زندگی را فدای کار نکنید

بدون شک ایجاد تعادل بین کار و زندگی در دنیای امروز کار آسانی نیست

بدون شک ایجاد تعادل بین کار و زندگی در دنیای امروز کار آسانی نیست. گذاشتن وقت بیشتر برای فعالیت های خارج از منزل به معنای از دست دادن فرصت برای با هم بودن در منزل است و درگیر شدن در مسائل خانوادگی تمرکز فرد در محیط کار را برهم می زند. مشکل از هر کجا که ناشی شود، نتیجه آن استرس شدید و لذت نبردن از زندگی است. اما خبر خوب این است که می توانیم کنترل زندگی را به دست بگیریم و وقت کافی برای کارهایی که دوست داریم پیدا کنیم به شرط این که فعالیت های روزانه را آگاهانه و با درک صحیح از آن ها انجام دهیم و نه از روی عادت و از سر ناچاری. واقعیت این است که نمی توان مدل صحیحی از تعادل بین کار و زندگی ارائه داد زیرا نیازهای انسان ها نه فقط با یکدیگر تفاوت دارند بلکه نیاز هر فردی یک روز نسبت به روز بعد از آن تغییر اولویت می دهد.

اما هسته اصلی تمام فعالیت ها و نیازهای ما در طول زندگی موفقیت و خرسندی است. آن چه روزانه برای ما احساس غرور، رضایت، خوشحالی، عشق، احساس رفاه و لذت بردن از زندگی به همراه می آورد، همان اکسیری است که به تعادل بین کار و زندگی نیز کمک می کند. اما چگونه می توان به این مهم دست یافت. اگر به این بحث علاقه مند شده اید حتما ادامه مطلب را مطالعه کنید.دکتر محمد کاظم وحید روان پزشک و عضو انستیتوی روان شناسی تهران درباره واقعیت زندگی انسان به عنوان موجود اجتماعی این گونه ادامه می دهد: انسان یک موجود اجتماعی، زیستی و روان شناختی است و بی توجهی به هر یک از این ابعاد می تواند سعادت و رضایتمندی او را کم کند. توجه کنید که زندگی شخصی اجتماعی و خانوادگی فرد در ایجاد تعادل بین کار و زندگی او تاثیر بسیاری دارد. ارزش های فردی که هر انسانی دارد می تواند بسیار تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال در فرهنگ های مختلف کار کردن معانی متفاوتی دارد و ممکن است در نزد برخی کار اصلی ترین وظیفه آن ها در زندگی باشد. استرس های شغلی، احساس ناامنی و ناپایداری در عرصه شغلی هم می تواند به گرایش بیشتر به کار بینجامد.

● ازدواج با کار

عده زیادی را می توان در محیط پیرامون خود یافت که همه زندگی شان در کار خلاصه شده است اگر از آن ها بپرسید چطور دلبسته کار شده اید و چرا از خانواده و زندگی غفلت کرده اید قطعا خواهند گفت شرایط آن ها را وادار کرده است و به دلخواه معتاد به کار نشده اند. عده ای هم ممکن است رضایت از زندگی را در کار بجویند و با کناره گرفتن از پیوندهای خانوادگی و اجتماعی تلاش کنند رضایتمندی از زندگی را فقط در یکی از ابعاد آن بازیابند. به نوشته مایوکلینیک ساعات طولانی کار، تغییر در نقش های خانوادگی، فناوری های پیشرفته ارتباطی، رشد فزاینده اقتصاد جهانی وغیره از مهم ترین دلایل دور شدن انسان از هم نوعان و گرایش بیشتر به محیط های کاری است.از سوی دیگر گاهی به خاطر دریافت اضافه کار، یک مسافرت تفریحی یا فرستادن بچه ها به دانشگاه، ترجیح می دهند ساعات بیشتری کار کنند تا به اهدافی که می خواهند دسترسی پیدا کنند. اما فراموش نکنید که کار بیشتر به معنای حضور کمتر در جمع خانواده است. اولین و مهم ترین لطمه کار بیشتر، خستگی مفرط است. خستگی باعث کم شدن توانایی ذهنی و فکری انسان در درازمدت خواهد شد. ممکن است در اثر خستگی قابلیت های خود را آن چنان که باید ارائه نکنید و گاه به اشتباه بیفتید هم چنین خانواده متاثر از دور بودن طولانی مدت شما از منزل خواهند شد.

در درازمدت غیبت شما روی روابط خانوادگی تان تاثیر خواهد گذاشت. دوستان که سهم عمده ای از رضایتمندی فرد در زندگی را دارند، اوقات کمتری در زندگی شما اشغال خواهند کرد و دوستی ها در معرض خطر قرار خواهد گرفت. هم چنین اضافه کاری باعث افزایش توقعات کارفرما و رئیس از شما خواهد بود و اگر قصد توقف آن را داشته باشید ممکن است با جواب منفی رو به رو شوید. به این ترتیب چالش ها و مشکلات شما دوچندان خواهد شد.

● خودشناسی

شاید بد نباشد به این پدیده مهم که در رضایت مندی از زندگی خانوادگی و اجتماعی نقش مهمی دارد اشاره کنیم. به گفته دکتر وحید خودشناسی از شناسایی ارزش ها و اهداف اصلی فرد در زندگی آغاز می شود این که کدام بعد از زندگی مالی، اجتماعی، خانوادگی برای آن ها اهمیت بیشتری دارد شناسایی این ارزش ها می تواند بسیار کارساز باشد. از سوی دیگر شناخت اهداف هم بسیار اهمیت دارد. اهداف انسان ها متفاوت از یکدیگر است بنابراین اگر به شناسایی اهدافمان بپردازیم می توانیم راحت تر بین کار و زندگی تعادل ایجاد کنیم. شناخت توانمندی ها و قابلیت ها هم زمان با شناسایی محدودیت ها و ناتوانایی ها هم می تواند به دیدی واضح و شفاف از کار بینجامد به طوری که فرد بتواند با در نظر گرفتن آن ها به ورطه توجه بیش از حد به کار و غفلت از خانواده نیفتد.

از سوی دیگر فهرست کردن مهم ترین چیزهایی که در زندگی فرد وجود دارد می تواند در شناسایی صادقانه ارزش ها و اولویت های زندگی نقش اساسی ایفا کند، بچه ها، همسر، رضایت شغلی، معنویت، سلامت، ورزش، هنر، تفریح و سرگرمی و سفر و ماجراجویی می تواند اولویت زندگی هر انسانی باشد. مهم ترین فایده داشتن این اولویت ها این است که وقت فرد منفک می شود و وقتی به فعالیت روزانه در محیط کار مشغول است به فعالیت های مورد علاقه فکر نمی کند و برعکس به این ترتیب می تواند از تمام کارهای روزانه اش لذت کافی ببرد.

● چه کنیم؟

همان گونه که در ابتدای مطلب ذکر کردیم درک آگاهانه و عمیق از تمامی رفتارهای روزمره و فعالیت های روزانه می تواند به حفظ تعادل بین کار و زندگی کمک کند. دکتر وحید گفت: شناسایی اولویت ها، در نظر گرفتن اوقات کافی برای امور خانوادگی، یادگیری مدیریت استرس، تقسیم مسئولیت، تلاش برای کمک گرفتن از دیگران و گفتن نه به دیگران می تواند از ساده ترین راه های غوطه ور نشدن در ورطه کار و شغل باشد. دقت کنید که برای رسیدن به هر هدفی از جمله تعادل بین کار و زندگی به تلاش و زمان نیاز داریم.

پذیرفتن شرایط نامتعادل و تحمیل شده بر انسان با این توجیه که کاری نمی توان کرد کار انسان های بهانه گیر است.بدون شک برای هر مشکلی راه حلی وجود دارد و پیچیده ترین مشکلات گاه آسان ترین راه حل ها را دارد، نداشتن تعادل بین زندگی و کار هزینه هایی برای انسان دارد که آن را در مراحل مختلف زندگی اش به انواع مختلف خواهد پرداخت. بنابراین از همین امروز در رفتارهای خود تجدیدنظر کنید درست است که مشکلات اقتصادی می تواند یکی از مهم ترین دلایل نبود تعادل بین کار و زندگی باشد اما از خاطر نبرید که کسب پول برای زندگی بهتر فقط تا درجه ای رضایتمندی از زندگی را بالا می برد. دکتر وحید با اشاره به نقش معنویت در رضایتمندی از زندگی می گوید توجه به معنویات باعث احساس مفید بودن، درک صحیح از زندگی و جست وجو برای گرفتن نبض زندگی می شود و می تواند جهت و سمت و سوی زندگی را تغییر دهد.

● راهکارها

برای حفظ تعادل بین کار و زندگی تحقیقات بسیاری انجام شده و نتایج بسیار خوبی نیز داشته است. ایده هایی که می توان آن ها را به کار بست و ثمره آن را در زندگی روزمره دید. به چند راهکار از سایت مایوکلینیک و وب ام دی اشاره می کنیم.

۱) فعالیت های روزانه خود را یادداشت کنید؛ چه فعالیت های مرتبط با کار چه غیرمرتبط، سپس آن ها را اولویت بندی کنید. آن هایی را که به هر دلیلی غیرضروری است حذف کنید، اگر نمی توانید به تنهایی تصمیم بگیرید از دوست یا همسر خود کمک بخواهید.

۲) نه بگویید؛ اگر در اداره یا محل کارتان مرتبا مجبور به پذیرش کار اضافه هستید مسئله را با کارفرما در میان بگذارید و با احترام تمام، کار اضافه را رد کنید. وقتی دیگران متوجه اهمیت تفریح و خانواده برای شما باشند بی گمان از پیشنهاد دادن کارهای اضافه به شما منصرف می شوند.

۳) وقت خود را مدیریت کنید؛ در منزل یا در اداره طوری برنامه ریزی کنید که بتوانید بدون احساس خستگی زیاد یا فشار کار به امورات خود برسید. یک تقویم خانوادگی تهیه کنید و روزهای مهم را در آن علامت بزنید تا روز تولد همسر یا فرزندانتان در میان کارهای دیگر فراموش نشود.

۴) با احساس گناه خود مبارزه کنید؛ به خاطر داشته باشید که داشتن خانواده و کار بیرون با هم منافاتی ندارند و شما نباید برای دوری از خانواده احساس گناه کنید.

۵) به خود استراحت دهید؛ زمانی را برای فعالیت های موردعلاقه خود کنار بگذارید مثل پیاده روی، گوش کردن به موسیقی و...

۶) به سلامت خود اهمیت دهید؛ دقت داشته باشید که لازمه رضایتمندی از زندگی و کار سلامت جسمی است بنابراین به سراغ پزشک بروید و چکاپ کامل انجام دهید.

۷) زندگی را ساده بگیرید؛ زندگی در عین پیچیدگی بسیار ساده است. سرزدن به دوستان و خانواده و اهمیت دادن به آن ها در کسب رضایت در خانواده نقش اساسی دارد. بنابراین شادی زندگی را فارغ از پیچیدگی هایش در صورت خندان فرزندان و لبخند همسر بیابید.

عظیمی مروی