است، لذا قرة عین به معنی چیزی است که مایه خنک شدن چشم انسان می‌شود، یعنی اشک شوق از دیدگان او فرو می‌ریزد و این کنایه زیبایی از سرور و شادمانی است. (۸) ویل‌دورانت که یکی از متفکران غربی است در نقش فرزند در کانون خانواده می‌نویسد: ملاحظه کنید که زناشویی بی فرزند ، چگونه پژمرده است و چگونه پس از آوردن فرزند شکفته می‌گردد.

ازدواج پیش از داشتن فرزند، قراردادی است برای آماده ساختن آسایش جسمانی متقابل، ولی پس از بچه دارشدن، معنای حقیقی خود را به دست می‌آورد. فـرزند مقام خود را در کل، بالاتر می‌برد و مانند آبی است که به پای گیاهی می‌ریزند تا آن را تازه و شکفته گردانند. زن در مـیان رنج و زحمت و نگرانی و جنجال، رضایت عجیبی حس می‌کند که نظیر لذت معنوی است.او هـنـگـام تـجمل پرستی و بیکاری خود, چنین خوشبخت نبود و این وظیفه و تکلیف جدید ،‌او را چنان کامل می‌کند که حاضراست حتی خود رافدای اجتماع کند. (۹)

* منابع در دفتر روزنامه موجود است