آمار و برنامه‌ریزی زیر بنای توسعه کشور

نهاد برنامه ریزی، وظیفه تهیه برنامه های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت را بر اساس امکانات و موانع و آمارهای ارائه شده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد.
پس بر همین …

نهاد برنامه ریزی، وظیفه تهیه برنامه های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت را بر اساس امکانات و موانع و آمارهای ارائه شده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد.

پس بر همین اساس است که آمار و برنامه ریزی دو پدیده همزاد بوده و در تعامل با هم معنی و مفهوم می یابند.

از آنجا که هدف اصلی در برنامه ریزی، حداکثرسازی رفاه اجتماعی جامعه بین اقشار در آینده است، لذا پیش بینی تغییرات و تحولات در حوزه های مختلف اقتصادی و اجتماعی در آینده، شرط لازم تدوین برنامه ریزی توسعه است.

این امر میسر نمی شود، مگر اینکه برنامه ریزی صورت گرفته بر اساس آمار دقیق از وضعیت کشور صورت گیرد، چرا که پیش بینی آینده اقتصاد، براساس الگوهای ذهنی و اظهارنظرهای شخصی امکان پذیر نیست و فقط با داده های آماری امکان پذیر می شود.

بر همین اساس است که آمار، به عنوان مرجع تولید و جمع آوری کننده داده های آماری از ارزش زیادی برخوردار بوده و تمرکز بر روی درستی یا نادرستی آن پیش از پیش اهمیت دارد.

شاید نامگذاری یک روز از سال به نام، آمار و برنامه ریزی در واقع نشان دادن اهمیت این موضوع در توسعه کشور است.

در واقع سرعتی که آمارها و داده ها بر تصمیم های اجتماعی و اقتصادی می گذارد، چنانچه با کم دقتی یا توقف در تولید آمار مواجه شود بر تمام جنبه های زندگی اجتماعی تأثیر می گذارد و عقب ماندگی حاصل از آن چنان عمیق خواهد بود که در زمان های بسیار طولانی نیز به راحتی قابل جبران نخواهد بود.

بنابراین در کشورهای توسعه یافته نظام آماری کشورها و کیفیت بانک‌های اطلاعاتی آنها، نه تنها به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه یافتگی آنان به شمار می‌آید، بلکه زیر بنای توسعه هم قلمداد می شود.

به نظر می رسد مهجوریت آمار در جوامع در حال توسعه و جوامعی که از درآمدهای منابع کانی زیرزمینی برخوردارند، بیش از سایر کشور هاست.

این موضوع هنوز باید و شاید در برنامه ریزی هایی کشور ما جا نیفتاده و تولیدکنندگان آمار براساس تعاریف و مفاهیم گوناگون و براساس تشخیص خود به انجام فعالیت‌های موازی در این زمینه مبادرت می‌کنند؛ این در حالی است که نهادهای اصلی متولی تولید آمارهای اقتصادی و اجتماعی در ایران بر عهده ۲ نهاد یعنی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران گذاشته شده است.

با اینکه این دو مرکز با موانع و مشکلات تجزیه و تحلیل آماری مواجه هستند و گاها آمارهای مختلفی ارائه می کنند، ولی متاسفانه هستند، مراکزی که آمارهای این دو مرکز را بر اساس منافع و خواسته های خود تغییر و بازنگری می کنند.

در این باره باید گفت که مخدوش کردن آمار و ارائه داده های غیر واقعی نتیجه ای جز تشکیک و زیر سوال رفتن نهادهای تولید آمار و عقب نگه داشتن توسعه کشور نیست. این فرایند متاسفانه در تمامی برنامه های توسعه به وضوح قابل مشاهده و تبدیل به یک اپیدمی شده که الزاماً مرتبط با دولت خاصی نیست.

مشکل از آنجاست که تا کنون هیچ گاه اراده جدی در خصوص بهینه سازی نظام آماری در این کشور صورت نگرفته است و هنوز هم اختلاف بر سر ارائه آمارهای مختلف وجود دارد.

بنابراین با توجه به موارد گفته شده چنین می‌نماید که ارایه آمارهای صحیح و مبتنی بر روش‌های علمی از اهمیت بسزایی در توسعه پایدار کشور برخوردار است و نظر به اینکه مصرف‌کنندگان آمار در بسیاری از مواقع تعاریف و مفاهیم آمارهای مورد نیاز خود را نمی‌دانند و به همین دلیل از آمارهای موجود بهره‌برداری کافی به عمل نمی‌آورند.

پس شایسته است در این خصوص اقدامات لازم از سوی دست‌اندرکاران نظام آماری کشور به عمل آید و در جهت رسیدن به چشم انداز، فرایند تولید آمار و اطلاعات در کشور با رویکردی جهانی و توسعه گرا تلاشی مضاعف صورت گیرد.

غفار پارسا