سریالی محبوب در بین عموم مردم

نقدی اجمالی بر سریال «راه طولانی»

سریال «راه طولانی» با تمام فراز و نشیب‌ها بالاخره به پایان رسید و به رسم همیشگی نقد و تحلیل سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی قصد دارم مروری اجمالی بر این سریال داشته باشم . در ابتدا باید گفت که این سریال هم مانند بسیاری دیگر از سریال‌های ایرانی چند سال اخیر از مخاطبین بسیار زیادی برخوردار بوده است که باید به عوامل تهیه کننده و نیز دست‌اندر کاران آن در شبکه یک سیما به خاطر این موفقیت تبریک گفت . چرا که استقبال زیاد از یک برنامه تلویزیونی یا یک سریال آن هم در شرایط امروزی که ده‌ها کانال ماهواره ای فارسی زبان با موضوعات مختلف سرگرمی و فیلم و سریال و ... قصد جذب مخاطب را دارند می‌تواند نشانه هدف گیری درست تهیه کنندگان و سازندگان مجموعه در انتخاب موضوع و داستان و نیز بازی قابل قبول هنرپیشه‌ها و به طور کلی موفقیت تمامی عوامل دست اندر کار برنامه حتی تدارکات چی باشد !

البته نشانه این موفقیت یکی در بین عموم مردم است که بعد از مدت‌ها در محافل خانوادگی یا دوستان و آشنایان سخن از موضوع یک سریال به میان می‌آید که نشان دهنده کسب جایگاه و محبوبیت نزد مردم بوده است و دیگری هم نظرسنجی‌ها و آمارهای بالایی که از مخاطبین این سریال منتشر شده است . به طوریکه بعضا همزمان با پخش فوتبال جام ملت‌های اروپا این سریال نه تنها ریزش مخاطب پیدا نکرد بلکه بعضا از برخی بازی‌های آن جام که پربیننده هم بوده پیشی گرفته است ! سریالی که ثابت کرد کیفیت کار تلویزیونی می‌تواند بالاتر و بهتر از کیفیت برخی از کارهای سینمایی هم باشد و نوید بخش روزهای خوش در انتظار سریال‌های تلویزیونی باشد .

داستان از این قرار است که مرتضی که کارمند یک شرکت ساختمانی و دارای دو دختر و یک پسر است توانسته زندگی متوسط و آرامی‌را برای خانواده‌اش فراهم کند، اما با بزرگ‌تر شدن فرزندان و افزایش خواسته‌های آن‌ها با مشکلاتی روبرو شده که وی را وارد یک بازی خطرناک و غیرقانونی می‌کند که طی آن حاضر می‌شود در ماجرای یک تصادف به زندان بیفتد و ادامه ی ماجرای پر فراز و نشیب این داستان ...

اتفاقات پرونده‌ جرم امیری در ابتدا، همچون فریب وی توسط افشار برای به گردن گرفتن تصادف، دارای گره‌های جذابی است که خوب می‌تواند توجه بیننده را جلب کند، اما به میزانی که نویسندگان فیلمنامه برای گره‌افکنی‌ها فکر کرده‌اند، در گره‌گشایی‌ها سهل‌انگاری و تعجیل‌‌ شده است که پیش‌پا افتاده می‌نماید. مثلاً لو رفتن محل اختفای افشار، انکار قتل توسط افشار، تبانی دایی مقتول با شاهد پرونده و وکیل افشار، و افشای محل زندگی وکیل افشار، همزمان با قتل عمو اعلا؛ در ایجاد حس تعلیق‌هایی جاندار، ناتوان است.

رفتارهای غیرحرفه‌ای افسران پلیس آگاهی و استفاده از برخی تکه‌کلامها از جدیت و اهمیت رخدادهای داستان که هر یک می‌تواند به نقطه‌ عطفی تاثیرگذار و حرکت‌دهنده به موتور قصه تبدیل شود؛ به شدت می‌کاهد.

اما اگر بخواهیم نقدی بزنیم بر این سریال باید از همین جا شروع کنیم . با وجود اینکه داستان اصلی این سریال همین بود که در بالا اشاره شد و مربوط به ادامه ی ماجرای دستگیری پدر بوده است ولی داستان‌های فرعی زیادی در سریال بروز و ظهور پیدا کرد که البته از یک بعد موجب افزایش تنوع و جذابیت داستان شد ولی در بسیاری از موارد ذهن مخاطب را از فضای کلی داستان دور می‌کرد .

اما نکات دیگری هم راجع به این سریال باید نوشت که البته اجمالا به آنها می‌پردازیم . به عنوان مثال مقوله فرزند سالاری که در این سریال به تصویر کشیده شد تا خانواده‌های ایرانی با یکی از پدیده‌های جدید جامعه شناسی کشورمان درگیر شوند و با زبان فیلم و داستان که یک زبان هنری است با حواشی و مسائل مربوط به آن بیش از گذشته آشنا شوند و به آن فکر نمایند .

از سوی دیگر باید اشاره کرد که این سریال بخش زیادی از جذابیت خود را مرهون فیلم نامه ی استانداردی که داشت بود .نویسنده ی این داستان پرداخت خوبی نسبت به ماجرای سریال داشت ولی به نظر می‌رسید که در برخی موارد قصه از ریتم افتاده است .

از سوی دیگر بعضا به نظر می‌رسید در برخی نقش‌ها کمی تصنع یا اغراق مشاهده می‌شود که البته با بازی خوب رضا کیانیان و افسانه بایگان که محور اصلی هنرنمایی سریال بودند این اشکال چندان به چشم نیامد . همچنین باید به نوآوری‌ها در پرداخت شخصیت‌های داستانی اشاره کرد و تاکید کرد که این سریال متفاوت با سریال‌های قبلی سیما بوده است و از قدرت روانشناسی بالایی برخوردار بوده است .

در پایان باید گفت سریال راه طولانی مجموعه ای از معضلات و دردهای اجتماعی بود که با پرداخت روانشناسی خوب و نیز هنرنمایی ستارگانی همچون کیانیان و بایگان و نیز با وجود فیلم نامه ای قوی اثری زیبا و قابل تحسین را در دفتر خاطرات ذهن بینندگان تلویزیونی به جای گذاشت .

نویسنده : مرتضی بهنام‌فر