وقتی همه چیز دور سرمان می چرخد

اگر سرگیجه همراه با علائمی مانند دوبینی, سردرد, ضعف و اشکال در تکلم باشد, باید جدی گرفته شود

سرگیجه حالتی است که فرد احساس می‌کند محیط اطراف به دور سرش در حرکت یا چرخش است و یا این‌که محیط اطراف ثابت است، اما خودش در حال حرکت یا چرخش است. همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از «سبکسری» متفاوت می‌کند. در سبکسری بیمار احساس عدم تعادل می‌کند، اما احساس حرکت وجود ندارد.سرگیجه حمله‌ای خوش‌خیم، شایع‌ترین شکل سرگیجه است. در این حالت با حرکت ناگهانی در یک جهت خاص بیمار دچار سرگیجه شدیدی می‌شود که در حد چند ثانیه طول می‌کشد و با بی‌حرکت ماندن بیمار مشکل در مدت کوتاهی برطرف می‌شود.

● علل سرگیجه

▪ کریستال ها: علت سرگیجه کنده شدن کریستال‌هایی است که به طور طبیعی در گوش داخلی ما وجود دارد. این کریستال‌ها ممکن است به دلیل ضربه به سر یا به طور خودبه‌خود از محل خود کنده شوند و در مایعی که گوش داخلی را پر کرده است، شناور شوند. شناور شدن آنها باعث سرگیجه می‌شود. این ذرات شناور در حین گردش خود به طور تصادفی و به تدریج به محلی که کنده شده‌اند می‌چسبند و در نتیجه علائم بیمار به تدریج بهتر می‌شود تا این‌که تمام این ذرات به جای خود بچسبند و علائم کاملا بهبود یابند.

اما باید توجه داشت چسبیدن آنها به جای خود به سفتی و محکمی حالت اولیه خود نیست، لذا با ضربات و حرکات فیزیکی نه‌چندان شدید باز هم این ذرات ممکن است کنده شوند و مجددا بیمار دچار سرگیجه شود. درمان این نوع سرگیجه استفاده از داروهای کم‌کننده احساس سرگیجه مثل دیمن هیدرینات، پرومتازین یا دیازپام است.

▪ لابیرنتیت: سرگیجه ممکن است به دلیل التهاب گوش داخلی که به آن «لابیرنتیت» گفته می‌شود، عارض شود. این نوع سرگیجه به طور ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است با کاهش شنوایی نیز همراه باشد. شایع‌ترین علت لابیرنتیت عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است.

▪ منییر: بیماری «منییر» با ۳ علامت حمله سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی مشخص می‌شود. مبتلایان به این بیماری به طور ناگهانی دچار سرگیجه شدید، کاهش شنوایی و وزوز گوش می‌شوند. با گذشت چندین روز علائم برطرف می‌شود و مبتلایان برای مدتی هیچ علامتی ندارند. با گذشت مدت زمان دیگری مجددا علائم فوق‌الذکر ظاهر می‌شوند. علت «منییر» افزایش فشار مایع گوش داخلی است.

هر وقت فشار مایع گوش داخلی بالا برود، علائم بیماری مجددا ظاهر می‌شوند. برای درمان این بیماری علاوه بر درمان علامتی لازم است بیمار رژیم غذایی کم‌نمک و کم‌چرب داشته باشد. داروهایی که دفع ادرار را افزایش می‌دهند نیز برای درمان این بیماری سودمند است.

▪ تومور بافت عصبی: نورینوم آکوستیک نیز یک تومور بافت عصبی است که می‌تواند باعث سرگیجه شود. علاوه بر سرگیجه مبتلایان به نورینوم آکوستیک احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی یک طرفه نیز دارند.سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به قاعده جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت مشخص می‌شود.

هنگامی که احتمال گرفتاری بافت عصبی و مغز به عنوان عامل ایجاد سرگیجه مطرح است، انجام ام‌آر‌آی و مشاره با نورولوژیست یا جراح مغز و اعصاب نیز الزامی است.غالبا علامت اولیه در بیماری ام‌اس نیز سرگیجه است که معمولا شروع ناگهانی دارد.

▪ آسیب مغزی: ضربه به سر و آسیب گردن نیز ممکن است منجر به سرگیجه شود که معمولا به خودی خود خوب می‌شود.میگرن که نوعی سردرد شدید است نیز ممکن است باعث سرگیجه شود که در این صورت معمولا بیمار بعد از سردرد شدید دچار سرگیجه می‌شود و بیمار معمولا سابقه سردرد و سرگیجه‌های مشابه را ذکر می‌کند.

▪ دیابت: دیابت می‌تواند منجر به تصلب شرائین شود و این امر به نوبه خود می‌تواند باعث کاهش جریان خون مغز ی شده و این امر باعث سرگیجه شود.

اگر هرگونه سرگیجه یا عدم تعادل دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. سرگیجه در اغلب موارد خطرناک نیست و با دارو به راحتی درمان می‌شود. اگر همراه با سرگیجه علائم دوبینی، سردرد، ضعف، اشکال در تکلم، حرکات غیرطبیعی چشم، تغییر سطح هوشیاری و اشکال در راه رفتن یا کنترل دست و پا نیز وجود داشته باشد، لازم است بررسی بیشتری صورت پذیرد.

● معاینه و آزمایشات

شرح حال و معاینه برای تشخیص علت سرگیجه بسیار سودمند است. نوع احساس سرگیجه، سایر علائم همراه آن و مدتی که این علائم وجود دارند به تشخیص کمک می‌کنند. انجام سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی مغزی نیز سودمند است. آزمایش خون برای بررسی میزان قند و چربی خون و تهیه نوار قلب برای اطمینان از منظم بودن ریتم قلب نیز ممکن است، ضروری باشد.

● درمان با مشورت پزشک

شما فقط در صورتی مجاز به درمان خودسرانه سرگیجه در منزل هستید که قبلا همین مشکل را تجربه کرده و به پزشک مراجعه کرده باشید و علت آن تشخیص داده شده باشد. به طور کلی قرص دیمن هیدرینات، پرومتازین و دیازپام برای کاهش علائم سرگیجه بسیار سودمند هست. اما نوع درمان بستگی به علت سرگیجه دارد. در مواردی که سرگیجه ناشی از عفونت گوش میانی باشد، لازم است برای بیمار آنتی‌بیوتیک مناسب نیز تجویز شود.

دکتر محمدحسن عامری