دایناسورها چقدر عمر می‌کردند؟

از روی بقایای سنگواره‌شده دایناسورها به آسانی نمی‌توان گفت که آنها چقدر عمر می‌کردند. برآوردهای سنتی بر اساس نرخ رشد کند در خزندگان، همراه با جثه بزرگ دایناسورها دانشمندان …

از روی بقایای سنگواره‌شده دایناسورها به آسانی نمی‌توان گفت که آنها چقدر عمر می‌کردند. برآوردهای سنتی بر اساس نرخ رشد کند در خزندگان، همراه با جثه بزرگ دایناسورها دانشمندان را به این نتیجه رسانده بود که عمر آنها می‌توانست تا چند صد سال برسد. اما امروزه دیرین‌شناسان بر این باورند که دایناسورها خیلی سریع‌تر رشد می‌کردند و از این نظر بیشتر شبیه پرندگان و پستانداران بودند. استخوان دایناسورها مانند مهره‌داران دیگر و با افزودن ماده استخوانی جدید به محیط خارجی استخوان رشد می‌کرد. به خاطر تغییرات سالانه دما یا میزان غذای موجود، از سرعت رشد دوره‌ای استخوان کاسته می‌شد و لایه‌ای نازک از استخوان بدون خون و رگ درست مانند آنچه در تنه درختان دیده می‌شود، یک حلقه یا «خط رشد» تشکیل می‌داد. با تهیه مقاطع استخوانی نازک، این حلقه‌ها را زیر یک منبع نور پلاریزه می‌توان مشاهده کرد. شمارش این حلقه‌ها می‌تواند به ما بگوید که سن دایناسور در زمان مرگ چقدر بود.

خطوط رشد در استخوان‌های دایناسور نخستین‌‌بار در سال ۱۹۸۳ در بررسی استخوان یکی از سوروپودهای اواخر ژوراسیک به نام بوتریوسپوندیلوس مشاهده شد که بیش از یک قرن پیش کشف شده بود و احتمالا به خانواده براکیوسورهای گیاهخوار تعلق دارد. این بررسی سبب شد در برآورد سن آن بازنگری شود و اکنون تصور بر این است که در سن ۴۳ سالگی مرده است. این در حالی است که هنوز تنها به نیمی از طول ۱۵ تا ۲۰ متری خود به هنگام بلوغ کامل رسیده بود. به گفته دکتر جان نادز (J. Nudds)، دیرین‌شناس دانشگاه منچستر، «اگر دایناسورها را با جانوران امروزی مقایسه کنید، ممکن است انتظار داشته باشید که علفخواران بسیار بزرگ- دایناسورهایی مانند براکیوسوروس و دیپلودوکوس که به لحاظ جثه با فیل قابل مقایسه بودند- تا ۷۰، ۸۰ سالگی عمر کنند و شاید هم کمی بیشتر از این. در حالی که دایناسورهای گوشتخوار کوچک‌تر را بیشتر می‌توان با پرندگان بزرگ‌جثه امروزی مقایسه کرد که خویشاوندان نزدیک همدیگر هستند. اگر پرنده‌ای مانند عقاب یا غراب را در نظر بگیرید، ۲۰ تا ۳۰ سال عمر می‌کنند و طول عمر تیرانوسوروس رکس هم احتمالا همین اندازه بود.»

تصور می‌شود بزرگ‌ترین و سالم‌مانده‌ترین تیرانوسوروس رکس، در موزه صحرایی شیکاگو، در زمان مرگ تقریبا ۲۹ سال داشته است، هرچند از ۲۰ سالگی به بعد دیگر به اندازه بالغ خود رسیده بود. طول این دایناسور که «سو» نام گرفته از سر تا دُم ۱۲ متر است و برآورد می‌شود که وزن آن حدود هفت تن بوده است و این تاییدی است بر نرخ رشد سریع چنین دایناسورهایی در طول عمر نسبتا کوتاه‌شان. خطوط رشد راهنمایی برای نرخ رشد دایناسورها در مراحل مختلف زندگی‌شان نیز فراهم می‌کند. اکنون می‌دانیم که بیشتر دایناسورها در بخش بزرگی از طول عمرشان رشد می‌کردند و این رشد به‌ویژه در دوران بلوغ شتاب می‌گرفت.

آیا می‌دانستید؟

در اواخر دهه ۱۹۹۰، دو نمونه از کاماراسوروس بالغ و یک نمونه نابالغ با هم در ایالات متحده پیدا شدند که نشان می‌دهد این سوروپودها در گروه‌های خانوادگی و احتمالا گله‌ای حرکت می‌کردند. گمان می‌شود که شاید بعضی دایناسورها در مسافت‌های قابل توجه مهاجرت می‌کردند، به‌ویژه آنهایی که نزدیک قطب‌های زمین زندگی می‌کردند، یعنی در جایی که منابع غذایی فصلی بودند. در مورد اینکه آنها در چه فواصلی جابه‌جا می‌شدند نظرات گوناگونی وجود دارد، اما در پژوهشی که به تازگی صورت گرفته برآورد شده که رفت و برگشت سوروپودهای بزرگ احتمالا هر ساله به ۲۹۰۰ کیلومتر می‌رسید.