ایران و معضل رفتاردوگانه ترکیه

به همان سان که رضاخان, نخستین دیکتاتور خاندان پهلوی, از طرف غرب ماموریت لائیک سازی جامعه مسلمان ایران را به عهده داشت, در ترکیه نیز کمال آتاتورک پایه های حکومت لائیک و ضداسلامی را پایه گذاری نمود و ارتش ترکیه از سوی غرب ماموریت حفظ لائیسیته در ترکیه را برعهده گرفت و عموماً حکومت های ترکیه در گذشته سعی در اسلام ستیزی و پاک کردن آثار اسلامی در ترکیه و جانشین کردن سکولاریزم و ارزش های غربی بجای ارزش های اسلامی را داشتند تا جایی که رسماً قانون ممنوعیت ورود بانوان محجبه به دانشگاه و مراکز علمی و اداری را تصویب و اجرا نمودند

به همان سان که رضاخان، نخستین دیکتاتور خاندان پهلوی، از طرف غرب ماموریت لائیک سازی جامعه مسلمان ایران را به عهده داشت، در ترکیه نیز کمال آتاتورک پایه های حکومت لائیک و ضداسلامی را پایه گذاری نمود و ارتش ترکیه از سوی غرب ماموریت حفظ لائیسیته در ترکیه را برعهده گرفت و عموماً حکومت های ترکیه در گذشته سعی در اسلام ستیزی و پاک کردن آثار اسلامی در ترکیه و جانشین کردن سکولاریزم و ارزش های غربی بجای ارزش های اسلامی را داشتند تا جایی که رسماً قانون ممنوعیت ورود بانوان محجبه به دانشگاه و مراکز علمی و اداری را تصویب و اجرا نمودند. از آنجا که اکثریت مردم ترکیه مسلمان و علاقه مند به ارزش های اسلامی هستند با این قوانین به مخالفت برخاستند و فشار حکومت بر مردم مسلمان می رفت که به حالت انفجار برسد و روز به روز این اختلافات پتانسیلی را در جامعه مسلمان ترکیه ایجاد می کرد که ممکن بود در صورت طغیان مهار آن برای حکومت ترکیه و غرب بسیار مشکل ساز باشد در این میان حزب عدالت و توسعه با گرایشها و شعارهای مذهبی و مخالفت با قانون ممنوعیت حجاب، محبوبیت زیادی در میان مردم مسلمان ترکیه وحتی در بین دیگر مسلمانان جهان کسب کرد و قدرت را بدست گرفت. این رویداد در تاریخ معاصر ترکیه، رویداد خوش یمنی تلقی می شد، و حتی این رویداد برخی صاحب نظران را به تأمل فرو برد که در کشوری که ارتش آن همواره مدافع لائیسیته بوده، چگونه می شود که دولتی اسلام گرا به مسند قدرت بنشیند. علی رغم این تحلیل ها دولت ترکیه با توسل به دیپلماسی عمومی، در بین مسلمانان و دولت های مسلمان جهان آبرویی مضاعف کسب کرده بود و با اقداماتی خاص مثل پرخاش بر نخست وزیر رژیم صهیونیستی و به راه انداختن کاروان آزادی به جهت کمک به شکستن محاصره غزه، سعی در تعمیق و گسترش این فضای روانی داشت.

وی این روزها با توجه به عملکردها و مواضع حکام ترکیه، تشکیک ها در باب ماهیت دولت ترکیه تشدید شده. چندی است شاهد رفتارهای دوگانه و متناقضی در سیاست خارجی ترکیه که خود را وارث و احیاکننده حکومت عثمانی می داند و شعارهای اسلامی و بازگشت به عزت و اقتدار گذشته ممالک اسلامی سر می دهد، هستیم. ترکیه در هنگامه آغازین انقلاب در کشورهای عربی از خیزش هایی که در تونس و مصر و لیبی رخ داد، حمایت می کرد ولی این حمایت ها گزینشی بود، از این جهت گزینشی بود که دولت ترکیه در همان زمان از خیزش های اسلامی در یمن و بحرین نه تنها دفاع نکرد، بلکه در اوج جنایات و کشتارهای وحشیانه حکام بحرین، پادشاه مستبد بحرین را به ترکیه دعوت کرد و با استقبال گرم از وی به آرمان های مردم مسلمان بحرین خیانت کرد و در واقع از حقوق انسانی آنها عبور کرد. البته مردم مسلمان ترکیه با به آتش کشیدن تصاویر پادشاه دیکتاتور بحرین و عربستان و سردادن شعار برعلیه آنها از اقدامات دولت اردوغان و تناقضات رفتاری ترکیه در عرصه بین الملل و منطقه اعلام برائت نمودند. یک چنین وضعیتی را دولت ترکیه در روابط با سوریه نیز پیشه نموده. دولت ترکیه در کنار دولتمردان آمریکا، و اروپا و همچنین رژیم غاصب صهیونیستی قرارگرفته و به بهانه دفاع از آزادی و حقوق بشر و دموکراسی وارد عمل شده و از بشاراسد می خواهد تا از قدرت کناره گرفته و کشور را به دست عده ای مخالف که از خارج از مرزهای سوریه هدایت می شوند بسپارد و حتی دراین راه دست به ابتکار عمل زده و در چندین نوبت جلسه هایی را با سران مخالفان دولت سوریه در ترکیه تشکیل داده است، حال آنکه دولت سوریه یکی از معدود کشورهایی است که همواره سعی نموده تا از پروسه مقاومت در فلسطین حمایت کند و تسلیم زورگویی های رژیم صهیونیستی نشود.

حال سؤال اساسی این است که چرا دولت ترکیه که همواره خود را مخالف سیاست های تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی می داند و اردوغان واکنش های تندی به رئیس جمهور آن رژیم ها نشان می دهد، ترکیه ای که در جریان اعزام کاروان آزادی ۹ نفر از شهروندانش توسط این رژیم غاصب به شهادت رسید چرا در کنار اسراییل قرارگرفت و همچنان به روابط تجاری و سیاسی خود با این رژیم جعلی ادامه داد؟ این موارد دیپلماسی سراسر متناقض ترکیه را در قبال مسائل منطقه نشان می دهد. حتی اخیرا دولت ترکیه با استقرار رادارهای سپر موشکی و پرواز هواپیماهای جاسوسی آمریکا درخاک این کشور موافقت نموده که آشکارا نشانگر بی اعتنایی این دولت به منافع جمهوری اسلامی ایران و آرامش در مرزهای دو کشور است.

این سیاست های دوگانه و دو پهلوی ترکیه زمانی که اردوغان درمصر در باب دفاع از لائیسیته نطق نمود، بالا گرفت این برای کسانی که خط مشی های ترکیه را دقیق دنبال نمی کنند قدری تعجب آور بود چرا که در این چند سال اردوغان خود را به عنوان یک دولتمرد اسلام گرا و آرمانخواه و ضداسراییلی معرفی نموده بود، ولی ایستارها و بیانات نخست وزیر ترکیه در مصر شدیدا به وجهه و اعتباری که دراین چندسال به واسطه دیپلماسی عمومی بین مردمان مسلمان منطقه یافته بود ضربه زد، و در صورت تداوم این رفتارها مطمئنا پایگاه مردمی خود را نیز درداخل کشور ترکیه از دست خواهد داد.

اخیرا نیز مسئولان جمهوری اسلامی ایران با ارسال پیام هایی به دولت ترکیه نسبت به تبدیل شدن آنکارا به بخشی از پروژه ضداسلامی در منطقه هشدار دادند و گویا قرار است در این رابطه رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه به ایران سفر داشته باشند تا درباره مسائل منطقه و پروژه هایی که غرب روی میز کار خود دارد به تبادل نظر بپردازند.

حال کمتر از یک سال است که نسیم بیداری اسلامی وزیدن آغاز کرده، در همین زمان کم تحولات عظیمی در منطقه ایجاد شده که هم دولتمردان غربی و هم کارشناسان را از تفسیر این رخ دادها عاجز نموده است. تا پیش از این برخی از تحلیلگران غربزده حتی در ایران معتقد بودند که موج لیبرال دموکراسی خاورمیانه را فراخواهد گرفت ولی مردمان مسلمان کشورهای عربی یکبار دیگر، پس از انقلاب اسلامی ایران، به همه تحلیل ها پشت پا زدند و بر دست نشاندگان غرب در منطقه خروشیدند. بیان شیخ قرضاوی، رئیس اتحادیه جهانی علمای اسلامی، در باره نام نهادن این خیزش ها به عنوان (بیداری اسلامی) صحیح و بجا بود چون تحرکات مردمان مسلمان نشان داد که دیگر زمان حکومت های لیبرال مسلک و لائیک به اتمام رسیده است.

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای، نیز تاکید داشتند که روش انقلاب های اسلامی منطقه همان روش انقلاب اسلامی است که امام خمینی(ره) درسال ۵۷ تبیین نمود که برگرفته از اسلام ناب محمدی(ص) و آموزه های جهانشمول دین مبین اسلام است.

حال که چنین موقعیتی فراهم آمده از دولت ترکیه با این داعیه اسلام گرایی که دارد انتظار چنین رفتارهای دوگانه ای قابل قبول نیست. ترکیه به عنوان یک کشور با نفوذ اسلامی که دارای فرهنگ و تمدن هم ریشه با ایران اسلامی است باید بجای کاشتن بذرهای بی اعتمادی، همکاری های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی را با ایران و دیگر کشورهای مسلمان منطقه مثل سوریه افزایش داده و رویکردی مستقل از غرب را اختیار کند. از کنار هم قرار گرفتن دولت های اسلامی ذی نفوذ و قدرتمندی چون ایران، سوریه، مصر و ترکیه قدرت یکپارچه منطقه ای خلق خواهد شد که امکانات و فرصت های زیادی را هم در سیاست خارجی و هم در بعد منطقه ای به ارمغان خواهد آورد. این قدرت یکپارچه پتانسیل این را خواهد داشت که با تشدید فشارها به رژیم غاصب صهیونیستی فرایند زوال این رژیم غاصب را تسریع بخشد. لازمه این کارها بازگشت دولت ترکیه به همان شعارها و آرمان هایی است که با آنها نظر توده های مسلمان را در ترکیه جلب کرده بود. اردوغان نباید طوری رفتار کند که شعارها و اقداماتش صرفا تحرکاتی در عرصه دیپلماسی عمومی به منظور جلب نظر مسلمانان تفسیر شود.

جمهوری اسلامی ایران همواره تیزبینانه اقدامات دولت ترکیه را دنبال کرده و خطاها و تناقضات رفتاری دستگاه دیپلماسی این کشور را گوشزد نموده و در این اوضاع نیز باید ابتکار عمل را بدست گیرد و در رایزنی با این کشور مانع از تشدید تناقضات شود و آنکارا را قانع نماید که برای ادامه همکاری ها و محبوبیت دربین مسلمانان باید از این مواضع اسلام ستیزانه دست بردارد. چرا که اگر مصری ها خواهان لائیسیته بودند مگر خط مشی حسنی مبارک چیزی غیراز این بود.

جمهوری اسلامی ایران نیز دراین راه باید سعی نماید تا با حفظ جانب احتیاط با دولت ترکیه رفتار نماید و با مشی اقناعی دولت مذکور را به مخاطرات تناقضاتش آگاه نماید و منادی وحدت اسلام گرایان در منطقه شود. البته ایران اسلامی همواره منادی چنین روش هایی بوده و اخیرا نیز با برگزاری کنفرانس بیداری اسلامی که مزین به سخنرانی آغازین ولی امر مسلمین جهان، حضرت آیت الله خامنه ای بود، رسالت خود را در جهت ایجاد و حفظ وحدت میان مسلمانان و اعلام تعهد نسبت به خیزش های اسلامی منطقه اعلام نمود.

مصطفی انصافی