حق داشتن، سود جستن اندازه نگه داشتن

سرانجام پس از مدت‌ها فقر دیپلماتیک و دوری از دیپلماسی جدی - ملی و جهانی- سریع اما آرام به سوی شکل‌گیری یک دیپلماسی فعال مدرن نه سنتی گام برداشته‌ایم.

سرانجام پس از مدت‌ها فقر دیپلماتیک و دوری از دیپلماسی جدی - ملی و جهانی- سریع اما آرام به سوی شکل‌گیری یک دیپلماسی فعال مدرن نه سنتی گام برداشته‌ایم. دیپلماسی ظریف حدنگه‌دارنده‌یی که ظاهری متین و آرام دارد با باطنی تعرضی و محق؛ دیپلماسی که در آن هم استراتژی معنا دارد و هم تاکتیک.

دیپلماسی که نه مازوخیستی است نه سادیستی و نه اتوپیایی. در گذشته از آنجا که استراتژی دیپلماتیک نداشتیم و تاکتیک، با توهم خود را دلداری می‌دادیم. لاجرم در زمین استراتژی دیگران بازی می‌کردیم.

چه آنجا که پرخاش می‌کردیم و چه جایی که مظلوم‌نمایی. دیپلماسی منفعل، بازی باخت- برد است. باخت ما و برد دیگران. یا در بهترین حالت بازی باخت- باخت. اما دیپلماسی فعال میدان بازی برد- برد است. در این دیپلماسی که هم ملی است و هم جهانی، حق با ماست. اما حق داشتن به تنهایی کافی نیست. سود جستن از حق اساسی است در این روند سود جستن، اندازه نگه داشتن و تعیین‌کننده است. اگر اندازه نگه نداریم سود به زیان بدل می‌شود و حق به ناحق می‌رسد. طبیعی و ناگزیر است که در این مسیر، نیروهای مخالف و بازدارنده موجودند و گاه فعال؛ از هر دو سوی میز. نه عقل نه واقعیت باور نمی‌کنند و نمی‌پذیرند که آن طرف میز همه علیه ما متحدند. ابدا چنین نیست. جبهه غرب اساسا متحد نیست. ذاتا هم نمی‌تواند باشد. اتحادش موقتی است و شکننده عرضی است و نه جوهری. اشتباهات ما- چه استراتژیک چه تاکتیکی- آنها را متحد می‌کند و یکپارچه می‌نماید. باید با برنامه‌‌یی دقیق و تاکتیک‌های متناسب در صفوف‌شان تزلزل ایجاد کرد و انشقاق. گام به گام دوستان و دشمنان را تشخیص داد و از هم تفکیک‌شان کرد و یارگیری جدید نمود. دوستان را افزون‌تر و دشمنان را کوچک‌تر ساخت.

اکثر دشمنان را به دوستان- هر چند موقتی- بدل کرده و دشمن اصلی را مشخص کرد و منفرد. واقعیت زندگی در همین یکی دو ماهه نشان می‌دهد که وقتی ما درست عمل می‌کنیم و تعرض، و می‌خواهیم از حق‌مان سود بجوییم و اندازه هم نگه می‌داریم، آنها به هم می‌ریزند و اختلافاتشان علنی می‌شود. حتی ناچار می‌شوند برخلاف دیروز در میدان ما بازی کنند. نگاه کنید به پیشنهادات ایران در اجلاس سویس. هم نقشه راه متعلق به ما است هم زمان‌بندی آن. دشمنان اصلی، میدان را از دست داده‌اند. هم میدان از آن ما است هم بازی. قطعا اسراییل، جناح وحشی جنگ‌طلب در امریکا و برخی‌ سران کشورهای عربی در حال باختند و آغاز پایان تعرض. دیگر میدان و بازی از آن آنها نیست. پیروزی دیپلماتیک ما که همچنان دشوار است، منافع آنها را سخت به خطر انداخته. آنها تنها در شرایط بحران‌سازی و جنگ است که می‌توانند زندگی کنند. در شرایط صلح و امنیت جای چندانی برایشان باقی نمی‌ماند. مشکلات آنها به رغم ظاهر قوی و پز دموکراتیک حقوق بشری و قدرت جهانی سرمایه‌، به مراتب از ما جدی‌تر است و بیشتر.

برخی افراد و نیروهای داخلی ما اگر همچنان این وضعیت را درک نکنند، همصدا با دشمنان خارجی ما به سِکت‌های ضدملی و ضد مردمی تبدیل شده و از میدان بازی طرد می‌شوند. افراد و برخی نیروهای ضد دموکراتیک متعلق- و بازمانده- دیروز به رغم شعارها و نقاب‌های رادیکال، کاریکاتور مضحک دیروزند و جایی در این میدان- نرمش قهرمانانه- ندارند و اگر خود را بازسازی نکنند و منافع ملی را درنیابند پایگاه‌های ناچیز مردمی‌شان بیشتر از دست می‌رود و اعتماد به نفس‌شان نیز. نباید زیاد جدی‌شان گرفت. پنیک کردن امروزی و عوام‌فریبی‌شان از سر ضعف است نه قدرت.

تخریب‌شان در ارگانیزم - در بدن‌ - بیشتر به دندان دردی حاد شبیه است که معالجه ساده‌یی دارد تا کمردردی مزمن و زمینگیرکننده. از همین رو هیچ ضعفی هرچند ناچیز و فیزیکی جایز نیست.

برخی افراد و نیروهای به ظاهر آزادیخواه اما تندرو نیز که یک شبه به دنبال حل مسائل بسیارند و ایجاد مدینه فاضله، دست‌شان خالی است و به جای دفاع از منافع ملی به دفاع از خود و سکت بی‌تاریخ‌شان مشغول. اما کشتی به راه خودش می‌رود چه خوب که دریابیم و از آن باز نمانیم.

برای ادامه کاری این دیپلماسی فعال که دیگر خوشبختانه متکی به نفس نیست، باید منفذهای رانت‌خواری اقتصادی و رانت‌خواری فرهنگی نیز بسته شود و فرهنگ نفتی جای خود را به فرهنگ کار و تولید بسپارد. فرهنگ ملی مماس با مردم، با دورنمای شکوفایی ثروت‌های مادی و معنوی.

بحث فرهنگ بماند برای وقت دیگر.

مسعود فراستی