ایستایی, محافظه کاری و جوسازی رسانه ای

پوشش رسانه ای بی سابقه دوران احتضار و مرگ ژان پل دوم تا حدودی می تواند شور و هیجان میلیون ها زن و مردی را که به سوگ وی نشسته اند, توضیح دهد اما تردید نمی توان داشت که محبوبیت او از ریشه های بس عمیق تری برخوردار بوده است کنکلاو شورای کاردینال های مسئول تعیین جانشین پاپ م کاردینال ژوزف راتزینگر را به عنوان جانشین کارول وژتیلا انتخاب کرد, اما آیا او موفق خواهد شد, مانند سلف خود, مهرش را در دل مردم بنشاند

٨ آوریل گذشته، یک میلیون زائر به طور خودجوش به شهر رم هجوم آوردند تا در مراسم تشییع جنازه ژان پل دوم در میدان سن پیر (سانتا پدرو- پطر مقدس) شرکت کنند، یا برگزاری آن را بر روی پرده های غول آسایی که شهرداری در این شهر و حومه آن نصب کرده بود، تماشا کنند. صدها میلیون تماشاگر، سه ساعت تمام، حول رویدادی گرد هم آمدند که خصلت نمادین و استثنایی اش را احساس می کردند: به خاک سپاری نخستین پاپ دوران جهانی شدن.تصاویر تابوت ساخته شده از چوب سرو و وزش نسیم بازیگوشی که صفحات کتاب مقدس نهاده شده بر روی تابوت را ورق می زد و سپس به لای عبای سرخگون کاردینال ها می پیچید، در یادها ماندگار خواهد شد. رژی دبره، تحلیل گر نکته بین امور مذهبی (١)، می گوید: «امروزه، آدمیان هر بار که باید ارتباط (باز)تولید کنند، استعلا (باز) تولید می کنند». به این ترتیب، این نمایش با شکوه کاتولیکی، به افتخار یک پاپ درگذشته، موفق شد، برای لحظه ای، قاره ها، فرهنگ ها، مذاهب، سیاست گذاری ها و ملت هایی را به هم پیوند بزند که عوامل بسیاری آنها را از یکدیگر جدا نگه می داشته و همچنان نگه خواهد داشت.تاثیرگذاری در ابعاد کلان درگذشت نخستین پاپ اسلاو تاریخ، فقط با بزرگ نمایی رسانه ها که احتمالا باعث رنجش لاییک های وفادار و برخی مسیحیان شده، قابل توضیح نیست. مارسل مانوئل، رئیس کلیسای اصلاح شده فرانسه ERF با تاسف می گوید: «ما در رسانه ها شاهد پاپ پرستی افراطی بوده ایم». این حرکت دلبستگی دست جمعی، به جاذبه شخصیت خارق العاده پاپ و تشخصی که او در ٢٧ سال دوران زمامداری اش به مقام پاپ داده هم مربوط می شود.سرنوشت تراژیک این لهستانی که در ٢٠ سالگی یتیم و «در جهان تنها شد» و سپس، در سرزمین خود، شاهد توحش نازی ها و مطلق گرایی کمونیستی بود، بر اذهان تاثیر گذار بوده و به ویژه مشروعیتی تردید ناپذیر به کارول وژتیلا که در سن ٥٨ سالگی، در تاریخ ١٦ اکتبر ١٩٧٨ به مقام پاپی منصوب شد، بخشید تا کلیسای زیر اقتدارش را با حقوق بشر آشتی دهد و در صحنه جهانی، به قیمت مخدوش کردن تصویر خودش هم که شده، شرف هر انسان و دیدگاهش نسبت به مرگ را یادآوری کند.تحلیل جسمانی اش در پی سوء قصد میدان سن پیر، در ١٣ مه ١٩٨١، و بعدها دوران طولانی احتضار او که به باور برخی با اغماض بیش از اندازه در برابر دیدگان بی حیای دوربین ها به نمایش گذاشته شده بود، مردان و زنان بسیاری را تحت تاثیر قرار داد. آنها همه اهالی رمه او نبودند، با این حال به شجاعت و شرافت شبان پیر در مبارزه اش با بیماری درود فرستادند. الن ویرکوندوله Alain Vircondelet (٢)، یکی از زندگی نامه نویسان پاپ، می نویسد: «برای پاپ، نمایش آسیب پذیری خود روشی است برای آن که به همه آنهایی که با سادگی اتانازی ( کشتن از روی ترحم.م ) را توصیه می کنند، یا اجدادشان را به خانه های سالمندان می فرستند، بگوید که کهن سالی امکان درک بهتر اسرار صلیب را فراهم می کند...»کارول وژتیلا از ابتدای جوانی ایده آلیستی است که ویروس عمل رهایش نمی کند. او آثار ریلکه، داستایوفسکی، و نویسندگان هم وطن اش آدام میکیه ویچ و سیپریان نوروید را مطالعه کرده است. در فلسفه، استادانش عبارتند از: ماکس شلر، ادموند هوسرل و نیز امانوئل لویناس، فیلسوف یهودی دیگرگرا که پس از احراز مقام پاپی، در اقامت گاه تابستانی خود در کاستل گاندولفو از او استقبال خواهد کرد. در پی مطالعاتش، پاپ اعتقاد می یابد که « دیگری» آن دوزخی نیست که سارتر توصیف کرده بود، بلکه یک ضرورت حیاتی برای بشر است. او پاپ بخشش، توبه و آشتی خواهد بود.در ٢٧ دسامبر ١٩٨٣، به زندان ربیبیا در رم رفت ودر آن جا، فعال ترک راستگرای افراطی را که در ١٣ مه ١٩٨١، دو بار به سویش تیر رها کرده بود، مورد عفو قرار داد. کسی که در زمان کودکی، در دورانی که لولک صدایش می زدند، با هم مدرسه ای های یهودی اش فوتبال بازی می کرد، گام بزرگی برداشت که هرگز یک پاپ بر نداشته بود: ١٣ آوریل ١٩٨٦، از رود تیبر گذشته از کنیسه رم بازدید به عمل آورد و به این ترتیب به ٢٠٠٠ سال سنت یهودی ستیزی مسیحیت را محکوم کرد. او به کلیمیان می گوید: «شما برادران محبوب ما هستید و شاید از این لحاظ حتی بتوان گفت برادران ارشد ما هستید.» در سال ٢٠٠٠، بار دیگر و این بار در بنای یادبود کشتار یهودیان و در یاد واشم در برابر دیوار ندبه اورشلیم، به خاطر آسیب هایی که به «قوم موعود» وارد شده، طلب عفو کرد.سال بعد، پاپ رو به سوی اسلام گردانید. او نخستین جانشین پطر مقدس است که در صحن مسجدی در دمشق قدم می گذاشت. قبلا هم او، در ٢٧ اکتبر ١٩٨٦، رهبران عمده مذهبی در سطح جهان را به قصد برگزاری مراسم «روز جهانی نیایش به خاطر صلح» در آسیز گرد آورده و با این اقدام خود شگفتی آفریده بود. او با ایستادگی در برابر مقاومت های جناح محافظه کار کاردینال ها و لعن و نفرین های مریدان سنت پرست اسقف پرنفوذ، مارسل لوفور، طی مراسمی در مارس ٢٠٠٠، به خاطر خطاهایی که مسیحیان در طول تاریخ مرتکب شده اند، طلب استغفار کرد.ایزابل ریشه به، مقاله نویس و عضو سابق سرویس کشیشی مطالعات سیاسی SPEP (٣) تاکید می کند که : «برای درک اهمیت تاثیرگذاری مرگ پاپ، امر توبه عنصری کلیدی محسوب می شود»؛ «فرصتی فراهم می کند تا با تفکری مذهبی در باره زیان ناشی از اجرای نادرست دین: نخوت فروشی و کاربرد زور، فکر کنیم ». در طلیعه سده ای که با بازگشت بازها آغاز شده و نمود فجیعش سوء قصدهای تروریستی ١١ سپتامبر بود، ژان پل دوم خود را به عنوان پاپ کبوترها و گفت و گوی فرهنگ ها عرضه می کند.

---