دانشمندان, جستجوی اطلاعات, و خدمات مرجع

سال ها تحقیق بر روی رفتار جستجوی اطلاعات در خصوص دانشمندان نشان داده كه این رفتار بستگی زیاد به ارتباطات غیر رسمی و مجموعه های شخصی دارد

سال ها تحقیق بر روی رفتار جستجوی اطلاعات در خصوص دانشمندان نشان داده كه این رفتار بستگی زیاد به ارتباطات غیر رسمی و مجموعه های شخصی دارد. دستیابی به متون اغلب از طریق ارجاعات مقالات و منابع دست اول صورت می گیرد. مقاله حاضر این رفتارها و برخی دلایل به كارگیری آن ها را مورد بررسی قرار می دهد. پیشرفت در ارائه خدمات مرجع به جامعه علمی باید بر پایه درك ارتباطلات علمی، رفتارهای جستجوی اطلاعات، و نیازهای اطلاعاتی استفاده كنندگان باشد. نمونه هایی از خدمات مرجع كاربرمدار ارائه شده است. از دهه ۱۹۴۰ نوشته های فراوانی در خصوص استفاده كنندگان اطلاعات، نیازهای اطلاعاتی، و جستجوی اطلاعات(۱)، كه بیش تر آنها براساس مطالعات دانشمندان و متخصصین است خلق شده. [۱]گرچه هنوز سؤالات زیادی در بارهٔ رفتار استفاده كنندگان اطلاعات مطرح است و مطاعه در خصوص پیشرفت سریع فن آوری این رفتار در حال گسترش می باشد، اما الگوها و ویژگی های آن محرز شده است.

به منظور بررسی، تجدید نظر، و طراحی دوباره خدمات اطلاعاتی/ ارجاعی كه به جامعه علمی ارائه می شود، باید نیازهای اطلاعاتی و رفتارهای جستجوی اطلاعات را درك كرد. این مقاله یافته هایی راكه تحقیقات در این زمینه به منظور تغییر خدمات ارائه داده است مورد بحث و بررسی قرار می دهد. بررسی حاضر شامل مهندسان و محیط های تحقیق و توسعه نمی شود. محیط كار، اهداف ، آموزش، روند كار و نتایج كار دانشمندان و مهندسین مقوله ای دیگر است و همه یكجا در بحث كانال های ارتباطی، نیازهای اطلاعاتی، و رفتار جستجوی اطلاعات نمی گنجد. خدمات كتابخانه ای به جامعه مهندسین نیز باید خاص و مناسب نیازهای اطلاعاتی آن ها باشد. “پینلی” مطالعات تحقیقی را كه این دو گروه را متمایز می كند در اثر خود خلاصه و بیان كرده است. [۲] بررسی ها نشان داده است كه بین رشته های علمی نیز تمایز موضوعی مشابهی وجود دارد، و لی عموما" دانشمندان در دستیابی به اطلاعات بیش تر به كانال های غیر رسمی، مجموعه های شخصی مجلات، كتابها، كپی مقاله ها، و ارتباطلات متقابل متون در دستیابی وارجاع به نوشته های مرتبط متكی هستند.

منابع ردیف دوم، چه چاپی و چه غیر چاپی، كم تر مورد توجه قرار آنان است. بسیاری از محققین برای دسترسی به اطلاعات یا توفیق در كار با مجموعه های پیچیده ، و سروسامان دادن به مبانی كتابخانه، به مجموعه های كتابخانه ها یا به كمك های كتابداران متكی نیستند. در یكی از مطالعات انجام شده در خصوص این اصول، “گرفشایم” سه منبع اصلی اطلاعاتی را برای محثثین رشته بیوتكنولوژی گزارش كرده است: تجربه شخصی دانشمندان، ارتباط شخصی بین دانشمندان، و مواد متنی كه اغلب شامل نشریاتی است كه شخصا" مشترك هستند.[۳] تنها تعدا اندكی از محققین منظما" به كتابخانه گروه مراجعه می كنند. این بررسی همچنین نشان داد كه رایانه های شخصی بر استفاده و جستجوی اطلاعات تأثیر می گذارند. همهٔ آن هایی كه مورد ارزیابی قرار گرفتند از نتایج جستجوی كتابشناختی ماشینی استفاده كرده اند، و ۳۵ درصد ، آنها اظهار داشتند كه عملیات جستجو را خودشان انجام داده اند. با رواج مهارتهای رایانه ای، و هوشمندتر شدن سیستم ها، و پیشرفت دستیابی فیزیكی به این سیستم ها و دیگر پایگاه های اطلاعاتی، گرچه به میزان متفاوت در رشته های مختلف، در حال تغییر و تحول است.گزارشی از دانشمندان علوم زمین در بارهٔ دورهٔ زمانی مشابه نشان می دهد با این كه ۴۴ درصد آنان حداقل سالی یك بار در خواست كاوش از پایگاه اطلاعاتی داشته اند، ولی هیچ كدام از آن كاوشگران استفاده كنندهٔ نهایی نبوده است. [۴]

● ارتباطات علمی

به منظور درك شیوه جستجو و استفاده اطلاعات، درك نظام ارتباطات علمی كه یاری دهنده دانشمندان، به عنوان نویسنده و استفاده كننده است، الزامی می باشد. وجود این نظام به لحاظ مشاركت در اطلاعات به منظور تعیین اولویتهای علمی و حق مالكیت فكری است. این نظام برای افراد در بین همتایان شهرت می آورد، و فرصت هایی را برای پیشرفت رتبه علمی فراهم می كند، و فعالیت های تحقیقاتی را از طریق كمك هزینه های رقابتی، امنیت اقتصادی و شغلی استمرار می بخشد.[۵] خصوصیات اصلی این نظام عبارت اند از بررسی دقیق آثار ارائه شده به منظور حفظ استانداردهای بالای كیفیت، و بررسی جنبه عمومی نوشته های علمی كه دستیابی یكسان مقاله نویسان و استفاده كنندگان از نظام را تضمین می كند. مقالات داوری شده همچنین “رابط رایج در ضبط و اشاعه”[۶] علوم هستند. زیرا این رابط معیارهای لازم برای اولویت رایج و در عین حال زمینه سازی اشاعه نسبتا" سریع نتایج را فراهم می آورد.[۷] “سابرامنیام” توصیف خوبی از ساختار متون علمی و پیشرفت آن ها از مرحله تحقیق تا انتشار ارائه می دهد.[۸] سرعت گسترش تعدادی از زیر رشته ها دلالت بر رشد تصاعدی متون در چند دهه گذشته، تخصصی تر و بین رشته ای شدن، توسعه مشاركت، و كاهش توانایی محققین در نظارت و دنبال كردن دستاوردهای رشته ها و زیر رشته های خودی و غیر خودی دارد.[۹]

● ارتباطات غیر رسمی

مطالعات متعدد ثابت كرده كه عمدهٔ نیازهای اطلاعاتی دانشمندان از طریق ارتباطات غیر رسمی از جمله ارتباطات شخصی لفظی و نوشتاری، استفاده غیر رسمی از نتایج تحقیق، و مباحث سمینارها ونشست های حرفه ای برآورده می شود.[۱۰] جنبه بده- بستان [متقابل] ارتباطات غیر رسمی به محققین اجازه می دهد كه اطلاعات جدید را دریافت و توزیع كنند، با متخصصین حوزهٔ خود ارتباط برقرارسازند، و نظریه ها و فرضیه ها را منتشر كنند. روند چند ماه تا چند سال ارائه نوشته ها، بررسی دقیق، تأیید، انتشار، و چكیده نویسی دانش جدید، همگی این ها در محیط های رقابتی كارساز نمی باشد. حتی قبل از ظور پست الكترونیكی، یافته های تحقیق مدت ها پیش از این كه مقاله در مجله ای معتبر به چاپ برسد به طور غیر رسمی انتشار می یافت. با این وجود، منابع متون ردیف دوم در مراحل دیگری از مسئله گشایی همچون شروع یك پروژه تحقیقی جدید مورد مراجعه قرار می گیرند. در مواقعی نیز، عدم اتكا به رسانه های نمایه سازی/ چكیده نویسی و عدم اتكا به رسانه های آنها و خدمات جستجو، به منظور روزآمد بودن در صحنه تحقیق باعث شگفتی نیست. مفهوم “دانشگاه نامرئی”[۱۱] توصیفی است از شبكه ارتباطی كه در زمینه های تحقیق رشد سریع دارد. “كرین” نشان داد كه “دانشگاه نامرئی “ تأثیر قابل توجهی در اعتلای دانش دارد. در یك بررسی، آن حوزه های تحقیق كه ویژگی آن ها وجود تعامل فراوان بین افراد است، با حوزه های دارای تعامل اندك مورد مقایسه قرار گرفته اند. برای اولین بار دو حوزهٔ تخصصی با حد بالایی از ارتباطات شخصی، یك دوره از رشد تصاعدی تعداد انتشارات و تألیفات را به نمایش گذاشت. مشاهدات در خصوص ارتباطات پایین در دو رشته، رشد تجمعی خطی انتشارات و ضعف در گردآوری دانش را نشان داد.[۱۳] خصوصیات دانشگاه نامرئی – یعنی مشاركت شبكه ای، به كارگیری دانشجویان و دیگر محقیقن، تولید و تبادل نظرات جدید- ظاهرا" برای بهره وری، حیاتی می باشد. از زمان ظهور پست الكترونیكی و فهرست های مباحثه تأثیرات زیان آور بیرون بودن از حلقه سرنوشت ساز این شبكه های بسته و منسجم احتمالا" كاهش می یابد [۱۴]

پی نوشت ها

Information seeking

Regular needs

Episodic needs

Holistic approach

منابع

۱. Melvin J. voigt, Scientists’ Approaches to Information (Chicago: American library association, ۱۹۶۱), ۱-۲.

۲. Tohomas E. Pinelli, “The information- seeking habits and practices of engineers, “in information seeking and communicating behavior of scientists and engineers ed. Cynthia (new York: the Haworth press, inc. ۱۹۹۱), ۵-۲۵.

۳. Suzanne Grefsheim, jon franklin, and dianna Cunningham, “Biotechnoligy awareness study, part I: where scientists get their information library association ۷۹ (January ۱۹۹۱) :۳۶-۴۴.

۴. Julie bichteler and dederickk ward, “information – seeking behavior of geoscientisis “special libraries ۸۰ (summer ۱۹۸۹): ۱۶۹-۱۷۸.

۵. Philip doty, “electronic networks and social change in science, “in proceedints of the ۵۵th American society for infovmation science annual meeting, de. Debora shaw (Medford, NJ: learned information ۱۹۹۲): ۱۸۵- ۱۹۲.

۶. Maurice B. Line, “the publication and availability of scientific and technical papers: an analysis of requirements and the suitabilith of cifferent means of meeting them, “journal of documentation ۴۸ (June ۱۹۹۲): ۲۰۱- ۲۱۹.

۷. A. J. Meadows, communication in science (London: butterworths, ۱۹۷۴), ۵۵.

۸. Krishna subramanyam, scientific and technical information resources (New York: M. Dekker, ۱۹۸۱): ۴-۱۰.

۹. William D. Garvey, communecation: the essence of science (oxford, UK: pergamon press, ۱۹۷۹): ۸.

۱۰. Among many sources: bently glass and Sharon H. Norwood, “How scientists actually leam d wofk important to them, in “proceedings of the intermational conferevce on scientific information (washingron, D. C.: National academy of sciences- national research council, ۱۹۵۹), ۱: ۱۹۵- ۱۹۷; belvdr C. Griffith and A. james mller, “Networks of informal communication among scientifically productice scientists and engineers, ed. Carnot E. Nelson and Donald K. Pollock (kexington, MA: Heath & co., ۱۹۷۰), ۱۲۵- ۱۴۰, susan Crawford, “informal communication among scientists in sleep research, “journal of the American society for information scecnce ۲۲ (September- October ۱۹۷۱): ۳۰۱-۱۰.

۱۱. Derek de solla price, science since Babylon (New Haven: Yale, ۱۹۶۱).

۱۲. Diana crane, invisible colleges: diffusion of knowledge in scientific communities (xhicago: university of Chicago press, ۱۹۷۲).

۱۳. Ibid, ۲۴- ۲۶.

۱۴. Philip doty, Ann p. bishop, and charles R. Mcclure, “scientific norms and the use of electronic research networks , “in proceedings of the ۵۴th American society for information science annual meeting ed. Jose Marie griffiths (Medford, NJ: learned information, ۱۹۹۱), ۲۴- ۳۸

۱۵. Mary ellen soper, “characteristics and use of personal collections, “library quarterly ۴۶ (October ۱۹۷۶): ۳۹۷-۴۱۵.

۱۶. Stephen K. Stoan, “research and library skills: an analysis and interpretation, “college & research libtaties ۴۵ (March ۱۹۸۴): ۹۹- ۱۰۹.

۱۷. Ibid, ۱۰۳.

۱۸. Richard H. Orr, “the scientist as an information pricessor: A conceptual model Illustrated with data on variables related to library utilization, “in communication among scientists and engineers, ed. Carnot E. Nelson and Donald K. Pollock (Lexington, MA: Heath & Co., ۱۹۷۰), ۱۴۳- ۱۸۹.

۱۹. Ibid., ۱۴۶.

۲۰. T. D. Wilson, “on user studies and information needs, “Journal of documentation ۳۷ (march ۱۹۸۱): ۳- ۱۵.

۲۱. Orr, “scientist as an information processor.”

۲۲. Stephen K. stoan, “Research and information retrieval among academic researchers: implications for library instruction, “library trends ۳۹ (winter ۱۹۹۱): ۲۳۸- ۵۷.

۲۳. Joan C. Durrance, “onformation needs: old song, New Tune, “in rethinking the library in the information age, united states department of education (Washington, D. C.: U,S. Dept. of education, ۱۹۸۹), ۱۵۹- ۱۷۷.

۲۴. S. E. Macmullin and R. S. Taylor, “Problem dimesions and information traits, “the information society ۳ (۱۹۸۴): ۹۱- ۱۱۱.

۲۵. A definition of “test- centered” is in rush C.T. Morris, “Toward a user. Centerd information service,” Journas of the American society for information science ۴۵ (jantary ۱۹۹۴): ۲۰- ۳۰, which defines it as “a focused approach to thinking about information services and systems. One that regards informations something in part constructed by users that recognizes covvon traits which humans share in processing information , and that views the contexts in which information needs aries (and the contexts in which they are pursued ) as significant factors in the design of user- centered information systema and services. “

۲۶. Julie M. meway, information specialist as team player in the research process (westpor, CT: Geenwood press, ۱۹۸۵), ۵۷- ۸۱.

۲۷. Orr, “scientist as an information processor” , ۱۶۶.

۲۸. Valeric florance and nina W. Matheson, “The health sciences librarian as knowledge wofker, “library trends ۴۲ (summer ۱۹۹۳): ۱۹۶- ۲۱۹.

۲۹. Foid, ۱۹۵- ۱۹۷.

۳۰. Ibid, ۲۱۱.

۳۱. Durrance, “information needs, “ ۱۵۹- ۱۶۰.

Marilyn Von seggern (۱۹۹۵), “scientists, ynformation seeking, and referece services” in library users and reference services, haworth pp. ۹۵- ۱۰۴

نوشته: ماریلین فون سگرن

ترجمه: محمد رضا قانع

عضو هئیت علمی كتابخانه منطقه ای علوم و تكنولوژی شیراز

---