ذخیره سازی و نگهداری گندم

با اعلام خبر خودكفایی گندم موضوع ذخیره سازی این كالای استراتژیك و وجود انبارها و سیلوهای مناسب برای نگهداری این محصول مورد توجه قرار گرفته است با وجود این كه متولیان گندم در وزارت بازرگانی اذعان می دارند امسال مشكلی برای ذخیره سازی, نگهداری و انبار كردن گندم تولیدی ندارند باید توجه كرد كه اولاً مكانیزم ذخیره سازی گندم با قطع واردات آن و تولید گندم در داخل كشور كه در فصل خاصی از سال برداشت می شود, تغییر كرده و ثانیاً آیا همه انبارهای موجود برای نگهداری گندم بدین منظور ساخته شده اند یا این كه گندم تولیدی به ناچار در این مكانها نگهداری می شود گرچه زمزمه هایی برای ساخت سیلوهای مورد نیاز برای گندم تولید داخلی به گوش می رسد اما با توجه به روند افزایش جمعیت, ضرورت افزایش تولید گندم و هزینه بالای ساخت این سیلوها, باید دید این وعده تا چه زمانی محقق خواهد شد

در چند سال آینده نیازمند ظرفیت ذخیره ۱۲ میلیون تنی برای گندم هستیم و گرچه طبق درخواست وزارت بازرگانی قرار است حدود ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار تن سیلوی جدید در كشور ساخته شود اما هزینه بالای احداث سیلوهای مكانیزه نگهداری گندم و فرآیند تخصیص اعتبار مورد نیاز این كار ضرورت تسریع در تصمیم گیری و اجرای ساخت این سیلوها را بیشتر نمایان می كند چرا كه نبود فضای مناسب برای نگهداری گندم علاوه بر تهدید خودكفایی این محصول موجب زیان های مالی هنگفتی خواهد شد، همچنین معطلی كشاورزان در صف های طویل برای تحویل گندم تولیدی اتلاف وقت و تحمیل هزینه های مضاعف به آنان را در پی خواهد داشت.

برخی ظرفیت فعلی ذخیره سازی گندم در كشورمان را حدود ۱۰ میلیون تن می دانند كه ۵ میلیون تن آن دولتی و بقیه مربوط به سازمان تعاون روستایی و بخش خصوصی است، گرچه ۵۰ درصد این ظرفیت نیز از استانداردهای لازم برای نگهداری گندم برخوردار نبوده و گندم تولیدی به ناچار در این انبارها نگهداری می شود اما باز هم مسئولان وزارت بازرگانی تأكید می كنند كه مشكلی در خصوص خرید و ذخیره سازی گندم به میزانی كه توسط كشاورزان تولید شود وجود ندارد. نكته حائز اهمیت كیفیت این ذخیره سازی و چگونگی انجام آن است كه با فرآیند كنونی بسیار هزینه بر بوده و موجب اتلاف وقت تولید كنندگان گندم می شود. تهیه طرح تكمیل و تجهیز سیلوهای كشور و موافقت سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور با این طرح از اقدامات انجام شده در این راستا است و گفته می شود كه ۴۴ میلیارد ریال اعتبار برای این طرح در چارچوب اعتبارات سال جاری در نظر گرفته شده است.معاون توسعه بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی معتقد است مشكلی در خصوص ذخیره سازی گندم تولید داخل وجود ندارد. سینكی می گوید: «به دنبال تمهیداتی كه در سال گذشته برای ذخیره سازی گندم در نظر گرفته شده بود از محل واردات و گندم تولید داخلی ذخیره سازی مناسب به عمل آمد كه این روند در سال ۸۳ نیز با همان آهنگ ادامه خواهد یافت و مشكلی در این خصوص وجود ندارد.» وی می افزاید:«ذخیره سازی این محصول كه در دوره های خاصی خریداری و در بقیه سال به بازار عرضه می شود، ذخیره سازی گردشی است كه در سنوات گذشته نیز انجام شده است. در سال گذشته دولت تصویب كرد تا علاوه بر ذخیره گردشی گندم كه در كشور وجود دارد باید ذخیره ثابتی نیز برای گندم محقق شود كه این كار در سال گذشته صورت گرفته و در سال جاری نیز ادامه می یابد.» سینكی می گوید: «گرچه باید نظام اقتصادی كشور برای بهینه سازی نگهداری و ذخیره سازی گندم در دوره گردشی آن تدبیری بیندیشد اما در شرایط فعلی نیز نگرانی در این خصوص وجود ندارد.» اسكندری مجری طرح گندم با رد ذخیره سازی گردشی گندم معتقد است: «زمانی كه گندم به كشور وارد می شد این واردات برای مدت ۱۲ ماه و به تدریج تنظیم می گردید. اگر به فرض ۷ میلیون تن فضای ذخیره سازی گندم وجود داشت واردات به شكلی تنظیم می شد تا كمبودهای موجود در این زمینه زیاد احساس نشود اما در شرایط فعلی كه مقرر شده تا نیاز ۱۲ میلیون تنی كشور از طریق تولید داخلی تأمین شود باید فضاسازی برای نگهداری گندم نیز همراه با افزایش تولید آن صورت گیرد و متولی این امر وزارت بازرگانی است. ذخیره سازی گردشی گندم زمانی مطرح بود كه ۶ میلیون تن گندم وارداتی در ظرف مدت ۱۲ ماه وارد می شد و این كار قابل پیش بینی و برنامه ریزی بود اما در شرایط موجود باید ۱۲ میلیون تن گندم در مدت ۴ ماه از كشاورز خریداری و در طول یك سال مصرف شود كه در این جا ذخیره سازی گردشی معنی پیدا نمی كند. از سوی دیگر در این ۴ ماه كه گندم خریداری می شود باید ذخیره استراتژیك نیز وجود داشته باشد و علاوه بر این ظرفیت ذخیره استراتژیك باید ۱۲ میلیون نیز ظرفیت چرخشی داشته باشیم.»

وی می افزاید: «در وضعیت فعلی با كمبود فضای انباری مناسب برای نگه داری گندم مواجه هستیم و ممكن است مثلاً در سالن تربیت بدنی نیز برای ۲ ماه گندم نگهداری شود اما آیا این فضا مناسب انبار كردن گندم است؟! فكر می كنم بیشتر از ۵۰ درصد ظرفیت خرید گندم فعلی فضای انباری مناسب در كشور وجود نداشته باشد. باید هماهنگی لازم بین فضاسازی و تولید گندم ایجاد یا مكانیزم خرید گندم عوض شود و به جای این كه وزارت بازرگانی بخواهد به طور مستقیم گندم را خریداری كند باید از طریق فعال كردن تعاونی های تولیدی كشاورزان، محصول گندم خرید و نگهداری شود و این رویه در همه جای دنیا مرسوم است.» مدیر كل سابق خرید و فروش محصولات كشاورزی سازمان تعاون روستایی نیز در خصوص وضعیت فعلی و ظرفیت انبارها برای نگهداری گندم می گوید: «در سال جاری با توجه به ادغام سازمان غله در شركت بازرگانی دولتی ظرفیت انبارهای این شركت به دلیل در اختیار گرفتن انبارهای شركت بهمن گستر افزایش پیدا كرده است، همچنین در سازمان تعاونی روستایی نیز در سال گذشته شركت های تعاونی تولید به شكل مستقل عمل می كردند، اما در سال جاری به عنوان مراكز خرید سازمان تعاون روستایی تلقی شدند كه با در نظر گرفتن ۸/۱ میلیون تن ظرفیت انباری شركت های تعاونی تولید و نزدیك به ۷/۱ میلیون تن ظرفیت انباری سازمان تعاون روستایی و در صورت تخلیه انبارهای پیاز و سیب زمینی بهاره كه از طریق مزایده واگذار خواهد شد، در فصل خرید، ظرفیت نگهداری این سازمان كامل شده و می توانیم نسبت به انبار و نگهداری ۳میلیون تن گندم اقدام كنیم. با در نظر گرفتن ۳ میلیون تن ظرفیت انبار گندم سازمان تعاون روستایی و ۸/۴ ظرفیت سیلوها و انبارهای سازمان غله و ۵/۲ میلیون تن ظرفیت موجود كارخانه ها، نباید مشكلی در خصوص انبار كردن گندم خریداری شده در سال جاری داشته باشیم. همچنین با تخلیه ظرفیت انبارها از گندم انبار شده قبلی محصول گندم تولیدی جدید جایگزین خواهد شد.» بنازاده می افزاید: «به دلیل این كه ظرفیت انبارهای سربسته محدود و از سوی دیگر هزینه ساخت انبارهای گندم بسیار زیاد است نمی توان اعلام كرد كه تا چه زمانی از نظر ظرفیت انبار برای نگهداری گندم با كمبود مواجه نخواهیم بود. سازمان تعاونی روستایی و شركت بازرگانی دولتی نیز با تخصیص اعتبار و طرح های عمرانی برای تأمین این نیاز اقدام كرده اند اما به دلیل بالا بودن جهش تولید گندم در ۲ سال اخیر و قطع ۶ میلیون تن واردات گندم كه با تولید داخلی این محصول جایگزین شده است و از آنجا كه خرید گندم در مدت ۳ تا ۴ ماه صورت می گیرد و نقطه اوج این خرید نیز در خرداد و تیر ماه سال جاری خواهد بود با مشكلاتی روبه رو هستیم. این در حالی است كه واردات گندم به تدریج صورت می گرفته است. در مجموع باید تدارك لازم برای ساخت سیلوهای گندم و تأمین محل نگهداری و انبار این محصول در سالهای آینده دیده شود.»