فاجعه ای که زمین را تهدید می کند

مدت هاست که دانشمندان هشدار می دهند انتشارگازهای گلخانه ای در چین تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت کره زمین است به ویژه آنکه پیش بینی می شود در آینده نزدیک انتشار این گازها تا مرز دو برابر امروز افزایش یابد

مدت‌هاست که دانشمندان هشدار می‌دهند انتشارگازهای گلخانه‌ای در چین تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت کره زمین است.به ویژه آنکه پیش بینی می‌شود در آینده نزدیک انتشار این گازها تا مرز دو برابر امروز افزایش یابد. این در حالی است که چین ا زجمله کشورهایی است که به اجرای مفاد پیمان کیوتو متعهد شده است، با این حال با رویه‌ای که در فرایند تولیدات صنعتی در پیش گرفته روز به روز بر نگرانی‌های دانشمندان محیط زیست می‌افزاید. آنچه در پی می‌آید گزارشی است در همین زمینه که به تازگی در مجله اشپیگل منتشر شده است.

آیا می‌توان ازفاجعه‌ای بزرگ جلوگیری کرد؟دانشمندان درمطالعه‌ای جدید با بدبینی اعلام کرده‌اند که از انتشار گازهای گلخانه‌ای چین در آینده به سختی می‌توان جلوگیری کرد. آنها می‌گویند آرزوی بجایی است که ایالات متحده آمریکا با رهبری رئیس‌جمهوری جدید، باراک اوباما، با چین متحد شود و از انتشار گازهای گلخانه‌ای خود بکاهند چون این دو کشور منبع اصلی این گازهای خطرناک در جهان هستند و همان طور که می‌دانیم در موافقتنامه سال ۲۰۰۹ درشهر کیوتو در مورد کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای، آمریکا آن توافقنامه را امضا نکرد اما کشورهای صنعتی اروپایی وکشورهای بزرگ اقتصادی در حال رشد نظیرچین باآن توافق کردند. البته به‌نظر می‌رسد این آرزو تحقق پیدا نکرده است.

آقای گوان، رئیس گروه تحقیقات انرژی در دانشگاه کمبریج - که خود اهل چین است - می‌گوید که بسیاری از کشورهای صنعتی غرب از چین خواسته‌اند که از انتشار گازهای آلاینده درهوا بکاهد اما این کشور به آسانی قادر به انجام این کار نیست.

گوان با همکاری استادانی ازدانشگاه‌های آمریکا و نروژ در تحقیقاتی که درمجلات علمی معتبر دنیا منتشر کرده‌اند نتایج کار را مایوس‌کننده می‌دانند.آنها می‌گویند با وجود افزایش روزافزون تکنولوژی‌های پاک در جهان، افزایش گازهای گلخانه‌ای چین در هوا نگران‌کننده است به ویژه آنکه انتشار این گازها در ۲ دهه آینده در مقایسه با سال ۲۰۰۲ دوبرابر خواهد شد.

چین تاکنون قدرت چهارم اقتصادی جهان بوده است اما با وجود بحران مالی جهانی، این کشور با سرعت سرسام آوری درحال توسعه است. این توسعه علاوه بر تولیدات صنعتی، در زمینه شهرسازی، جاده‌سازی و پروژه‌های حمل ونقل و زیربنایی نیز سرعتی چشمگیر دارد. در این کشور از سال۱۹۹۰تا۲۰۰۲، ۴۷ فرودگاه جدید به بهره برداری رسیده و شبکه راه‌های آن از سال۱۹۸۱تا۲۰۰۲بیش از ۸۰۰ هزارکیلومتر رشد کرده است.

● نیاز بیشتر به انرژی در آینده

انتظار می‌رود جمعیت چین از یک میلیاردو۳۰۰ هزارمیلیون نفر به ۱.۵ میلیارد نفر افزایش یابد. این جمعیت روز‌افزون که اغلب در حومه شهرها ساکن خواهند شد به خانه‌هایی به سبک غربی با تجهیزاتی نظیر تهویه مطبوع، یخچال فریزر، وسایل صوتی وتصویری، رایانه و دیگر مایحتاج زندگی نیاز دارند که بالطبع به‌طور فزاینده‌ای درخواست انرژی را افزایش خواهد داد.

آژانس بین‌المللی انرژی وآمار ملی چین پیش بینی کرده است که برای تامین این نیاز طرح‌های انرژی‌زای کشور باید بیش از ۸ هزارو۶۰۰ تریلیون وات برق در سال ۲۰۳۰ تولید کنند؛ یعنی سه برابر میزانی که در۲۰۰۶تولید می‌شده است.

در حال حاضر۸۳ درصد سوخت مصرفی نیروگاه‌های چین زغال سنگ است که برای آب وهوا بسیار زیانبخش است. این کشور امیدوار است که درآینده از انرژی‌های پاک نظیرانرژی اتمی، نیروی باد و آب و ... به جای زغال سنگ استفاده کند و به تدریج از مصرف سوخت‌های فسیلی بکاهد.

● راهکارها

براساس تجربیات یافت شده، گوان و همکارانش در حال تکمیل تحقیقاتشان برای دو دهه آینده هستند و می‌خواهند روشی را به کار برند که خوش‌بینانه باشد.

آنها چین را تحت فشار قرار می‌دهند که طرح‌های جدید خود را که با زغال سنگ کار می‌کنند به تکنولوژی ضبط و انبار کردن گاز کربنیک مجهز کند.این طرح از انتشار دی اکسید کربن جلوگیری کرده و آنها را در زیر زمین محبوس می‌کند. البته این طرح مراحل آزمایشی اولیه را می‌گذراند و کارشناسان استفاده گسترده از آن را تا قبل از سال ۲۰۲۵ انتظار ندارند. نتیجه عاقلانه این پروژه تخیلی این است که حتی با تجهیز شدن همه طرح‌های زغال سنگی جدید چین به این نوع تکنولوژی باز هم تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای دی‌اکسید کربن حدود ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت.

آقای گلن پیترز، ریاضیدان استرالیایی در مرکز تحقیقات بین‌المللی آب و هوا در شهر اسلو، می‌گوید: این موضوع نشان می‌دهد که چه چالش عظیمی برای کاستن انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود دارد. درصورتی که این تکنولوژی جدید عملی شود باز هم مقداری از دی اکسید کربن پروژه‌ها به هوا راه می‌یابد.آقای گوان می‌گوید:علاوه بر این تکنولوژی، ما استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را پیشنهاد می‌کنیم.برای مثال، اگر چین بخواهد انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا سال ۲۰۳۰ به پایه سال ۲۰۰۰ برساند باید ۴۰ درصد از انرژی تولیدی خود را از منابع تجدیدپذیر تولید کند اما در حال حاضر هیچ کشوری چنین توانی را ندارد و بی‌شک چین نیز قادر به انجام آن نخواهد بود.

● راهی خطرناک

پیترز می‌گوید: کشورهای صنعتی هم شریک جرم چین در آلودگی هوا هستند. به گفته او، کشورهای صنعتی بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ میلادی، ۲۶درصد فراورده‌های صنعتی چین را به کشور‌های خود وارد کرده‌اند.

حدود دو سوم صادرات چین به ایالات متحده، ژاپن، اروپا واسترالیا وارد می‌شود. اکنون مردم این کشورها باید از خودشان بپرسند چرا تا این اندازه لوکس‌گرا شده‌اند. پیترز می‌افزاید: آیا خوردن سه بار غذا‌های وارداتی در هفته لازم است ؟

محققان می‌گویند موضوع دیگری که کمتر به آن توجه می‌شود این است که تولیدات صنعتی و غذایی چین، نسبت به سایر کشورها کثیف‌تر است.کالاهایی که چین صادر می‌کند در آلودگی محیط‌زیست چهار برابر مضر‌تر از کالاهایی است که وارد می‌کند. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که ژاپن، همسایه چین از انرژی‌های نه برابر سالم‌تر ومؤثر‌تر استفاده می‌کند.

به همین دلیل پیترز پیشنهاد می‌کند که چین باید از انرژی طوری استفاده کند که تلفات آن کمتر باشد. برای مثال، ساختمان‌ها طوری ساخته شوند که انرژی را در خود ذخیره کرده و در و پنجره‌ها به گونه‌ای طراحی و نصب شوند که از اتلاف انرژی جلوگیری شود. آقای گوان هم به سهم خود به‌عنوان یک هموطن چینی از مردم می‌خواهد که از سبک زندگی افراط‌آمیز غربی خودداری کنند چرا که در غیر این صورت مسیری که انتخاب کرده اند بسیار خطرناک خواهد بود.

عبدالحسین غلامرضایی