عارفی سیاستمدار

اگر کسی بخواهد درباره منش سیاسی و نگاه امام ره به اداره جامعه بپردازد در ابتدا باید از منش عرفانی ایشان سخن به میان آورد

اگر کسی بخواهد درباره منش سیاسی و نگاه امام(ره) به اداره جامعه بپردازد در ابتدا باید از منش عرفانی ایشان سخن به میان آورد. بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی یک عارف به تمام معنا خودساخته بود که با تمام قدرت، نفس خود را در اختیار داشت و عملی را به جز برای رضای خدا انجام نمی داد. امام(ره) در ۲۷ سالگی دو کتاب عرفانی می نویسد اما آنها را منتشر نمی کند. نظیر این رفتار خاضعانه امام را در مسائل دیگر هم شاهد بودیم که اینها همگی بر قدرت روحی و معنوی ایشان صحه می گذارد. این سیره یی بود که آحاد ملت ایران در طول حیات امام نیک با آن آشنایند. این منش بیانگر آن بود که امام هیچ گاه به دنبال نام و نشان نبود. همین امر یکی از مهم ترین ویژگی های شخصیتی امام(ره) بود که موجب شد ملت ایران دوستدار ایشان باشند و پیرامون اندیشه ایشان گرد آیند و با رهبری ایشان برای پیروزی انقلاب اسلامی تلاش کنند. توانایی امام در رهبری انقلاب اسلامی از قدرت روحی ایشان نشات می گرفت. از هنگامه یی که امام خمینی(ره) رهبر جریان مردمی شد روز به روز بر همبستگی ملی و اتحاد ایرانیان افزوده شد.

خاطره یی از مرحوم حاج احمد آقا نقل است که یک بار فردی برای دیدار امام می آید. اما امام به احمد آقا فرمودند من برای دیدن ایشان نمی توانم قصد قربت کنم بنابراین عذرخواهی می کنم. این رفتار امام نشان دهنده آن است که ایشان در همه مسائل رضای خداوند را در نظر داشتند و رفتار صادقانه یی با اطرافیان خود و مردم داشتند.

به این ترتیب هر فرد و گروهی که می خواهد راه امام(ره) را پی بگیرد باید سیره ایشان را پیش روی خود قرار دهد. مولفه های پیروی از خط امام نیز با توجه به همین نکات است که مشخص می شود. در سال ۴۲ همراه عده یی از دانشجویان در قم خدمت امام (ره) رسیدیم. در آن دیدار یکی از دانشجویان سوال کرد برنامه شما برای مبارزه چیست و ایشان در پاسخ گفت برنامه اسلام است. این تاکید ایشان گویای این است که خط امام در مسیر دین اسلام تعریف می شود.

خط امام ویژگی های بسیاری دارد که نمی توان در اینجا حق مطلب را ادا کرد و به تمامی ویژگی هایش پرداخت.

اما آنچه به طور خلاصه می توان اشاره کرد این است که اولین ویژگی خط امامی بودن تملک نفس و توانایی هر چه بیشتر در جلوگیری از خودخواهی و خودمحوری است. بی تردید این نکته در سطح مسوولان و سیاستمداران باید بسیار حائز اهمیت باشد چرا که تملک نفس موجب می شود نیت افراد برای پیگیری و تامین خواست های ملت و سفارشات دین اسلام زلال و مستحکم شود.

ویژگی دیگر اما وحدت خواهی است. امام(ره) به طور کلی به وحدت جامعه مسلمین و وحدت شیعه و سنی و به طور ویژه به حفظ همبستگی و وحدت جامعه ایران عنایت داشتند. نکته سوم در عملکرد امام(ره)، توجه بسیار به مردم و حل مشکلات مردم بود. امام(ره) از همان ابتدا در تنفیذ حکم روسای جمهور این عبارت را می فرمودند که من به تبع خواست ملت حکم شما را تنفیذ می کنم و تمام دغدغه ایشان این بود که آنچه مردم می خواهند و اسلام هم آن را امضا کرده تحقق پیدا کند.

یکی دیگر از ویژگی های شخصیت بنیانگذار جمهوری اسلامی پذیرش انتقاد بود. در مجلس سوم عده یی به امام(ره) نامه نوشتند و از بی توجهی به بعضی از قوانین در کشور گله کردند. امام(ره) با کمال بزرگواری اعلام کردند انتقاد را می پذیرند و با توجه به تمام شدن جنگ و لزوم ایجاد آرامش در جامعه برای گام برداشتن در مسیر پیشرفت هیچ کاری نباید خارج از قانون صورت گیرد. نکته دیگر اینکه امام(ره) به آنچه در کشور می گذشت نه تنها از طریق دستگاه های رسمی و افراد نزدیک بلکه از طریق برخی افراد معمولی که کاملاً بی غرض بودند خبر می گرفتند.

مرحوم حاج احمد آقا در خاطرات شان می نویسند امام گاهی می فرمودند بروید خیابان یاسر فردی با چنین شمایلی ایستاده آن را پیش من بیاورید و سفارش می کردند که اسمش را نپرسید، کیفش را هم بازرسی نکنید. نظیر دریافت اطلاعات مردمی توسط امام به این صورت در چند مورد از خاطرات دیگر نیز آمده است.

علاوه بر اینها منش سیاسی امام(ه) به گونه یی بود که نظرش را تحمیل نمی کرد. یک نمونه این مساله در انتخابات دور اول ریاست جمهوری نمود پیدا کرد. در آن انتخابات آقای بنی صدر رئیس جمهور شد. امام(ره) اما به دکتر حبیبی رای داده بود. در این حال و با توجه به مسائلی که در آن برهه از تاریخ سیاسی ایران اتفاق افتاد امام خمینی در طول حدود یک سال بنی صدر را حمایت و هدایت کرد. جالب است بدانیم امام برای چند ماه مسوولان نظام را از مصاحبه کردن و ایجاد بحث و گفت وگو میان مردم درباره انتقادهایی که آنها به عملکرد بنی صدر داشتند بر حذر داشته بود و مسوولان را به بردباری توصیه می کرد. این رفتار امام به این دلیل بود که مردم به بنی صدر رای داده بودند و امام هم به نظر مردم احترام می گذاشت. اما این بنی صدر بود که راهی را رفت که امام مسوولان نظام را از حرکت در آن مسیر بر حذر داشته بود و پیرو تفکری شد که هیچ سنخیتی با خواست ملت ایران نداشت.

من این ویژگی های امام را در چند مرتبه یی که فرصت دیدار ایشان را پیدا کرده بودم به روشنی دریافتم. چه آن زمانی که در سال ۴۳ به همراه دو نفر از معلمان همدانی خدمت ایشان رسیدیم و برای تصرف در حقوقی که دولت به ما می داد از ایشان اجازه شرعی گرفتیم؛ و ایشان با درایت فرمودند به شرط اینکه مطالب غیراسلامی و آن چیزی را که نظام طاغوت می خواهد به دانش آموزان نیاموزیم استفاده از این حقوق مانعی ندارد. و چه در زمانی که در سال ۵۸ همراه شهید آیت الله مدنی امام را ملاقات کردیم. در زمانی که وزیر آموزش و پرورش بودم نیز هر گاه همراه هیات دولت خدمت امام می رسیدیم ایشان با فرمایشات شان یاریگر و راهنمای ما بودند. در آن زمان رابطه امام(ه) با دولت و به ویژه مهندس موسوی بسیار خوب بود. اعتماد و اطمینان ایشان نسبت به آقای موسوی آنجایی نمود پیدا می کرد که اگر در برخی موارد می خواستیم از امام کسب نظر کنیم ایشان می گفتند نظر مهندس موسوی را جویا شوید. امام در دیدارهایشان با هیات دولت نگاه پیوسته یی به مهندس موسوی می کرد و توجه خاص داشت. زمانی هم که مهندس استعفا داد امام ناراحت شد اما کاملاً از ایشان حمایت کرد.

کاظم اکرمی

وزیر آموزش و پرورش دولت میرحسین موسوی