راههای برخورد با مشكلات و موانع موجود در شركتهای توزیع برق

دگرگونی در ساختار شركتهای توزیع و فراهم كردن شرایط مناسب برای فعالیت همه جانبه این شركتها برای پاسخگویی به مشتركان از جمله مباحثی است كه در سالهای اخیر در صنعت برق از اهمیت خاصی برخوردار شده است

دگرگونی در ساختار شركتهای توزیع و فراهم كردن شرایط مناسب برای فعالیت همه جانبه این شركتها برای پاسخگویی به مشتركان از جمله مباحثی است كه در سالهای اخیر در صنعت برق از اهمیت خاصی برخوردار شده است.

در مقاله زیر كه به وسیله عبدالوحید مهدوی نیا از كاركنان شركت توزیع نیروی برق جنوب استان كرمان تهیه و تنظیم شده مشكلات و موانع موجود در شركتهای توزیع نیروی برق كشور مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

یكی از مسایل مهم شركتهای توزیع مسایل ساختاری آنها است كه این مشكلات به صورت فهرست‌وار زیر مطرح می شود:

۱- شركتهای توزیع به علت اینكه وضعیت آنها نامشخص و مبهم است دچار بی هویتی هستند و به علت نامشخص بودن وضعیت، نمی‌توانند برنامه استراتژیك و اهداف خود را به صورت واقعی و شفاف تدوین كنند لذا حركت آنها براساس یك برنامه و هدف مشخص و واضح صورت نمی‌پذیرد، و به همین دلیل اغلب شركتهای توزیع دچار روزمرگی شده‌اند و بهبود قابل توجهی در فرآیندهای آن صورت نمی پذیرد.

۲- عدم وحدت رویه دستگاههای نظارتی توزیع، همچون دفتر مجمع و معاونت نظارت بر توزیع شركتهای برق منطقه ای، درباره تنظیم روابط، اخذ مجوزها، عقد قراردادها، نحوه و میزان نظارت، فرمت قراردادها و ... از دیگر مشكلات این شركتها را تشكیل می‌دهد.

به منظور اصلاح و ایجاد وحدت رویه باید نحوه روابط و حدود اختیارات شركتهای توزیع و دستگاههای نظارت به صورت شفاف تعریف و فرمت واحدی جهت قراردادها تعیین و همچنین ضرایب منطقه ای جهت فهرست بهای واحد مشخص شود.

۳- ضرردهی قراردادهای بهره‌برداری و مشتركان از دیگر مسایل موجود این شركتها است.

۴- مشكلات نقدینگی شركتها و عدم پرداخت به موقع صورت وضعیتهای ارسالی به برق منطقه ای نیز جزو مسایلی است كه این شركتها با آن روبه رو هستند.

۵- عدم هماهنگی بخش‌های فوق توزیع در مراحل طراحی، تصویب و اجرای طرحهای فوق توزیع با بخش توزیع نیز از دیگر مسایل این شركتها را تشكیل می دهد.

۶- كمبود خودروهای استراتژیك از قبیل جرثقیل، بالابر، دیزل، ژنراتور اضطراری و ایستگاههای سیار كه در حوادث گیلان شاهد آن بوده ایم از دیگر مسایل موجود این شركتها است.

۷- كمبود پیمانكاران ماهر و باسابقه در بخش‌های بهره‌برداری و اصلاح نیز از دیگر مسایلی است كه مشكلاتی برای شركتهای توزیع به وجود آورده است.

●مشكلات مالی

توجه نداشتن لازم به بودجه و نظام بودجه بندی نامناسب شركتهای توزیع جزو مشكلات مالی شركتها به شمار می‌رود.

بودجه یك برنامه مالی و كاری یكساله است كه در آن ضمن پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها، اهداف و سیاستهای سازمان، عملیاتی شده و فعالیتهای مرتبط با آنها به طور موثر برنامه‌ریزی می شود. اما در شركتهای توزیع به این مهم توجه نمی شود و بودجه صرفاَ جهت ارائه به مجمع عمومی تهیه شده و پس از تصویب توجهی به آن صورت نمی‌گیرد. لذا عملیات مالی، در شركتهای توزیع، فاقد یك چهارچوب مشخص بوده و با عدم توجه به بودجه، شركتهای توزیع خود را از یك ابزار مهم كنترلی، برنامه ریزی، مدیریت مالی و مدیریت استراتژیك محروم می كنند. در حال حاضر فرآیند مالی در اغلب شركتهای توزیع به هزینه كردن منابع موجود – آنهم- براساس نیازهای روزمره و در نهایت تهیه صورتهای مالی محدود می‌شود.

یكی دیگر از مسایل این است مدارهای كنترلی مالی بسته نیستند. از طرف دیگر بودجه كه مهمترین ابزار كنترلی مالی است در شركتهای توزیع مورد غفلت قرار گرفته است.

از دیگر مسایل این شركتها این است كه تراز درآمدی اغلب شركتهای توزیع بسته نیست به این صورت كه در تهیه تراز مالی بسیاری از شركتهای توزیع، كه به صورت ماهیانه و سالیانه تهیه می شود میزان درآمدهای تحقق یافته با موجودی بانك كنترل می شود و از وجود حلقه مكمل كنترلی كه همان تعیین، كنترل و همخوانی میزان درآمدها با اجناس خارج شده از انبار و فعالیتهای انجام شده است استفاده نمی‌شود. از طرف دیگر فقط درآمدهای تحقق یافته كنترل می شوند و تعهدات ایجاد شده و حسابهای دریافتی آینده (مانند چك هایی كه بابت تقسیط دریافت می شوند دیده نمی شود) و دلیل مشخص آن نبود ستونی با مضامین وجوه كم واریزی یا اضافه واریزی، در ترازهای درآمدی شركتها توزیع است.

نبود سیستم مالی جامع كه فاقد نقاط باز باشد از دیگر مسایل موجود است.بحث دیگر این است در اغلب شركتهای توزیع سود و زیان هر فعالیت و دستور كار و در نهایت قرارداد تعیین نمی شود و در كل بهای

تمام شده خدمات آنها به صورت دقیق مشخص نمی شود بنابراین زمانی كه این بها مشخص نباشد مسلماَ اقدامی هم جهت كاهش آن به عمل نخواهد آمد و اینگونه است كه هزینه های شركتهای توزیع هر روز بدون كنترل بالاتر می رود و جالب اینكه برخی شركتها واحد حسابداری تاسیسات یا حسابداری بهای تمام شده را از چارت خود حذف كرده اند.

با توجه به مسایل فوق برای بهبود وضعیت مالی شركتهای توزیع راه‌كارهای زیر پیشنهاد می شود

۱- بودجه باید به عنوان چهارچوب هزینه ها و درآمدهای شركت و اساس حركت برنامه‌ریزی شده، مورد توجه جدی مدیران قرار گیرد و میزان انحراف از بودجه شركتها، به صورت خاص، مورد تاكید دستگاههای نظارتی قرار گرفته و یك دستورالعمل واحد بودجه نویسی نیز،‌ جهت شركتهای توزیع تهیه شود.

۲- یك سیستم مالی جامع و متحدالشكل برای تمامی شركتهای توزیع طراحی شود.

۳- بررسی و حسابرسی صورتهای مالی، شركتهای توزیع با دقت بیشتر و با توجه خاص، نسبت به واقعی بودن هزینه ها و درآمدها صورت پذیرد.

۴- شركتهای توزیع، موظف به عقد قرارداد حسابرسی جهت اصلاح حسابهای سالهای گذشته شوند.

۵- حسابداری تاسیسات یا همان حسابداری بهای تمام شده، به صورت واقعی، بهای تمام شده فعالیتهای مختلف را محاسبه كرده و بدین صورت نقطه آغازین كاهش هزینه‌های شركتهای توزیع، به صورت شفاف مشخص شود.

●مشكلات فنی شركتهای توزیع

بررسی‌های موجود نشان می دهد كه شركتهای توزیع دارای مشكلاتی به شرح زیر هستند كه به شكل فهرست‌وار آنها را می توان مطرح كرد.

۱- عدم وجود سیستم برنامه ریزی مناسب در شركتهای توزیع از مسایل موجود است.شركتهای توزیع باید براساس اهداف و استراتژیهای خود به صورت واقعی نه نمایشی و گواهینامه‌ای، نسبت به تدوین برنامه عملیاتی خود اقدام كرده و در فرآیند بودجه، منابع مورد نیاز جهت عملیاتی كردن برنامه‌ها را تعیین كنند.

۲- عدم وجود اطلاعات تدوین شده از مشكلات بهره‌برداری و فنی شركت از دیگر مسایل به شمار می‌آید.

۳- بی توجهی به برنامه‌ریزی فنی در شركتهای توزیع نیز مزید بر علت می شود.با توجه به اینكه اعتبارات شركتهای توزیع محدود و از طرف شبكه‌های توزیع نیز دارای معایب فراوان هستند ضروری است، اصلاح شبكه ها و هزینه كردن اعتبارات براساس شناخت و تدوین مشكلات شبكه و انجام محاسبات فنی و مهندسی به منظور اولویت‌بندی فعالیتها، كه در مجموع فرآیند برنامه‌ریزی فنی را شكل می دهند، صورت پذیرد و از هزینه كردن اعتبارات خارج از فرآیند برنامه‌ریزی فنی خودداری شود.

۴- یكی دیگر از مسایل عدم استفاده بهینه از دانش فنی و فن‌آوریهای جدید است.شركتهای توزیع هم اكنون اغلب به صورت نمایشی اقدام به استفاده از فن‌آوریهای جدید و اتوماسیون شبكه‌ها می كنند و این عامل براساس یك هدف و استراتژی تعریف شده صورت نمی‌پذیرد.

لذا شركتهای توزیع در آرایش شبكه ها، اندازه و نوع تجهیزات (به عنوان مثال اندازه و نوع تابلوهای توزیع) نیاز به یك بازنگری و مهندسی مجدد و براساس ضرورتی همچون اتوماسیون دارند.نكته دیگری كه باید آن را مدنظر قرار داد این است لزوم اختصاص اعتبار ویژه، جهت تهیه طرحهای جامع شبكه‌های توزیع،‌به منظور هزینه كردن بهینه و موثر اعتبارات سرمایه ای بخش توزیع است كه حتماَ باید آن را مد نظر قرار داد.

عبدالوحید مهدوی نیا – شركت توزیع نیروی برق جنوب استان كرمان